CRP - marker stanu zapalnego

Białko C-reaktywne (ang. C-reactive protein) należy do grupy białek ostrej fazy, czyli białek produkowanych przez wątrobę w wyższych stężeniach, w odpowiedzi na stany zapalne w organizmie oraz w wyniku uszkodzenia komórek.

Fizjologicznie CRP pomaga naszemu organizmowi w eliminacji czynnika infekcyjnego oraz modyfikuje aktywność komórek układu odpornościowego – granulocytów i monocytów. Przyjmuje się, że u zdrowego człowieka wartości CRP przyjmują wartości poniżej  5 mg/l, natomiast  w ekstremalnych przypadkach patologicznych stężenie CRP może osiągnąć nawet wynik trzycyfrowy. Wzrost stężenia CRP w surowicy, często poprzedza objawy choroby, a monitorowanie dynamiki zmian pozwala na określenie nasilenia stanu zapalnego i skuteczności leczenia.

Co wpływa na wynik badania?

Wpływ na wynik badania, poza typem schorzenia, ma płeć pacjenta, jego masa ciała, stopień otłuszczenia, dieta, intensywny wysiłek fizyczny, niektóre leki czy używki (np. tytoń). Pomimo że za prawidłowy  poziom przyjmuje się zazwyczaj pułap 5 mg/l, to za wyniki istotne klinicznie uznaje się zazwyczaj te powyżej 10 mg/l.

Kiedy oznacza się stężenie CRP?

Badanie CRP zaleca się wykonywać rutynowo w różnych sytuacjach, przede wszystkim w celu wykrycia i różnicowania zakażeń (bakteryjnych, wirusowych, grzybiczych), w przebiegu chorób reumatycznych, w przypadku niektórych nowotworów oraz w profilaktycznej ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych (w tym zawału mięśnia sercowego). W przebiegu zakażeń bakteryjnych wyniki przyjmują dużo wyższe wartości (powyżej 100 mg/l) niż w przypadku tych wywołanych przez wirusy (30-40 mg/l).

Znając wynik CRP lekarz może więc podjąć decyzję o wdrożeniu wstępnego leczenia antybiotykiem przed głębszą diagnostyką lub od niego odstąpić – jeżeli wynik wskazuje na infekcję wirusową. Tak wyraźnej reguły nie ma w przypadku nowotworów czy chorób reumatycznych.

Choroby sercowo – naczyniowe a stężenie CRP

Wysoko czułe testy (hsCRP) określające stężenie CRP w zakresach nieuchwytnych dla testów zwykłych (poniżej 3 mg/l) uczyniły ze stężenia CRP czynnik określający ryzyko chorób sercowo naczyniowych i incydentów wieńcowych.

Od 1995 ponad 40 niezależnych badań potwierdziło związek pomiędzy podwyższonym poziomem CRP we krwi a wyższym ryzykiem choroby wieńcowej.

Już w 2004 roku dwa amerykańskie stowarzyszenia, The Centers for Disease Control and Prevention (CDC) oraz American Heart Association (AHA) wydało raport, w którym określa 3 poziomy ryzyka chorób sercowo naczyniowych oraz incydentów wieńcowych:

• <1,0 mg/l – ryzyko niskie
• 1,0 do 3,0 mg/l – ryzyko średnie
• >3,0 mg/l – ryzyko wysokie

Jeśli uzyskany wynik przekracza pułap 10 mg/l zaleca się powtórne badanie.

W przypadku innych współwystępujących schorzeń jak np. nieswoiste zapalenie jelit (IBD), reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) lub nawet przewlekły alkoholizm, wynik może być fałszywie podwyższony i nie musi wcale wskazywać na podwyższone ryzyko problemów na tle sercowo-naczyniowym.

Analiza wyniku badania, wykonanego wraz z lipidogramem, przeprowadzonego w pewnych odstępach czasu (przynajmniej dwukrotnie), pozwala lekarzowi podjąć decyzje o wdrożeniu wstępnego leczenia w celu uniknięcia potencjalnych skutków rozwoju arteriosklerozy i jej następstw.

W ostatnim czasie to właśnie badanie CRP stało się wiodącym markerem stanu zapalnego. W porównaniu do Odczynu Biernackiego (OB), pozwala ono dużo szybciej wychwycić toczący się stan zapalny, jest bardziej specyficzne, a wyniki powyżej wartości referencyjnych dużo rzadziej są spowodowane przez inne czynniki niż stan chorobowy.  

Sprawdź cenę badania CRP w twoim mieście

Paweł Grabarek

sieć Laboratoriów medycznych DIAGNOSTYKA

Piśmiennictwo:

• Myers, G. L., Rifai, N., Tracy, R. P., Roberts, W. L., Alexander, R. W., Biasucci, L. M., … & Kimberly, M. M. (2004). CDC/AHA workshop on markers of inflammation and cardiovascular disease: application to clinical and public health practice: report from the laboratory science discussion group. Circulation, 110(25), e545-e549.
• Neumeister, B. (2013). Diagnostyka laboratoryjna. Elsevier Health Sciences.
• Pepys, M. B., & Hirschfield, G. M. (2003). C-reactive protein: a critical update. The Journal of clinical investigation, 111(12), 1805-1812.
• Ridker, P. M., Koenig, W., Kastelein, J. J., Mach, F., & Lüscher, T. F. (2018). Has the time finally come to measure hsCRP universally in primary and secondary cardiovascular prevention?. European heart journal.