Jak przygotować się do porodu?

Przygotowanie kobiety do porodu zaczyna się w momencie stwierdzenia u niej ciąży. Podczas planowania porodu przyszła mama szuka rad w internecie na stronach specjalistycznych, na różnego rodzaju forach i grupach wsparcia. Najistotniejsze jest jednak, by, w momencie rozpoczęcia się akcji porodowej, zarówno psychicznie jak i fizycznie, czuła się przygotowana do wydania nowego życia na świat.

Jak należy przygotować się do porodu – o czym pamiętać?

Na początku ciąży bardzo istotny jest wybór lekarza prowadzącego, który przeprowadzi przyszłych rodziców przez ciążę do narodzin. Ważne jest przede wszystkim dopilnowanie wszystkich zalecanych badań, które obejmują USG oraz badania krwi (biochemiczne, morfologiczne, oznaczenie grupy krwi) i moczu, a także każdorazowe badania podmiotowe matki. Stała kontrola stanu matki oraz płodu pozwala na szybkie wykrycie wszelkich problemów, które mogą doprowadzić do komplikacji oraz zastosować środki zaradcze. W całym okresie ciąży ważny jest również odpoczynek przyszłej mamy oraz unikanie stresu.

Dieta i suplementacja a przygotowania do porodu

Ciężarna powinna też zadbać o zbilansowaną dietę, zapewniająca jej wszystkie składniki w odpowiednich ilościach. Nie chodzi tu o ograniczenie całkowicie wszystkiego, co zdaje się niezdrowe oraz rezygnację z pojawiających się „zachcianek”, natomiast o zdrowy rozsądek w spożywaniu słodyczy czy też gazowanych napojów oraz wykluczenie, produktów zakazanych (np. surowe mięso, sery pleśniowe, mleko niepasteryzowane i inne). Istotną rolę odgrywa tu również zalecana suplementacja (żelazo, kwas foliowy, jod).

W czasie ciąży niepowikłanej dobrą praktyką jest zapisanie się do szkoły rodzenia. Jest to szczególnie wskazane u kobiet rodzących po raz pierwszy. Szkoła rodzenia pomaga w zdobyciu umiejętności opieki nad noworodkiem, wiedzy na temat tego jak wygląda poród i czego się po nim spodziewać. Zajęcia tego rodzaju pomagają budować pewność siebie przyszłej matki co do zdolności dobrego zaopiekowania się noworodkiem. Na spotkaniach tych można dowiedzieć się na temat praw, obowiązków oraz opieki medycznej przysługującej matce i nowonarodzonemu dziecku.

Szkoła rodzenia pozwala poradzić sobie ze stresem wynikającym z braku rzetelnej wiedzy na interesujące nas tematy. W czasie ciąży konieczna jest również deklaracja wyboru położnej, jeżeli wcześniej matka takiej nie składała. 

Jak przygotować się do porodu naturalnego?

Poród naturalny, czyli zachodzący siłami natury, to fizjologiczne zakończenie ciąży. Matka staje przed wieloma trudnymi decyzjami, w tym, jaki szpital wybrać. Tutaj warto skorzystać z opinii innych matek na temat placówek (pomocne są grupy na różnych portalach/fora). Oczywiście nie bez znaczenia jest odległość. Często akcja porodowa rozpoczyna się w najmniej oczekiwanym momencie. Zasadność wybierania placówki odległej o kilkadziesiąt kilometrów od miejsca zamieszkania jest znikoma, ponieważ mogą pojawić się problemy z dojechaniem na czas. Dobrze jest mieć w szpitalu znajomą położną, która pomoże przejść przez poród i pobyt w szpitalu po porodzie, a najlepiej, gdy ta sama osoba będzie również towarzyszyć matce po porodzie.

Obecnie szpitale oferują różne opcje porodów. Coraz popularniejsze stają się porody w wodzie czy porody rodzinne. W zależności od placówki można dokonać wyboru pozycji do porodu:

• stojące,
• czworacze,
• klęczne,
• leżące na boku,
• kuczne, w wykroku,
• asymetryczne,

Bywa również możliwość wynajęcia sali prywatnej celem zachowania maksimum spokoju rodzącej oraz zastosowanie aromaterapii czy też muzyki do porodu.

