24 kwietnia 2023 - Przeczytasz w 4 min

Jakie mogą być przyczyny bólu brzucha po jedzeniu?

Ból brzucha po jedzeniu to stosunkowo często zgłaszana dolegliwość. Może mieć wiele przyczyn. Zazwyczaj spowodowany jest niestrawnością, ale należy też do objawów alergii bądź nietolerancji pokarmowej czy chorób przewodu pokarmowego. Sprawdź, jakim schorzeniom towarzyszyć może ból brzucha po jedzeniu i czy zawsze jest on przejawem zaburzeń w stanie zdrowia.

ból brzucha po jedzeniu

Ból brzucha po jedzeniu – niestrawność

Ból brzucha po jedzeniu to typowy objaw niestrawności, określanej także nazwą „dyspepsja”. To zespół objawów, które mogą mieć podłoże czynnościowe lub organiczne – wynikać z innej choroby. W pierwszym przypadku niestrawność to często konsekwencja diety. Pojawia się w wyniku spożycia ostrych, obfitych, tłustych, ciężkostrawnych czy nieświeżych posiłków. Niestrawność czynnościowa może być skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków, alkoholu czy nikotyny. Z kolei niestrawność organiczna (tzw. wtórna) rozwija się m.in. w przebiegu wrzodów żołądka/dwunastnicy, zapalenia trzustki czy choroby nowotworowej żołądka.

Poza bólem brzucha po jedzeniu, niestrawności towarzyszyć mogą następujące objawy:

  • uczucie pieczenia w nadbrzuszu,
  • uczucie pełności po posiłku,
  • odbijanie,
  • nudności i wymioty,
  • zgaga,
  • wczesne uczucie sytości.

Ból brzucha po jedzeniu – zespół jelita drażliwego

Kolejną możliwą przyczyną bólu brzucha po jedzeniu są choroby jelit, w tym zwłaszcza zespół jelita drażliwego, który uważany jest za jedną z częstszych przypadłości gastrologicznych. To przewlekła, idiopatyczna choroba o charakterze czynnościowym. Nie jest znana pierwotna przyczyna zespołu jelita drażliwego. Czynnikami predysponującymi do jego wystąpienia są m.in.: przebyta infekcja jelitowa, niska zawartość błonnika w diecie, zaburzenia psychiczne, zaburzenia motoryczne w wyniku przyjmowania niektórych leków, nadmierny rozrost mikrobiomu jelitowego SIBO (ang. small intestinal bacterial overgrowth).

Chorobie towarzyszy ból brzucha po jedzeniu. Ból jest skurczowy, ostry, umiejscawia się głównie w okolicy podbrzusza i lewego dołu biodrowego, łagodnieje po oddaniu gazów/wypróżnieniu. Poza bólem brzucha po jedzeniu, objawami pojawiającymi się w zespole jelita drażliwego są:

  • biegunka/zaparcie,
  • uczucie niepełnego wypróżnienia,
  • nudności i wymioty,
  • wzdęcie,
  • odbijanie i gazy,
  • zgaga,
  • częstomocz,
  • przelewanie w brzuchu,
  • bóle głowy,
  • uczucie zmęczenia.

Ból brzucha po jedzeniu – refluks i inne choroby układu pokarmowego

Ból brzucha po jedzeniu może towarzyszyć chorobie wrzodowej. Dolegliwości pojawiają się z reguły 1–3 godziny po posiłku. Wrzody, czyli ubytki w błonie śluzowej, rozwijają się przeważnie w dwunastnicy, rzadziej w żołądku. Najczęściej do ich powstania prowadzi zakażenie bakterią Helicobacter pylori i przewlekłe przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Objawami współwystępującymi w przebiegu różnych chorób z bólem brzucha po jedzeniu są: wymioty, nudności, pieczenie za mostkiem, spadek masy ciała, wzdęcia, zaparcia na przemian z biegunkami, brak apetytu, niesmak w ustach, gorzkie/kwaśne odbijanie.

Ból brzucha po jedzeniu to jeden z objawów refluksu. Choroba refluksowa polega na cofaniu się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, do czego dochodzi w wyniku zaburzenia funkcjonowania zwieracza dolnego przełyku. Objawami towarzyszącymi chorobie refluksowej są: piekący ból w nadbrzuszu po posiłku (głównie obfitym, słodkim lub kwaśnym), nudności, wymioty, ból gardła, chrypka, gorycz lub kwasota w jamie ustnej.

