Chromanie przestankowe – co to jest? Objawy, przyczyny, jak leczyć?

Chromanie przestankowe to ból mięśni, który pojawia się, podczas aktywności fizycznej i ustaje podczas odpoczynku. Zwykle jest to objaw problemów z przepływem krwi w kończynach. W niektórych przypadkach ból jest na tyle intensywny, że przeszkadza nawet w prostszych czynnościach, takich jak spokojne chodzenie. Ból związany z chromaniem pojawia się na skutek zmniejszenia przepływu krwi przez tętnice. Z biegiem czasu chromanie może się pogorszyć i prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Chromanie przestankowe, szczególnie gdy jest wcześnie zdiagnozowane, można z powodzeniem kontrolować i zatrzymać jego przebieg.

Chromanie przestankowe – co to jest?

Zwykle chromanie przestankowe dotyka nóg, a swoją nazwę bierze od tego, że jego stan ustępuje, podczas zatrzymania się i odpoczynku. Dzieje się tak, ponieważ podczas aktywności fizycznej, komórki mięśniowe pracują ciężej i potrzebują więcej tlenu, niż jest im w stanie dostarczyć krew. Podczas odpoczynku komórki nie potrzebują tak dużo tlenu, więc jego ilość jest dla nich wystarczająca.

Chromanie to ból spowodowany zbyt małym przepływem krwi do mięśni podczas wysiłku fizycznego. Najczęściej ból ten pojawia się w nogach po marszu w określonym tempie i przez określony czas – w zależności od ciężkości schorzenia. Jednakże w miarę nasilania się chromania, ból może pojawiać się w spoczynku.

Chromanie jest technicznie objawem choroby, najczęściej miażdżycy tętnic obwodowych, czyli zwężenia tętnic w kończynach, które ogranicza przepływ krwi.

Leczenie chromania przestankowego skupia się na zmniejszeniu czynników ryzyka chorób naczyniowych, zmniejszeniu dolegliwości bólowych, zwiększeniu mobilności i zapobieganiu uszkodzeniom tkanek.

Chromanie przestankowe – objawy

Chromanie odnosi się do bólu mięśni spowodowanego brakiem tlenu, który pojawia się podczas aktywności i ustępuje po odpoczynku. Objawy wcześniejszych faz chromania przestankowego obejmują:

• ból, dyskomfort lub zmęczenie mięśni przy każdym użyciu danych mięśni,
• ból łydek, ud, pośladków, bioder lub stóp,
• rzadziej występują bóle barków, bicepsów i przedramion,
• ból, który ustępuje wkrótce po odpoczynku.

Z biegiem czasu ból może stać się bardziej dotkliwy i zacząć występować nawet w spoczynku.

Oznaki choroby tętnic obwodowych, zwykle w bardziej zaawansowanych stadiach, obejmują:

• chłodną skórę,
• silny, ciągły ból przechodzący w drętwienie,
• przebarwienia skóry,
• rany, które nie chcą się goić.

Chromanie przestankowe – przyczyny

Chromanie jest najczęściej objawem choroby tętnic obwodowych. Tętnice obwodowe to duże naczynia dostarczające krew do nóg i ramion. Choroba tętnic polega na uszkodzeniu tętnicy, które ogranicza przepływ krwi w ramieniu lub nodze. Podczas spoczynku, ograniczony przepływ krwi do tkanek jest zazwyczaj wystarczający, jednak podczas aktywności fizycznej, mięśnie nie otrzymują wystarczającej ilości tlenu i składników odżywczych, aby prawidłowo funkcjonować.

Uszkodzenie tętnic obwodowych jest zwykle spowodowane miażdżycą. Miażdżyca to gromadzenie się tłuszczów, cholesterolu i innych substancji w ścianach tętnic i na ich powierzchni. Nagromadzenie to nazywa się blaszką miażdżycową. Blaszka ta może powodować zwężenie tętnic, blokując przepływ krwi. Blaszka może również pęknąć, powodując wtedy zakrzep.

