Ból brzucha w okolicy pępka – przyczyny, leczenie

Ból brzucha w okolicy pępka to dolegliwość, która może dotyczyć zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jego przyczyny są bardzo zróżnicowane – od błahych i przemijających, po poważniejsze schorzenia wymagające interwencji lekarskiej. Kluczowe znaczenie mają lokalizacja bólu, jego charakter oraz objawy towarzyszące – to one dostarczają cennych wskazówek pomocnych w ustaleniu źródła problemu. Ostateczne rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego oraz badań laboratoryjnych i obrazowych. W niniejszym artykule omówimy najczęstsze przyczyny bólu w okolicy pępka oraz sposoby postępowania.

Ból brzucha w okolicy pępka – przyczyny

Jama brzuszna to złożony obszar, w którym znajdują się kluczowe narządy układu pokarmowego, moczowego oraz ważne naczynia krwionośne. Z tego względu ból zlokalizowany w okolicy pępka może mieć bardzo różnorodne przyczyny. Może on przybierać różny charakter – być ostry lub tępy, ciągły lub nawracający. Najczęstsze przyczyny bólu w okolicy pępka to:

• Zaburzenia trawienne – niestrawność, wzdęcia, nadwrażliwości pokarmowe czy zespół jelita drażliwego (IBS); często towarzyszy im nadmierna produkcja gazów.
• Infekcje przewodu pokarmowego – zarówno wirusowe (np. rotawirusy), jak i bakteryjne (np. Salmonella, E. coli), które powodują podrażnienie i stan zapalny ścian jelit.
• Zarażenia pasożytnicze przewodu pokarmowego – pasożyty jelitowe mogą być odpowiedzialne za ból zlokalizowany w okolicy pępka. W tym przypadku za uciążliwy objaw mogą odpowiadać: glista ludzka (Ascaris lumbricoides), owsiki (Enterobius vermicularis), włosogłówka (Trichuris trichiura), lamblie (Giardia intestinalis), także tasiemce (np. Taenia saginata, Taenia solium).
• Choroby zapalne jelit – choroba Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego; lokalizacja bólu może się różnić w zależności od zajętego odcinka przewodu pokarmowego.
• Przepuklina pępkowa lub pachwinowa – objawia się jako wyczuwalny, bolesny guz w okolicy pępka, który może nasilać się podczas kaszlu lub wysiłku fizycznego.
• Problemy urologiczne – takie jak zapalenie pęcherza moczowego czy kamica nerkowa; ból może promieniować z układu moczowego w kierunku pępka.
• Czynniki psychogenne – stres, lęk i silne emocje mogą wpływać na napięcie mięśni brzucha i zaburzenia trawienia, powodując ból w tej okolicy.

Warto sprawdzić: https://diag.pl/pacjent/qa/jak-zdiagnozowac-ciagly-bol-brzucha/

Ból brzucha w okolicy pępka po jedzeniu – co może oznaczać?

Ból w okolicy pępka, który pojawia się po jedzeniu, to dość powszechna dolegliwość, mogąca wskazywać na różne zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego. Najczęstsze przyczyny bólu brzucha po jedzeniu:

• Nadkwaśność żołądka – objawia się bólem i pieczeniem, szczególnie po spożyciu tłustych lub smażonych potraw. Wynika z podrażnienia błony śluzowej żołądka przez nadmiar kwasu solnego.
• Nadwrażliwości pokarmowe – nietolerancja laktozy, fruktozy lub innych składników pokarmowych może wywoływać ból, wzdęcia i dyskomfort po jedzeniu – to reakcja organizmu na nietolerowany składnik.
• Zaburzenia pracy trzustki – przewlekłe zapalenie trzustki lub problemy z wydzielaniem enzymów trawiennych prowadzą do niewłaściwego trawienia pokarmów, co może skutkować bólem w obrębie jamy brzusznej.
• Problemy z pęcherzykiem żółciowym – ból brzucha po ciężkostrawnym posiłku może być wynikiem dysfunkcji pęcherzyka żółciowego i zaburzonego wydzielania żółci, co utrudnia trawienie tłuszczów.
• Zespół jelita drażliwego (IBS) – często współwystępuje z bólem, uczuciem przelewania, wzdęciami oraz nadmiernym gromadzeniem się gazów – wynika z nadwrażliwości i zaburzeń motoryki jelit.