Przygotowanie do porodu naturalnego obejmuje również ustalenie możliwości skorzystania ze znieczulenia oraz jego rodzaju. Nie wszystkie szpitale oferują powyższe udogodnienia, stąd konieczne jest ustalenie czy placówka, do której chcemy się udać, zapewnia oczekiwane przez nas warunki.

Niestety należy pamiętać, że wszelkie dodatkowe wymagania z naszej strony są odpłatne. W temacie szpitala dobrze jest również ustalić możliwość karmienia mlekiem modyfikowanym oraz mlekiem matki, w zależności od tego jaką opcję kobieta wybierze. Decyzja o karmieniu jest indywidualna i również wymaga od matki pewnych przygotowań, jak: poznanie sposobów karmienia czy przebiegu laktacji oraz dopasowanie ubrań (koszule, bluzki, sukienki, biustonosze do karmienia).

Wyprawka do szpitala

Istotnym punktem jest przygotowanie wyprawki do szpitala. W tym celu warto dowiedzieć się co, wybrany przez nas szpital zapewnia, a w co z pewnością należy się zaopatrzyć. Obecnie większość placówek udostępnia listy, które pomagają przyszłej mamie przygotować się na pobyt.

Obowiązkowe jest zabranie:

• dokumentów,
• aktualnych badań,
• książki ciąży,
• ewentualnego stwierdzenia ojcostwa,
• ubrań na czas pobytu (szlafrok, koszula, bielizna),
• przyborów toaletowych i higienicznych
• ubranek, pampersów i kosmetyków dla dziecka.

Warto wziąć ze sobą też jakąś wysokoenergetyczną przekąskę (poród jest naprawdę wyczerpujący) oraz wodę w butelce. 

Cesarskie cięcie – jak się przygotować?

Cięcie cesarskie oznacza zabieg operacyjny celem wydobycia dziecka z brzucha matki. Wyróżniamy cięcie cesarskie planowane (ze wskazań medycznych) oraz nieplanowane (komplikacje wynikłe w przebiegu ciąży i porodu).

W Polsce planowaną „cesarkę” można przeprowadzić tylko na podstawie wskazań lekarskich, do których zaliczamy:

• ciążę wielopłodową,
• nieprawidłowe wzrastanie płodu (hipotrofia, makrosomia),
• wady rozwojowe płodu,
• poród przedwczesny,
• nieprawidłową implantację zarodka,
• zagrożenie życia i zdrowia matki,
• niektóre wskazania pozapołożnicze (neurologiczne, kardiologiczne i in.),
• poród po wcześniejszym cięciu cesarskim.

Nieplanowane cięcie cesarskie wykonuje się w przypadku:

• zatrzymania postępu porodu,
• zagrażającej martwicy wewnątrzmaciczej płodu (zmiany w KTG, oddzielenie łożyska, wypadnięcie pępowiny, pęknięcie macicy),
• niegłówkowego położenia płodu.

Przygotowanie do cięcia cesarskiego nie różni się bardzo od tego do porodu naturalnego. Najwięcej różnic obecnych jest na etapie bezpośrednio przed cięciem. Oczywiście kobieta zna datę porodu. Zgłasza się do szpitala dzień przed planowanym zabiegiem lub w dzień porodu (w zależności od zasad panujących w szpitalu). Zazwyczaj proszona jest też o ogolenie okolic intymnych i kąpiel z zastosowaniem środków przeciwbakteryjnych (minimalizuje to ryzyko zakażenia).

Dzień przed zabiegiem poleca się matce pozostać na diecie lekkostrawnej, ograniczając się do spożywania płynnych lub półpłynnych posiłków, a w dzień zabiegu należy być na czczo. Zaleca się również zastosowanie środków ułatwiających wypróżnienie dzień wcześniej lub w dniu zabiegu (przy porodzie siłami natury takie „oczyszczenie organizmu” zachodzi naturalnie). Leki przyjmowane w przebiegu schorzeń zdiagnozowanych u ciężarnej należy przyjąć zgodnie z planem. 

Jak przygotować się psychicznie do porodu?

Psychiczne przygotowanie do porodu obejmuje cały wysiłek, jaki przyszła matka podejmuje, aby donosić zdrową ciążę do końca bez zbędnych komplikacji. Największy wpływ mają tu czynniki stresogenne w jej otoczeniu, jak:

• brak wsparcia ze strony rodziny/partnera,
• brak zrozumienia potrzeb kobiety ciężarnej,
• brak wyrozumiałości otoczenia.