Potencjalne czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia choroby tętnic obwodowych i chromania przestankowego obejmują:

• rodzinny wywiad występowania miażdżycy, chorób tętnic obwodowych lub chromania przestankowego,
• wiek powyżej 50 lat, przy paleniu wyrobów tytoniowych lub występowaniu cukrzycy,
• wiek starszy niż 70 lat,
• przewlekła choroba nerek,
• cukrzyca,
• wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie tętnicze),
• wysoki cholesterol (dyslipidemia), 
• otyłość (wskaźnik masy ciała – BMI powyżej 30),
• palenie wyrobów tytoniowych.

Powikłania nieleczonego chromania przestankowego 

Chromanie jest uważane za ostrzeżenie o znacznej miażdżycy kończyn, wskazujące na zwiększone ryzyko zawału serca lub udaru mózgu. Inne powikłania choroby tętnic obwodowych spowodowane miażdżycą obejmują:

• zmiany i rany skórne, które się nie goją,
• śmierć tkanki mięśniowej i skórnej (zgorzel),
• w skrajnych przypadkach amputację kończyny.

Test chromania przestankowego

Chromanie przez wiele lat może pozostać niezdiagnozowane, ponieważ wiele osób uważa ból za niechcianą, lecz typową część procesu starzenia. To u niektórych osób powoduje ograniczenie poziomu swojej aktywności fizycznej, aby uniknąć nieprzyjemnych dolegliwości i bólu.

Rozpoznanie chromania przestankowego i choroby tętnic obwodowych opiera się na ocenie objawów, badaniu fizykalnym, ocenie skóry kończyn i badaniach sprawdzających przepływ krwi.

Typowe testy stosowane do diagnozowania chromania obejmują:

• pomiar tętna na dłoniach lub stopach w celu oceny przepływu krwi w całej kończynie,
• wskaźnik kostka-ramię, porównanie ciśnienia krwi w kostkach z ciśnieniem krwi w ramionach,
• segmentowy pomiar ciśnienia krwi, seria pomiarów ciśnienia krwi w różnych obszarach ramienia lub nogi w celu określenia ilości i lokalizacji uszkodzeń tętnic,
• test wysiłkowy w celu określenia maksymalnej odległości, jaką pacjent może przejść lub maksymalnego wysiłku wykonywanego bólu,
• USG Doppler naczyń tętniczych (uwidaczniające przepływy krwi),
• rezonans magnetyczny (MRI) lub angiografia tomografii komputerowej (angio-CT) w celu wykrycia zwężonych naczyń krwionośnych.

Chromanie przestankowe – jak leczyć?

Celem leczenia chromania przestankowego i choroby tętnic obwodowych jest zmniejszenie bólu i opanowanie czynników ryzyka, które przyczyniają się do chorób serca i naczyń krwionośnych (układu sercowo-naczyniowego).

Chromanie przestankowe – rehabilitacja

Ćwiczenia i rehabilitacja są ważną częścią leczenia chromania przestankowego. Odpowiednio prowadzone ćwiczenia zmniejszają ból, wydłużają czas trwania aktywności fizycznej. Poprawiają również stan naczyń krwionośnych w dotkniętych chorobą kończynach i przyczyniają się do kontroli masy ciała oraz ogólnej poprawy jakości życia.

Polecane programy rehabilitacyjno-spacerowe obejmują między innymi:

• chodzenie, aż do uczucia umiarkowanego bólu lub tak daleko, jak to możliwe,
• odpoczynek, aby złagodzić ból,
• ponowne pokonywanie dalszego dystansu,
• powtarzanie cyklu marsz-odpoczynek-spacer przez 30 do 45 minut,
• chodzenie co najmniej trzy dni w tygodniu.