Przeczytaj również: https://diag.pl/pacjent/artykuly/zespol-jelita-drazliwego-czym-sie-objawia-ta-uciazliwa-choroba/

Warto zwrócić uwagę na możliwość występowania nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej, często nazywanej nietolerancją pokarmową IgG. Objawy nie muszą pojawić się bezpośrednio po posiłku – mogą wystąpić nawet po kilku godzinach lub dniach, co znacznie utrudnia samodzielne zidentyfikowanie problematycznego składnika. W takiej sytuacji pomocne może być prowadzenie dzienniczka żywieniowego i systematyczna obserwacja reakcji organizmu na spożywane pokarmy. Wskazana jest także konsultacja z dietetykiem oraz wykonanie specjalistycznych testów diagnostycznych – na przykład testu myfoodprofile – które mogą dostarczyć cennych informacji na temat nietolerowanych składników i ułatwić skuteczne dostosowanie diety do indywidualnych potrzeb. Każdy pacjent, który wykona badanie myfoodprofile otrzymuje w cenie przejrzysty, szczegółowy raport oraz spersonalizowany przewodnik dietetyczny, który ułatwia wprowadzenie zmian w diecie.

Ból brzucha w okolicy pępka u dzieci – na co zwrócić uwagę?

W większości przypadków ból brzucha w okolicy pępka u dzieci nie jest groźny i ustępuje samoistnie, jednak niektóre sytuacje wymagają pilnej konsultacji lekarskiej – zwłaszcza gdy pojawiają się dodatkowe objawy, takie jak gorączka, wymioty czy apatia.

Najczęstsze przyczyny bólu brzucha w okolicy pępka u dzieci:

• Kolka niemowlęca – objawia się napadowym płaczem, niepokojem oraz przyciąganiem nóżek do brzucha. Dolegliwości zwykle ustępują po oddaniu gazów lub stolca.
• Zaparcia – nagromadzenie twardego stolca w jelitach może powodować uczucie pełności, wzdęcia i bóle brzucha. Często występuje u dzieci spożywających mało błonnika lub pijących niewystarczającą ilość płynów.
• Infekcje wirusowe przewodu pokarmowego – objawiają się bólem brzucha, biegunką, nudnościami i wymiotami. Zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu kilku dni.
• Alergie i nietolerancje pokarmowe – nietolerancja laktozy, alergia na białka mleka krowiego lub inne składniki diety mogą wywoływać bóle brzucha, wzdęcia, biegunkę albo kolki.
• Stres i lęk – u starszych dzieci ból brzucha może mieć podłoże psychosomatyczne, związane z napięciem emocjonalnym, stresem szkolnym czy problemami w relacjach rodzinnych.

Uwaga! Jeśli Twoje dziecko skarży się na silny, nagły ból brzucha – zwłaszcza gdy towarzyszą mu gorączka, wymioty, brak apetytu lub nietypowe zachowanie – nie zwlekaj z wizytą u lekarza!

Kłujący ból brzucha w okolicy pępka – kiedy się niepokoić?

Kłujący, ostry ból w okolicy pępka to objaw, którego nigdy nie należy lekceważyć – zwłaszcza jeśli pojawia się nagle, szybko narasta lub towarzyszą mu inne niepokojące symptomy, jak wymioty czy gorączka. Niezbędna jest wówczas pilna konsultacja lekarska lub wezwanie pogotowia ratunkowego.

Możliwe przyczyny ostrego bólu w okolicy pępka:

• Zapalenie wyrostka robaczkowego – ból często zaczyna się w okolicy pępka lub nadbrzusza, a następnie przemieszcza się do prawego dołu biodrowego. Nasila się stopniowo i może mu towarzyszyć nudności, wymioty oraz nasilenie przy kaszlu. Jest to najczęstsza przyczyna ostrego bólu brzucha wymagająca interwencji chirurgicznej, szczególnie u dzieci i młodych dorosłych.
• Niedrożność jelit – objawia się zazwyczaj przerywanym, kolkowym bólem, który nie ma stałej lokalizacji. Typowe są również wymioty oraz zatrzymanie gazów i stolca.
• Ostre niedokrwienie jelit – charakteryzuje się silnym, stałym bólem w okolicy pępka, spowodowanym zatorowością lub zakrzepem tętnicy krezkowej. Często jednak początkowo pojawia się jedynie łagodne, rozlane pobolewanie trwające 2–3 dni, będące wynikiem wzmożonej perystaltyki, zanim wystąpią poważniejsze objawy.
• Tętniak aorty brzusznej – ból brzucha pojawia się w okolicy pępka i promieniuje do krzyża, boku lub narządów płciowych. Objawy mogą utrzymywać się przez kilka dni przed pęknięciem tętniaka, które prowadzi do wstrząsu krwotocznego. Tętniak aorty brzusznej występuje najczęściej u mężczyzn po 65. roku życia.