Nawracające, poposiłkowe bóle brzucha mogą być objawem chorób pęcherzyka żółciowego – kamicy żółciowej czy zapalenia. Dolegliwości umiejscowione są w prawym podżebrzu i promieniują do łopatki i barku. Ból ma charakter kolkowy. Do kamicy żółciowej prowadzą przeważnie: wzmożona produkcja cholesterolu, zaburzenia wchłaniania kwasów żółciowych w jelitach, zastój żółci. Z kolei zapalenie pęcherzyka rozwija się głównie na skutek zatamowania obiegu żółci i niedostatecznego ukrwienia ścian pęcherzyka.

Ból brzucha po jedzeniu i biegunka – objawy zatrucia

Kolejną z możliwych przyczyn bólu brzucha i biegunki po jedzeniu są zatrucia pokarmowe. Stanowią one efekt przyjęcia z pokarmem toksyn lub drobnoustrojów. Objawami towarzyszącymi zatruciom są m.in.: wymioty, nudności, wzdęcia, brak apetytu, gorączka, dreszcze, osłabienie. Najczęściej do zatrucia pokarmowego prowadzą bakterie rodzaju Campylobacter, które występują w drobiu, rzadziej w innych gatunkach mięsa czy w niepasteryzowanym mleku. Pierwsze objawy chorobowe pojawiają się po 2–4 dniach. Salmonella to następny powszechny czynnik sprawczy zatrucia pokarmowego i bólu brzucha po jedzeniu. Bakterie z tego rodzaju spotkać można w mięsie, mleku i jego przetworach, jajach, owocach morza. Groźne są zatrucia pokarmowe wywołane przez jad kiełbasiany wytwarzany przez Clostridium botulinum. Ta beztlenowa bakteria (laseczka jadu kiełbasianego) może znajdować się np. w konserwach, przetworach, miodzie. Objawy chorobowe, w tym ból brzucha, pojawiają się szybko po zatruciu gronkowcem złocistym. Bakteria ta bywa spożyta m.in. ze słodkimi kremami, z ciastkami, lodami, majonezem. Inne dość częste przyczyny zatruć to m.in.: Bacillus cereus, Yersinia, Listeria monocytogenes, Escherichia coli.

Ból brzucha po jedzeniu – alergia i nietolerancja

Ból brzucha po posiłku to typowy objaw alergii i nietolerancji pokarmowych. Stany te bywają ze sobą mylone lub są utożsamiane. Nietolerancja pokarmowa polega na braku lub niedoborze enzymów, które rozkładają określone substancje. Do częstszych należy nietolerancja laktozy, histaminy czy glutenu. Towarzyszą jej: ból brzucha, biegunka, nudności, wzdęcia, nadmierne wytwarzanie gazów jelitowych, zaparcia i inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Z kolei alergia pokarmowa to nieprawidłowa, nadmierna reakcja układu odpornościowego na spożycie danego składnika. Do najczęściej uczulających pokarmów należą: białka mleka krowiego, jaja oraz pszenicy, ryby, owoce morza, orzechy, pomidory, seler, przyprawy. Ból brzucha po jedzeniu, biegunka, wzdęcia, gazy, zmiany skórne (np. egzema, pokrzywka, świąd skóry), zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, kaszel, nieżyt nosa, duszność, problemy z oddychaniem, ból głowy – to objawy pojawiające się m.in. w przebiegu alergii pokarmowej. Ich nasilenie zależy od skali alergii.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

  1. J. Górnicka, Choroby układu pokarmowego, AWM, Raszyn 2019.
  2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2021.
  3. A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.