Niestety wszystkie te czynniki wpływają negatywnie zarówno na matkę jak i na płód, stąd konieczne jest ich maksymalne wyeliminowanie. Celem utrzymania zdrowej kondycji psychicznej dobrze jest w tym czasie skorzystać z pomocy specjalisty, szczególnie gdy nie znajdujemy oparcia w najbliższym środowisku. Specjalista pomoże przygotować się do przyjęcia roli rodzica. Skorzystanie z pomocy psychologa możne również pomóc uniknąć depresji poporodowej, która niejednokrotnie dotyka kobiety po porodzie.

Należy pamiętać, że w dużej mierze w tym czasie rządzą hormony, a kobiece ciało często odmawia posłuszeństwa (również psychicznie) i w żaden sposób nie jest to wina ciężarnej, a zwyczajna fizjologia. Zajęcie myśli czymś innym może pomóc w poradzeniu sobie psychicznie z przygotowaniem do porodu. Może to być przygotowanie wyprawki dla dziecka, pokoju, wybór imienia, czy po prostu relaksujący odpoczynek.

W uspokojeniu myśli w czasie ciąży pomocne może być sporządzenie planu porodu. Pozwala on na określenie przez matkę wszystkich wytycznych dotyczących porodu oraz czasu bezpośrednio po porodzie. Zawiera ona wytyczne dotyczące między innymi szczepień poporodowych, określenia sposobu karmienia dziecka po porodzie, zastosowania znieczulenia itp. 

Jak przygotować się do porodu – ćwiczenia

Ciążą nie oznacza konieczności rezygnacji z ćwiczeń, w szczególności, jeżeli kobieta przed ciążą była aktywna fizycznie. WHO zaleca dla wszystkich kobiet w ciąży i po porodzie wykonywanie umiarkowanego wysiłku fizycznego aerobowego przez co najmniej 150 min w ciągu tygodnia.

Wysiłek fizyczny usprawnia przemianę materii, wzmacnia układ krążenia i wpływa na kształtowanie prawidłowej sylwetki ciężarnej. Ćwiczenia w ciąży przygotowują ciało kobiety na wysiłek, jakim jest poród, poprzez wzmocnienie mięśni dna miednicy oraz ucząc efektywnego oddychania za pomocą przepony. Pozwalają też niwelować obrzęki i nasilające się bóle kręgosłupa.

Ważne jest, by przed rozpoczęciem treningów porozmawiać z lekarzem prowadzącym oraz udać się do fizjoterapeuty, który pomoże ustalić intensywność podejmowanych przez aktywności fizycznych. W tym czasie nie należy podejmować ćwiczeń niosących ze sobą wysokie ryzyko urazu (nurkowanie, jazda konna, sporty kontaktowe), a wdrożyć spokojniejsze aktywności (spacery, joga, pilates).

Warunkami tego, by ćwiczenia fizyczne rzeczywiście odnosiły pozytywny skutek jest systematyczność, odpowiedni dobór ćwiczeń, a także poprawne ich wykonywanie. Nie bez znaczenia jest również okres ciąży – im bardziej zaawansowana ciąża, tym mniej obciążające ćwiczenia należy wybierać.

Treningi w trakcie ciąży

• Po 12. tygodniu należy zrezygnować z pozycji leżenia tyłem w czasie wysiłku fizycznego.
• Po 5 miesiącu wykluczyć ćwiczenia związane z leżeniem przodem.
• W I trymestrze warto stosować ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców, kończyny dolne oraz ramiona – wzmacnia to kręgosłup i kształtuje sylwetkę.
• W II trymestrze można wdrożyć dodatkowo ćwiczenia na pośladki, uda oraz ćwiczenia oddechowe torem przeponowych, co będzie przydatną umiejętnością w czasie porodu.
• W III trymestrze ćwiczenia powinny obejmować mięśnie Kegla (dna miednicy). Ważne jest też dalsze wzmacnianie mięśni kręgosłupa. W czasie aktywności warto skorzystać z piłki do ćwiczeń.

Żadna ilość czasu nie jest wystarczająca, by dość dobrze przygotować się na wszystkie możliwe ewentualności. Jednak zastosowanie powyższych wskazówek pomoże w zachowaniu „spokojnej głowy” w czasie porodu.

Mgr Jolanta Pawłowska