Na początku leczenia zaleca się wykonywanie ćwiczeń pod nadzorem, ale w celu ciągłego leczenia chromania przestankowego ważne są długotrwałe samodzielne ćwiczenia.

Leczenie chromania przestankowego 

Lekarz może przepisać jeden lub więcej leków w celu kontrolowania bólu i kontrolowania czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Celem kontrolowania:

• bólu. Przepisywane są leki, które poprawiają przepływ krwi, a co za tym idzie, mogą zmniejszyć ból podczas ćwiczeń i pomóc w dalszym chodzeniu;
• wysokiego cholesterolu. Stosowane są statyny, czyli leki pomagające obniżyć jego poziom. Cholesterol to kluczowy czynnik powstawania blaszek miażdżycowych w tętnicach. Przyjmowanie statyn może pomóc wydłużyć dystans bezbolesnego chodzenia;
• wysokiego ciśnienia krwi. Można przepisać kilka różnych klas leków w celu obniżenia ciśnienia krwi i zmniejszenia ryzyka zawału serca lub udaru mózgu;
• innych zagrożeń sercowo-naczyniowych. Leki przeciwpłytkowe, które zapobiegają powstawaniu zakrzepów krwi, mogą zmniejszać ryzyko zawału serca, udaru mózgu lub zakrzepów blokujących przepływ krwi do kończyn. Leki te obejmują aspirynę, klopidogrel oraz inne typy leków.

Podczas przyjmowania jakichkolwiek leków należy ustalić ze swoim lekarzem, których substancji oraz leków nie powinno się przyjmować ze względu na niekorzystne interakcje między nimi. 

Leczenie operacyjne i zabiegowe chromania przestankowego

Gdy choroba tętnic obwodowych jest zaawansowana i inne metody leczenia nie działają, może być konieczne wykonanie zabiegu. Opcje chirurgiczne leczenia chromania przestankowego obejmują:

• Angioplastykę: ta procedura poprawia przepływ krwi poprzez poszerzenie uszkodzonej tętnicy. Lekarz podczas zabiegu prowadzi przez naczynie krwionośne wąską rurkę, aby umięśnić w nim nadmuchiwany balon, który rozszerza tętnicę. Po poszerzeniu tętnicy lekarz może umieścić w tętnicy małą rurkę z metalowej lub plastikowej siatki (stent), aby utrzymać otwarcie naczynia.
• Chirurgię naczyniową: podczas tego typu operacji chirurg pobiera zdrowe naczynie krwionośne z innej części ciała, aby zastąpić naczynie powodujące chromanie. Umożliwia to przepływ krwi wokół zablokowanej lub zwężonej tętnicy.

Dbanie o zdrowie i zapobieganie chromaniu przestankowemu

Najlepszym sposobem zapobiegania chromaniu jest prowadzenie zdrowego trybu życia, który może pomóc w poprawie wyników leczenia i zmniejszeniu ryzyka związanego z chromaniem przestankowym i chorobą tętnic obwodowych oraz kontrolowanie schorzeń z grup ryzyka sercowo-naczyniowego. 

Zalecane zmiany stylu życia obejmują:

• rzucenie palenia – w sposób znaczący zwiększa ono ryzyko powikłań choroby tętnic obwodowych. Jeśli potrzebna jest pomoc w rzuceniu palenia, warto porozmawiać o tym ze swoim lekarzem;
• ćwiczenia – regularna aktywność jest ważna dla kontroli wagi i dobrego zdrowia serca;
• zdrowa i zbilansowana dieta – spożywanie dużej ilości warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych o niskiej zawartości skrobi, a także odpowiednie porcje chudego mięsa, drobiu, ryb i niskotłuszczowego nabiału, ma korzystny wpływ na układ sercowo naczyniowy;
• u osób chorych na cukrzycę, utrzymywanie dobrej kontroli poziomu cukru we krwi;
• regularne kontrolowanie wartości cholesterolu i ciśnienia krwi.

Lek. med. Katarzyna Lizak