Podobne artykuły

Powiązane pakiety

e-PAKIET BRZUSZNY
Pakiet zawiera szeroki wachlarz badań* laboratoryjnych wykonywanych we krwi i w kale, o różnym statusie diagnostycznym: badań umożliwiających wstępną, przekrojową, ocenę funkcjonowania układu pokarmowego, przesiewowych, sygnalizujących konieczność wdrożenia specjalistycznych badań diagnostycznych lub diagnostycznych, potwierdzających rozpoznanie.   Interpretacja wyników wszystkich badań powinna uwzględniać obserwacje dotyczące stanu klinicznego badanego. Interpretacja wyników badań uwzględnionych w pakiecie musi uwzględniać objawy, zwłaszcza, jeżeli wykazują związek z przewodem pokarmowym. Morfologia krwi pozwala na wykrycie anemii (gdy są nieprawidłowe: ilość czerwonych krwinek, hematokryt i stężenie hemoglobiny), będącej m.in. skutkiem upośledzonego wchłaniania w przewodzie pokarmowym, krwawienia do przewodu pokarmowego lub choroby pasożytniczej. Nieprawidłowe: ilość białych ciałek krwi (leukocytów) i/lub zmienione proporcje pomiędzy leukocytami sugerują stan zapalny o różnym tle (wzrost liczby leukocytów) lub obecność choroby pasożytniczej przewodu pokarmowego (wzrost liczby granulocytów kwasochłonnych). Sugestie o istniejącym stanie zapalnym weryfikowane są przez wzrastający wynik OB i wysokie stężenie specyficznego wskaźnika zapalenia: białka ostrej fazy, CRP. Silnie przekroczone stężenie wskazuje na zapalenie spowodowane zakażeniem bakteryjnym. Oznaczanie w kale kalprotektyny jest przydatne w diagnostyce i różnicowaniu stanów zapalnych jelit i przewodu pokarmowego. Jej obecność łączy się z rozszczelnieniem bariery jelitowej, charakterystycznym dla stanów nietolerancji pokarmowej. Wzrost aktywności we krwi enzymów komórek wątroby (hepatocytów): ALT i AST świadczy o uszkodzeniu hepatocytów w wyniku ostrych lub przewlekłych chorób wątroby; wzrost enzymów związanych z nabłonkiem dróg żółciowych: GGTP i ALP, o niedrożności dróg żółciowych; wzrost stężenia barwnika żółciowego, bilirubiny, może być skutkiem zaburzeń wątroby i przewodów żółciowych. Oznaczenie we krwi stężenia enzymów trzustkowych: amylazy trzustkowej i lipazy powinno być wykonywane jednocześnie. Stężenie obu wzrasta w wyniku uszkodzenia komórek trzustki lub zablokowania przewodów trzustkowych przez kamień lub guz nowotworowy. Wzrost amylazy towarzyszy również innym chorobom przewodu pokarmowego i ostrej niewydolności nerek. Ogólne badanie moczu dostarcza informacji o zaburzeniach metabolicznych i m.in. kondycji narządów układu pokarmowego: wątroby i trzustki.  W ocenie pracy wątroby i trzustki istotna jest określenia stężenie w moczu glukozy, albuminy oraz barwników: urobilinogenu i bilirubiny. Badanie kału na obecność krwi utajonej stanowi badanie przesiewowe w kierunku raka jelita grubego, lecz jest również pomoce w określeniu drogi utraty żelaza u osób z stwierdzonym niedoborem żelaza. Oznaczenie przeciwciał IgA przeciwko transglutaminazie tkankowej (IgA anty-tTG) jest badaniem diagnostycznym w podejrzeniu choroby trzewnej (celiakii), badaniem przesiewowym dla osób z grupy zagrożonych celiakią, a także stosowanym do kontroli przestrzegania diety bezglutenowej. Wykonywane metodą ELISA badanie kału rozpoznające zarażenie lamblią jelitowa ma wyższą czułość diagnostyczną niż badanie mikroskopowe i może być przydatne w monitorowaniu efektu leczenia. W niektórych laboratoriach Diagnostyki badanie może być wykonywane metodą immunochromatograficzną. Pomiar stężenia przeciwciał IgG specyficznych dla Helicobacter pylori w surowicy jest laboratoryjną, serologiczną, metodą rozpoznania zakażenia H. pylorii: obecnego lub w przeszłości. Ze względu na utrzymywanie się przeciwciał mimo eradykacji bakterii nie nadaje się do monitorowania terapii. *Do badań należy dostarczyć próbkę porannego moczu oraz 3 próbki kału. 