Diagnostyka bólu brzucha – jakie badania warto wykonać?

Skuteczne leczenie bólu brzucha w okolicy pępka wymaga precyzyjnego ustalenia jego przyczyny. Podczas stawiania diagnozy lekarz bierze pod uwagę wiele czynników, w tym objawy towarzyszące bólowi, takie jak: gorączka, nudności, wymioty, zmiany w rytmie wypróżnień, obecność krwi w stolcu czy trudności z oddawaniem moczu. Istotne są również szczegóły dotyczące samego bólu – m.in. to, czy pojawia się po posiłku, co przynosi ulgę, jak szybko się rozwija, jaka jest jego intensywność oraz charakter. W zależności od podejrzewanej przyczyny, lekarz może zlecić dodatkowe badania diagnostyczne, takie jak:

• Morfologia krwi – umożliwia ocenę ogólnego stanu zdrowia i wykrycie infekcji (np. podwyższona liczba limfocytów), stanu zapalnego (np. podwyższone CRP), niedokrwistości, a także zaburzeń funkcjonowania wątroby czy trzustki.
• Badanie ogólne moczu – pomocne w rozpoznawaniu zakażeń układu moczowego oraz w wykrywaniu obecności kryształów w przypadku kamicy nerkowej.
• USG jamy brzusznej – pozwala na ocenę narządów wewnętrznych, wykrycie kamieni żółciowych, a także obecności przepuklin.
• Inne badania obrazowe, np. tomografia komputerowa (TK) – dostarcza szczegółowych obrazów narządów wewnętrznych. Jest często wykorzystywana w diagnostyce takich schorzeń jak zapalenie wyrostka robaczkowego, niedrożność jelit, tętniak aorty brzusznej oraz inne poważne stany chorobowe.
• Badania endoskopowe (gastroskopia, kolonoskopia) – gastroskopia umożliwia ocenę przełyku, żołądka i dwunastnicy, co jest pomocne w diagnostyce bólu nadbrzusza, a czasem także bólu okołopępkowego związanego z górnym odcinkiem przewodu pokarmowego. Kolonoskopia natomiast pozwala zbadać jelito grube i odbytnicę, co jest istotne w diagnostyce bólu podbrzusza lub bólu okołopępkowego towarzyszącego problemom z wypróżnieniami.
• Badanie kału – umożliwia wykrycie zakażeń bakteryjnych lub pasożytniczych, obecności krwi utajonej oraz ocenę stanu zapalnego jelit (np. poprzez oznaczenie poziomu kalprotektyny).

Jak złagodzić ból brzucha w okolicy pępka? – leczenie

W łagodnych przypadkach bólu brzucha w okolicy pępka można spróbować zastosować domowe sposoby, które mogą pomóc złagodzić dolegliwości. Jednym z takich rozwiązań jest termofor z ciepłą wodą, który przynosi ulgę dzięki rozluźnieniu mięśni brzucha.

Leczenie farmakologiczne może obejmować leki przeciwbólowe i rozkurczowe, które łagodzą ból oraz napięcie mięśniowe, a także środki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego. W przypadku infekcji bakteryjnych stosuje się antybiotyki, a przy stanach zapalnych – leki przeciwzapalne, które redukują ból i stan zapalny. W przypadku poważniejszych schorzeń, takich jak niedrożność jelit, zapalenie wyrostka robaczkowego czy przepuklina, konieczna może być interwencja chirurgiczna.

Zmiana stylu życia i diety może znacząco wpłynąć na poprawę samopoczucia. Zaleca się unikanie ciężkostrawnych i drażniących potraw, jedzenie mniejszych porcji w regularnych odstępach czasu, a także zwiększenie ilości błonnika i płynów w codziennym jadłospisie. Ważne jest również ograniczenie stresu oraz wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej.

Podsumowanie

Ból brzucha w okolicy pępka może być niegroźny, ale w niektórych przypadkach może sygnalizować problem, który wymaga specjalistycznej interwencji. Nie należy ignorować tego rodzaju dolegliwości, zwłaszcza gdy towarzyszą im inne objawy lub gdy ból utrzymuje się dłużej niż kilka dni. Kluczem do skutecznego leczenia jest szybka diagnostyka oraz podjęcie odpowiednich działań medycznych.

Autor: mgr inż. Aleksandra Świgut, Dział Informacji Naukowej, EUROIMMUN Polska Sp. z o.o.