Brzuch tarczycowy - jak wygląda? Dieta i ćwiczenia na otyłość brzuszną

O wyglądzie naszej sylwetki decyduje wiele czynników. Zaliczamy do nich między innymi: sposób w jaki się odżywiamy, aktywność fizyczną czy uwarunkowania anatomiczne. Jeśli mamy problem z nadmiarowymi kilogramami, warto udać się do lekarza. Dlaczego? Przypadłość ta może (ale nie musi) być efektem nieprawidłowego działania tarczycy. Co oznacza pojęcie „brzuch tarczycowy”?

Brzuch tarczycowy – jak wygląda?

Brzuch tarczycowy nie jest jednostką chorobową; to potoczna nazwa otyłości brzusznej, związanej z nadmiernym gromadzeniem się tkanki tłuszczowej w centralnej części ciała. Brzuch pojawia się stopniowo i jest miękki; wyglądem przypomina spłaszczoną piłkę, ulokowaną w przestrzeni pomiędzy mostkiem a podbrzuszem.

Ponieważ problem może wiązać się z nieprawidłowym funkcjonowaniem gruczołu tarczowego, nazywany jest często brzuchem hormonalnym.

Warto podkreślić, że nie każda otyłość ma podłoże hormonalne, choć w niektórych przypadkach tak właśnie może być (dotyczy to takich zaburzeń jak np. niedoczynność tarczycy). Co więcej, problemy z gospodarką hormonalną bywają często następstwem otyłości (mówimy wtedy o zaburzeniach hormonalnych typu wtórnego) – w tej sytuacji redukcja masy ciała zwykle powoduje przywrócenie równowagi hormonalnej w organizmie.

Czy jest niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy to jedna z chorób endokrynologicznych. Może pojawić się u osób praktycznie w każdym wieku, atakuje częściej kobiety. Schorzenie ma charakter przewlekły. Najczęstszą przyczyną pierwotnej niedoczynności tarczycy u dorosłych jest proces autoimmunologiczny, związany z chorobą Hashimoto (następuje upośledzenie funkcji wytwarzania hormonów przez tarczycę). Wtórna niedoczynność zwykle związana jest z zaburzeniami wydzielania TSH (hormonu tyreotropowego) przez przysadkę mózgową, wynikającymi między innymi z obecności guza, toczącego się stanu zapalnego itp. Do najbardziej typowych objawów niedoczynności tarczycy należą między innymi:

• sucha, szorstka, pogrubiała i łuszcząca się skóra,
• wypadanie włosów i łamliwość paznokci,
• częste uczucie zimna,
• problemy z sercem: nadciśnienie tętnicze, bradykardia, tachyarytmia,
• przyrost masy ciała,
• obrzęki,
• opuchnięcie twarzy,
• zaparcia,
• zaburzenia cyklu miesiączkowego,
• senność, apatia, zmiany nastroju,
• pogorszenie tolerancji wysiłku,
• zaburzenia pamięci i problemy z koncentracją.

Niedoczynność tarczycy a otyłość brzuszna

Jak wspomniano wcześniej, problemy z otyłością mogą mieć związek z zaburzeniami endokrynologicznymi, takimi jak np. niedoczynność tarczycy. Dlatego w przypadku pojawienia się dodatkowych, zbędnych kilogramów, pacjentom zaleca się diagnostykę w kierunku tego schorzenia.

Jednym z objawów niedoczynności tarczycy są zaparcia spowodowane spowolnieniem motoryki przewodu pokarmowego. Dodatkowo, u chorych obserwuje się nadmierny przyrost masy ciała, wywołany wolniejszym metabolizmem oraz tendencją do gromadzenia się płynów w tkance podskórnej. U takich osób, pomimo prawidłowych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej, może pojawić się charakterystyczny przyrost masy ciała w obrębie brzucha (tzw. brzuch tarczycowy). Objawy niedoczynności to także obrzęki w okolicach ud, ramion czy bioder. Chory czuje, jakby jego ciało było obrzmiałe, „napompowane”.

W sytuacji, gdy u pacjenta z niedoczynnością tarczycy pojawia się otyłość, może ona spowodować rozwój insulinooporności – nadmierne wydzielanie przez trzustkę insuliny sprzyja dalszemu przyrostowi masy ciała.

Warto zaznaczyć, że u poprawnie leczonych pacjentów z niedoczynnością tarczycy, którzy jednocześnie prawidłowo się odżywiają oraz nie stronią od aktywności fizycznej, bez większych problemów można pozbyć się kłopotu związanego z nadwagą i wystąpieniem tzw. brzucha tarczycowego.

>>> Dieta na niedoczynność tarczycy <<<

Jak zlikwidować brzuch tarczycowy?

Podstawowym krokiem w leczeniu nadmiarowych kilogramów jest wizyta u lekarza. Otyłość brzuszna może wynikać z różnych przyczyn, dlatego w pierwszej kolejności specjalista przeprowadza wywiad z pacjentem na temat jego stylu życia, z uwzględnieniem głównie sposobu odżywiania oraz aktywności fizycznej. Jeśli uzna, że powodem problemu może być nieprawidłowo działająca tarczyca, zleca badania laboratoryjne (pakiet tarczycowy rozszerzony) oraz obrazowe (USG tarczycy). W przypadku gdy wyniki badań wskażą na to, iż przyczyną nadmiernej masy ciała jest wadliwa praca gruczołu tarczowego, lekarz rekomenduje odpowiednie leczenie farmakologiczne, mające na celu uregulowanie gospodarki hormonalnej w organizmie. Głównym lekiem stosowanym w terapii niedoczynności tarczycy jest lewotyroksyna (lewoskrętny analog naturalnej tyroksyny).