e-PAKIET ALERGICZNY POKARMOWY
Pakiet składa się z trzech badań laboratoryjnych wykonywanych w próbce krwi żylnej, dobranych tak, by: wskazywały na predyspozycji badanego do atopii czyli alergii zależnej od IgE; potwierdzały alergiczne podłoże typowych objawów alergii pokarmowej obserwowanych u badanego; umożliwiały rozpoznanie alergii pokarmowej w przypadkach objawów nietypowych lub pozornie bez związku z przewodem pokarmowym.     Objawami skłaniającymi do wykonania pakietu są: Typowe objawy alergii pokarmowej związane z przewodem pokarmowym, obejmujące: bóle brzucha, mdłości, wymioty, wzdęcia, biegunkę, spadek wagi; Objawy w postaci: obrzęku i mrowienia w jamie ustnej, opuchlizny warg, języka, gardła lub krtani tuż po kontakcie z pokarmem świadczące o krzyżowych reakcjach alergii określanej jako zespół oddechowo-pokarmowy, związanej z alergenami pokarmowymi, lecz wtórnej w stosunku do alergii oddechowej; Objawy skórne: pokrzywka, rumień; Trudności z oddychaniem, chrypka etc. intuicyjnie wiązane z alergią oddechową; Objawy wstrząsu anafilaktycznego, uogólnionej reakcji powodującej spadek ciśnienia, utratę przytomności, zapaść. Obniżenie nastroju, stany depresyjne, bóle głowy etc., towarzyszące.     Jakie szczególne korzyści niesie wykonanie pakietu? Realizacja pakietu nie wymaga konsultacji ze specjalistycznym gabinetem alergologicznym. Wykonanie badań z inicjatywy pacjenta przed kontaktem z lekarzem ułatwia specjaliście prowadzenie wywiadu z chorym, umożliwiając trafne rozpoznanie przyczyny alergii na pierwszorazowej wizycie. W odróżnieniu od ambulatoryjnych testów alergologicznych, (np. prowokacji czy testu skórnego), wiążących się z dyskomfortem i ryzykiem dla pacjenta, jedyną uciążliwością przy wykonaniu pakietu jest zabieg pobrania próbki krwi żylnej. Badanie wykonywane jest w dowolnym punkcie pobrań Diagnostyki na teranie całego kraju.     Czym są choroby alergiczne Alergia jest szkodliwą – „przestrzeloną”, reakcją układu odpornościowego na substancje obojętne dla osób o układzie odpornościowym działającym prawidłowo, określane jako alergeny. W powszechnej świadomości alergenami są struktury czy twory łączone z uczulaniem, bez względu na złożoność budowy i charakter chemiczny. Stąd mianem alergenu określane są pyłek brzozy i mleko, jabłko i aspiryna.   Ze względu na wygodę, tradycyjnie (również w fachowym piśmiennictwie), alergeny systematyzowano w zależności od drogi wnikania do organizmu, wyróżniając alergeny pokarmowe i oddechowe (wziewne) oraz jady owadów i leki/związki chemiczne. Podział ten okazuje się przydatny do teraz. Do alergenów pokarmowych zalicza się: alergeny pochodzenia roślinnego: owoce, warzywa, orzechy i nasiona (w tym zboża i ich przetwory) oraz pochodzenia zwierzęcego: mleko, jaja, mięso oraz owoce morza. Do drugich: pyłki roślin wiatropylnych, zarodniki pleśni, sierść i naskórki zwierząt, roztocza i owady domowe (ich odchody i wydzieliny) oraz związki chemiczne i cząstki mechaniczne obecne w środowisku domowym i zawodowym. Oddzielną grupę w tradycyjnym podziale alergenów stanowiły: jady owadów, pasożyty i leki. Alergeny pokarmowe i oddechowe należy rozpatrywać łącznie ze względu na podobieństwa ich składu, a także na możliwość wnikania tego samego alergenu do organizmu różnymi drogami, co powoduje zupełnie inne rodzaje objawów i konsekwencje uczulenia.   Alergia, czyli uczulenie objawiające się klinicznie (objawowe), poprzedzona jest fazą uczulenia bezobjawowego, polegającego na produkcji przez układ odpornościowy wyspecjalizowanych białek – przeciwciał klasy IgE swoiście reagujących z uczulającym alergenem. Kolejne kontakty powstałych sIgE i macierzystego alergenu uruchamiają mechanizm doprowadzający do widocznych i odczuwalnych objawów uczulenia, czyli alergii. Objawy manifestują się w krótkim, niekiedy bardzo krótkim (kilka minut) czasie od kontaktu z alergenem, stąd alergia zależna od IgE określana jest jako nadwrażliwość natychmiastowa. Reakcja alergiczna pojawia się, gdy poziom sIgE przekracza stężenie graniczne, a jej natężenie na ogół wzrasta wraz ze wzrostem stężenia sIgE. Zdolność do nadmiernej produkcji sIgE pod wpływem substancji obojętnych dla osób zdrowych nazywana jest atopią. Z osób atopowych rekrutują się osoby dotknięte alergią. Atopia jest skłonnością o charakterze dziedzicznym, stąd pytanie o przypadki alergii w rodzinie są stałym elementem wywiadu lekarskiego w kierunku chorób o  podłoży alergicznym.     