Guz Klatskina – co to jest? Jakie objawy mu towarzyszą?

Guz Klatskina jest dość rzadko występującym nowotworem. Rozpoznawany jest przeważnie w krajach zachodnich u 1–2 na 100 000 osób. Poznaj możliwe przyczyny powstawania guza Klatskina. Sprawdź, jakie objawy mogą mu towarzyszyć i na podstawie jakich badań lekarz diagnozuje to schorzenie.

Co to jest guz Klatskina?

Guz Klatskina to rak dróg żółciowych. Wywodzi się z przewodów żółciowych wnęki wątroby. To część wątroby, do której uchodzą: tętnica wątrobowa właściwa, żyła wrotna, a opuszczają ją naczynia chłonne i przewód wątrobowy wspólny. Guzy Klatskina stanowią zróżnicowaną grupę nowotworów pod kątem umiejscowienia względem przewodów wątrobowych. To tzw. klasyfikacja Bismutha, w której wyróżniono cztery podtypy tego raka:

• typ I – zmiana nie dochodzi do miejsca podziału przewodów wątrobowych,
• typ II – guz dochodzący i naciekający miejsce połączenia przewodów,
• typ III – nowotwór wciągający prawy (IIIA) lub lewy (IIIB) przewód wątrobowy,
• typ IV – guz naciekający oba przewody wątrobowe i połączenia drugorzędowych przewodów wewnątrzwątrobowych.

Jakie są przyczyny guza Klatskina?

Ustalono, że zachorowalność na nowotwór dróg żółciowych wzrasta wraz z wiekiem, zwłaszcza po 60. roku życia. Wśród czynników ryzyka powstawania tego raka przewodów żółciowych wymieniane są zwłaszcza:

• przewlekłe zapalenie dróg żółciowych,
• pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych,
• torbiele przewodu żółciowego,
• stany po zespoleniu przewodowo-jelitowym,
• choroby pasożytnicze dróg żółciowych, w tym m.in. przywrzyca, motylica wątrobowa,
• kamica przewodowa, która powoduje zastój żółci,
• otyłość,
• choroba Caroliego,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• brodawczakowatość i gruczolaki przewodów żółciowych,
• nieprawidłowe połączenia dróg żółciowo-trzustkowych.

Przeczytaj, jak zregenerować wątrobę – co robić, aby poprawić funkcjonowanie tego narządu.

Jakie objawy daje guz wątroby?

Większość przypadków raka przewodów żółciowych rozpoznawana jest na późnym etapie zaawansowania. Związane jest to ze stosunkowo wolno przebiegającym procesem wzrostu guza. Co więcej, zmiana początkowo rozwija się skrycie – nie towarzyszą jej żadne dolegliwości. Jednym z pierwszych objawów raka dróg żółciowych jest żółtaczka. Zażółcenie skóry i błon śluzowych narasta stopniowo i początkowo ma charakter bezbólowy. Z czasem chory zaczyna odczuwać dolegliwości bólowe związane z powiększeniem wątroby, która wywiera ucisk na okoliczne tkanki.

Poza żółtaczką w przebiegu guza Klatskina obserwuje się takie objawy, jak:

• odbarwione stolce,
• świąd skóry,
• ciemny mocz,
• podwyższone stężenie bilirubiny całkowitej we krwi,
• objaw Courvoisiera – wyczuwalny pęcherzyk żółciowy, który świadczy o rozrastaniu się guza poniżej ujścia przewodu pęcherzykowego.

Typowym objawem raka dróg żółciowych jest cholestaza, czyli zaburzony odpływ żółci. W zależności od stopnia zamknięcia przewodów żółciowych będzie miała ona różne nasilenie. Przy znacznie utrudnionym transporcie żółci dojść może do zaburzenia krzepnięcia krwi. To konsekwencja upośledzonego wchłaniania witaminy K z przewodu pokarmowego. Dodatkowo cholestaza może doprowadzić do niedożywienia i postępujących zaburzeń pracy wątroby.

Do późnych objawów raka dróg żółciowych należą:

• nudności, wymioty,
• brak apetytu,
• spadek masy ciała,
• wodobrzusze,
• bolesność pod prawym łukiem żebrowym.

Rozpoznanie guza Klatskina

W przypadku pojawienia się jakichkolwiek dolegliwości ze strony wątroby zgłoś się do gastroenterologa. To specjalista zajmujący się leczeniem chorób układu pokarmowego. Poszukiwanie przyczyn doświadczanych objawów rozpoczyna on od szczegółowo przeprowadzonego wywiadu medycznego. Z pewnością zada pytania m.in. o: rodzaj, czas trwania, nasilenie dolegliwości, prowadzony styl życia (dietę, spożywanie alkoholu, palenie papierosów), przyjmowane leki, choroby towarzyszące, zaburzenia ze strony wątroby i potencjalne czynniki ryzyka guza Klatskina. Następnie przeprowadzone zostanie badanie przedmiotowe, czyli badanie fizykalne brzucha. Lekarz wypisze skierowanie na badania laboratoryjne, w tym przede wszystkim na morfologię krwi, bilirubinę i enzymy wątrobowe. W chorobie stwierdza się m.in. zwiększone stężenie fosfatazy alkalicznej (ALP), bilirubiny związanej, γ-glutamylotranspeptydazy (GGTP). W około 75% przypadków występuje podwyższony poziom antygenu nowotworowego CA 19-9. Zbyt wysokie stężenie innych antygenów (CEA, CA 125) należy do rzadkości. Jednak dla diagnostyki powinno się zbadać wszystkie.

Najwięcej informacji pomocnych w postawieniu rozpoznania dostarczają badania obrazowe. Diagnostyka w przypadku podejrzenia guza Klatskina rozpoczyna się od ultrasonografii. To podstawowe badanie, które pozwoli ocenić stan wątroby, dróg żółciowych, woreczka żółciowego. W USG lekarz stwierdzić może zmiany typowe dla raka dróg żółciowych, w tym m.in.: obkurczony (pusty) pęcherzyk żółciowy, poszerzenie dróg żółciowych wewnątrzwątrobowych, nieposzerzone drogi żółciowe zewnątrzwątrobowe. Stwierdzenie nieprawidłowości w badaniu USG jest podstawą do poszerzenia diagnostyki o bardziej zaawansowane badania obrazowe. Wykonuje się tomografię komputerową i w razie potrzeby również rezonans magnetyczny wątroby. Objawy guza Klatskina w tomografii komputerowej to m.in.: słabo odgraniczona masa w okolicy wnęki wątroby, ogniskowe pogrubienie ściany dróg żółciowych, brak połączenia między poszerzonymi przewodami wątrobowymi, późne zaleganie środka cieniującego w guzie, zmiany morfologiczne w miąższu wątroby. Dokładnym badaniem w rozpoznawaniu guza Klatskina jest endoskopowa wsteczna cholangiopankreatografia, która umożliwia określenie miejsca i stopnia zwężenia przewodu żółciowego. Polega ona na cewnikowaniu ujścia brodawki dwunastniczej i podaniu wodnego jodowego środka cieniującego do przewodów żółciowych i trzustkowych. Badanie to niekiedy uzupełniane jest o cholangioskopię dróg żółciowych, która umożliwia pozyskanie biopsji ze zwężeń dróg żółciowych i określenie stopnia zaawansowania nowotworów bez konieczności inwazyjnych zabiegów.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela