Kiedy wykonać badanie białka CRP?

Poziom białka C-reaktywnego (CRP) pomaga ustalić przyczynę choroby i zdiagnozować rozwijający się stan zapalny w organizmie. Jego poziom rośnie, gdy w ciele rozwija się infekcja, doszło do urazu lub zawału serca oraz przy stanach zapalnych. Czym jest CRP i kiedy warto zbadać jego poziom we krwi?

Czym jest CRP? Zacznijmy od podstaw

CRP (białko C-reaktywne); ( ang. C Reactive Protein) to jedno z białek tzw. ostrej fazy, którego podwyższony poziom można zaobserwować we krwi podczas rozwijającego się stanu zapalnego. Poziom CRP jest również istotny przy określaniu ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, lecz w takim celu stosowane są testu o wyższej czułości – tzw. hs CRP.

CRP wytwarzane jest pod wpływem cytokin zapalnych w wątrobie, w ścianach naczyń tętniczych oraz komórkach tłuszczowych. Pomiar stężenia białka C-reaktywnego jest traktowany w praktyce klinicznej jako wrażliwy marker stanu zapalnego.

Stężenie CRP jest tylko w niewielkim stopniu modyfikowane przez hormony, leki przeciwzapalne i inne substancje biologiczne, dlatego jest bardzo miarodajne podczas diagnozowania reakcji zapalnej w organizmie.

CRP zostało odkryte przez naukowców z Uniwersytetu Rockefellera – Tillet’a i Francis’a w 1930 roku w surowicy krwi, podczas badania dorosłych z rozpoznanym ostrym pneumokokowym zapaleniem płuc.

Stężenie CRP we krwi. Co warto wiedzieć?

Jak sprawdzić poziom CRP? Zakres prawidłowy w przypadku dorosłego człowieka wynosi <5 mg/l w surowicy, jednak w przypadku osób palących tytoń, osób ze znaczną nadwagą, otyłością lub z nadciśnieniem tętniczym może być podniesiona do  <10 mg/l.

Co jeszcze wpływa na poziom CRP? Prawidłowy zakres może różnić się ze względu na wiek, płeć pacjenta, porę roku, aktywność fizyczną, występującą cukrzycę, czy też stosowaną hormonalną terapię zastępczą (HTZ).

Podwyższenie CRP towarzyszy zakażeniom, uogólnionym zapaleniom, np. zapaleniu układu pokarmowego, zarażeniu pasożytami, nowotworom złośliwym i chorobom układowym tkanki łącznej. Obniżający się poziom CRP oznacza, że leczenie przynosi oczekiwane rezultaty, a stan zapalny się zmniejsza.

Pomiar białka C-reaktywnego wykonywany jest w surowicy lub osoczu metodą immunochemiczną. Jest to badanie w pełni bezpieczne nieposiadające przeciwwskazań. W przypadku diagnostyki ryzyka sercowo-naczyniowego pomiar hs CRP powinien być wykonywany po wykluczeniu aktywnych stanów zapalnych w organizmie.

Co może oznaczać podwyższone CRP?

Podwyższone stężenie CRP –  znacznie odbiegające od normy to znak, że konieczna jest pilna diagnostyka. W organizmie rozwijać się może infekcja bakteryjna lub wirusowa, mogło dojść do zaostrzenia przebiegu choroby lub pogorszenia stanu zdrowia chorego.

Gdy stężenie CRP jest wyższe niż  10 mg/l, u pacjenta najprawdopodobniej rozwija się zakażenie. CRP <40 mg/l może oznaczać łagodne zapalenie lub infekcję wirusową, a także ciążę. Wynik <200 mg/l wskazuje na  trwającą infekcję bakteryjną, <500 mg/l – ciężkie, uogólnione zakażenie bakteryjne, choroby nowotworowe lub zawał serca. Tak wysokie stężenia występują w przypadku rozległych oparzeń i urazów.

Jak często należy badać CRP? Badanie w ostrej fazie zakażenia lub stanu zapalnego wykonuje się niekiedy kilkukrotnie, w celu zweryfikowania skuteczności leczenia. CRP może zwiększyć się nawet kilkaset razy, a pomiar w trakcie leczenia może w skali kilku dni pokazywać bardzo skrajne wyniki.

CRP podwyższone nie zawsze oznacza poważną chorobę – może towarzyszyć przeziębieniu, grypie, chorobom stomatologicznym, które nie dają żadnych objawów.

Zbyt wysokie CRP tym bardziej jest sygnałem dla pacjenta, by skontaktować się z lekarzem. To duże ułatwienie dla lekarza podczas monitorowania stanu pacjenta, gdy ten choruje na choroby przewlekłe wymagające np. badań endoskopowych, gdyż jest o wiele szybsze i łatwiej dostępne, niż skomplikowane procedury.

Białko C-reaktywne w diagnostyce chorób sercowo-naczyniowych

Białko C-reaktywne wytwarzane przede wszystkim w wątrobie, powstaje także w ścianach tętnic, zwłaszcza w zmienionej miażdżycowo błonie wewnętrznej. Tzw. podstawowe stężenie CRP jest uznawane za niezależny czynnik ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych, np. zawału serca, udaru mózgu, czy też nagłej śmierci sercowej.

CRP jest rekomendowane jako wskaźnik ryzyka sercowo-naczyniowego przez Centers for Disease Control and Prevention i American Heart Association. Przyjmuje się, że wynik <1 mg/l oznacza małe ryzyko, 1–3 – ryzyko umiarkowane, a powyżej 3 – ryzyko duże.

Najczęściej dla pełnej wiarygodności wyniku wykonuje się minimum dwa badania w odstępie dwóch tygodni i porównuje oba wyniki. Pomiar CRP w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych wykonywany testami wysokiej czułości (hs CRP).

Bibliografia:

1. Katarzyna Hildebrand, Rola CRP i prokalcytoniny w połączeniu z objawami w rozpoznawaniu zapalenia płuc w warunkach ambulatorium, Medycyna po Dyplomie, 01/2014.

2. Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik, Interna Szczeklika – mały podręcznik 2019/20