Pamiętaj przed pobraniem Badanie nie wymaga przygotowania, jednak, ze względu na obecność w pakiecie morfologii krwi, krew do pobrania należy przystąpić na czczo.      Pakiet dedykowany jest dla: Pakiet zalecany jest dla osób dorosłych i dzieci, będących w trakcie diagnostyki alergii lub planujących rozpoczęcie diagnostyki: Bez względu na nasilenie objawów alergii; Bez względu na choroby lub wady skóry; Bez względu na przyjmowane leki antyhistaminowe, przeciwzapalne i steroidowe.   Wykonanie badania nie wymaga wprowadzania zmian dietetycznych: eliminacji lub odwrotnie częstszego spożywania pokarmów podejrzewanych o działanie uczulające. Przyjmuje się, że w przypadku alergii pokarmowych test może być wykonywany po 3 m. ż. Jest oczywiste, że wartość diagnostyczna pakietu u małego dziecka jest tym większa im jego dieta jest bogatsza.     Jakie badania wchodzą w skład pakietu Pakiet składa się z trzech badań laboratoryjnych, z których: panel pokarmowych alergenów diagnostycznych identyfikujący antygenowo-specyficzne IgE (sIgE) ma charakter badania ściśle diagnostycznego, wskazując uczulające alergeny; morfologia krwi i IgE całkowita pełnią rolę pomocniczą, wzmacniając rozpoznanie i pozwalając na doprecyzowanie interpretacji klinicznej.     Morfologia krwi Morfologia krwi wskazuje na ryzyko alergii, choć parametry sugerujące taki wniosek nie są dla alergii specyficzne. O alergii świadczy wzrost liczby eozynofilii (granulocytów kwasochłonnych), szczególnie, gdy towarzyszu mu obniżona liczba neutrofili (granulocytów obojętnochłonnych). Trzeba jednak pamiętać, że wzrost eozynofilii towarzyszy również chorobom pasożytniczym, a także łuszczycy. Przesłanką o alergii jest również obniżenie hemoglobiny (HGB), a także obniżona liczba płytek krwi (PLT), zwanych również trombocytami.     Stężenie całkowitej IgE (IgE całkowite) Stężenie IgE całkowitej (IgE total, wszystkich cząsteczek IgE bez względu na specyficzność) jest parametrem przydatnym w ocenie atopii i parametrem pomocniczym dla oceny ryzyka alergii. Ryzyko staje się wyższe u osób ze stężeniem IgE całkowitej przekraczającym 100 U/ml, u których wykluczono choroby pasożytnicze. W ostatnich latach znaczenie znajomości stężenia całkowitej IgE uznawane jest za ważne dla prawidłowej interpretacji profilu IgE sowistych.  Stwierdzenie ekstremalnie wysokich lub niskich stężeń IgE całkowitej (wyrażających się, odpowiednio: w kU/ml lub  U/ml) sugeruje zasadność wyliczania stosunku stężenia sIgE do stężenia IgE całkowitej (sIgE/IgE). Wykazano, że w takich sytuacjach wielkość liczbowa stosunku sIgE/IgE jest diagnostycznie silniejsza niż wartości stężenia sIgE analizowane w oderwaniu.     Panel alergenów – pokarmowy (30 alergenów) Panel pokarmowy jest testem pozwalającym na ilościowy pomiar w surowicy krwi in vitro przeciwciał sIgE specyficznych w stosunku do 30 powszechnie uczulających alergenów pokarmowych oraz na pomiar IgE wiążących reszty węglowodanowe – CCD. Nieswoiste CCD (ang. cross-reactive carbohydrate determinants) są obecne, zarówno w alergenach glikoproteinowych jak i glikoproteinach niealergizujących, stąd nieme klinicznie  IgE wiążące CCD  fałszywie zawyżają pomiary istotnych klinicznie sIgE i fałszują wynik testów.  IgE anty-CCD są obecne obok specyficznych sIgE u osób cierpiących na alergię, zwłaszcza uczulonych na szereg alergenów roślinnych.     Uwaga! Jeżeli kupujesz badanie dla dziecka, zrealizuj je w punkcie przyjaznym dzieciom- sprawdź PUNKTY PRZYJAZNE DZIECIOM.
Powiązane badania

Posiew kału w kierunku Campylobacter
Posiew kału w kierunku Campylobacter, wykonywany w przypadku biegunki lub biegunki przewlekłej z obecnością krwi, w celu rozpoznania kampylobakteriozy.

Podobne artykuły