Dieta na brzuch tarczycowy

Jak wspomniano wcześniej, leczenie tzw. brzucha tarczycowego może wiązać się z farmakoterapią. Jednak często to nie wystarczy – w celu pozbycia się problemu należy stosować zasady zdrowego żywienia. Bez względu na to, co jest przyczyną nadmiernego obwodu brzucha, warto:

• spożywać posiłki w mniejszych porcjach, około 5 razy dziennie w odstępach około 3 godzin (nie wolno stosować głodówek),
• wprowadzić do diety dużą ilość warzyw i owoców, wzbogacić ją o jaja, niskotłuszczowe produkty mleczne, chude mięso oraz produkty zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe (ryby morskie, owoce morza, oleje roślinne itp.),
• nawadniać organizm – kobiety powinny wypijać około 2 litrów wody dziennie, mężczyźni około 2,5 litrów,
• wykluczyć z codziennego jadłospisu produkty przetworzone, słodycze, fastfoody, przekąski typu chipsy, paluszki, słone orzeszki, owoce z puszki itp.,
• unikać alkoholu.

Bardzo istotny jest również sposób obróbki produktów. Należy zrezygnować ze smażenia potraw; posiłki najlepiej gotować, dusić lub przygotowywać na parze.

W kwestii zbilansowanej, zdrowej diety najlepiej skonsultować się z dietetykiem, który pomoże skomponować jadłospis dopasowany do indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia pacjenta. Warto bowiem wiedzieć, że w przypadku niedoczynności tarczycy istnieją pewne specjalne zalecenia dotyczące jadłospisu, których wdrożenie efektywnie wesprze leczenie farmakologiczne.

Brzuch tarczycowy – ćwiczenia

Co jeszcze można zrobić, aby zmniejszyć obwód brzucha? Oprócz zdrowego jadłospisu, do codziennego harmonogramu należy włączyć aktywność fizyczną. Ruch pobudza metabolizm, bardzo dobrze wpływa na samopoczucie oraz zmęczenie.

Nie istnieje jeden, uniwersalny zestaw ćwiczeń na zlikwidowanie brzucha tarczycowego. Tak naprawdę nie ma znaczenia, jaką formę ruchu wybierze pacjent – ważne, aby ruszać się regularnie. Może to być gimnastyka ogólnorozwojowa na siłowni, spacery, nordic walking, pilates, joga czy pływanie. Ważne, aby robić to, co się lubi – wówczas proces pozbywania się brzucha tarczycowego będzie o wiele przyjemniejszy.

W celu dopasowania aktywności do własnych, indywidualnych potrzeb, wieku i ogólnej kondycji fizycznej, najlepiej porozumieć się w tej kwestii z lekarzem lub fizjoterapeutą. Inaczej wygląda trening osoby otyłej ze niską wydolnością fizyczną, a inaczej u pacjenta z niewielką nadwagą i dobrą kondycją ciała.

O tym należy pamiętać

Wiele osób cierpiących na otyłość brzuszną, winą za nadmiarowe kilogramy obarcza nieprawidłowo funkcjonującą tarczycę. Tak naprawdę w większości przypadków nadwaga spowodowana jest jednak złymi nawykami żywieniowymi oraz brakiem aktywności fizycznej. Trzeba wiedzieć, że niedoczynność gruczołu tarczowego może powodować przyrost masy ciała, ale wprowadzenie właściwego leczenia farmakologicznego, odpowiedniej diety i sporej dawki ruchu skutecznie pomaga w pozbyciu się brzucha tarczycowego i utrzymaniu świetnej sylwetki.

Bibliografia:

1. Brzegowy Maria, Brzuch tarczycowy – jak wygląda, czemu powstaje, jak się go pozbyć? Online: https://www.doz.pl/czytelnia/a16351-Brzuch_tarczycowy__jak_wyglada_czemu_powstaje_jak_sie_go_pozbyc, dostęp: 06.05.2023.
2. Krekora Wollny Katarzyna, Niedoczynność tarczycy a otyłość, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, tom 1, nr 1, 63-65.
3. Bolanowski Marek, Niedoczynność tarczycy, Lekarz POZ 3/2018, 189-192.
4. Obołończyk Łukasz (i in.), Objawy i schorzenia przewodu pokarmowego w przebiegu endokrynopatii, Forum Medycyny Rodzinnej 2009, tom 3, nr 3, 199–212.
5. Matyjaszek-Matuszek Beata, Czy zaburzenia endokrynologiczne sprzyjają otyłości?, rozmowę przeprowadziła Iwona Kazimierska, Kurier Medyczny 03/2023, 24-25.
6. Jędrzejowski Maciej,  „Brzuch tarczycowy? Nie ma takiego objawu. Mylimy pojęcia” – mówi endokrynolog Maciej Jędrzejowski, rozmowę przeprowadziła Anna Jastrzębska, online: https://www.hellozdrowie.pl/brzuch-tarczycowy-nie-ma-takiego-objawu-mylimy-pojecia-mowi-endokrynolog-maciej-jedrzejowski/, dostęp: 07.05.2023.
7. Pastusiak Katarzyna, Michałowska Joanna, Bogdański Paweł, Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017, tom 8, nr 4, 155–160.
8. Łącka Katarzyna, Czyżyk Adam, Leczenie niedoczynności tarczycy, Farmacja Współczesna, 2008; 1: 222-230.