Kraken – najnowszy wariant Covid. Wszystko, co warto wiedzieć

Nowy wariant covid o nazwie Kraken pojawił się na początku 2023 i zdominował inne warianty. Cechuje się większą zakaźnością, ale lżejszym przebiegiem infekcji. Czy powinien wzbudzać w nas strach tak jak w marynarzach mityczny potwór Kraken?

Najnowszy wariant COVID

Koronawirus SARS-CoV-2, podobnie jak inne wirusy szybko ulega mutacjom, czyli zmianom w materiale genetycznym, w czasie których dochodzi do powstania nowych wariantów, subwariantów różniących się właściwościami. Naukowcy zaczęli nazywać je literami greckiego alfabetu. Dlaczego jednak nie słyszeliśmy o wszystkich literach? Ponieważ tylko niektóre z nich były uważane jako potencjalnie groźne dla zdrowia publicznego – nazwano je VOC (variant of concern), czyli wariant budzący obawę. VOC to wariant o potwierdzonej zwiększonej zaraźliwości, większym ryzyku ciężkiego przebiegu lub zmniejszonej podatności na neutralizację przez przeciwciała poszczepienne bądź powstałe po przechorowaniu, związane z lekoopornością.

Nowe warianty wywoływały nowe fale pandemii i wypierały stare warianty.

W listopadzie 2021 WHO po raz pierwszy zidentyfikowała wariant Omikron wirusa SARS-CoV-2 jako tzw. VOC, czyli wariant budzący obawy. Wkrótce wariant ten rozprzestrzenił się na cały glob jednocześnie mutując i tworzą nowe subwarianty. Obecny subwariant Omikrona XBB.1.5 Kraken jest odmianą, która wyparła inne odmiany i stał się główną przyczyną zachorowań na COVID-19.

Wirus kraken

Kraken to imię mitologicznego potwora morskiego, będącego tematem poematu Alfreda Tennysona z 1830 roku. To stwór zamieszkujący najdalsze niezbadane głębiny oceanu, budzący postrach wśród żeglarzy, symbolizujący mroczną, nieznaną stronę natury.

Wirus ciągle mutuje, a mutacje te dotyczą białka S, czyli struktury zwanej kolcem odpowiedzialnej za wiązanie, czyli przyczepianie się do naszych komórek. Zmiany te wiążą się z większą zakaźnością będącą skutkiem „ucieczki” wirusa przed naszym układem odpornościowym. Omikron ma najwięcej mutacji właśnie w tym rejonie.

W porównaniu z poprzednimi VOC (Alfa, Beta, Gamma i Delta) Omicron ma najwięcej, bo aż 32 mutacji w białku kolca, czyli dwukrotnie więcej niż wariant Delta, a 50 mutacji w całym genomie. Bardziej efektywnie wnika do naszego organizmu i łatwiej ucieka przed układem odpornościowym. 

Dlatego osoby wcześniej zaszczepione lub które przechorowały, mogą zachorować na covid wywołany przez nowy wariant wirusa.

Pomimo wyższej zakaźności, mniejszy jest jednak odsetek ciężkiego przebiegu zakażenia, hospitalizacji oraz niższa śmiertelność. 

Nowy COVID

Subwariant Omicronu XBB.1.5 Kraken po raz pierwszy został wyizolowany na początku 2023 roku. Charakteryzuje się większą zakaźnością spośród wszystkich podlinii Omicronu, mniejszą skutecznością przeciwciała poszczepiennych i przeciwciał powstałych po przechorowaniu.

W Polsce wzrost zachorowalności na ten wariant obserwowaliśmy pod koniec 2023 roku.

Objawy wywołane przez nowy wariant COVID Kraken są podobne do tych spowodowanych przez wcześniejsze odmiany, jednak przebieg choroby cechuje się łagodniejszym przebiegiem. Najczęściej obserwowane objawy to:

• gorączka, dreszcze,
• uczucie męczenia,
• ból mięśni,
• ból gardła, 
• kaszel, 
• katar,
• duszność,
• wymioty, biegunka.

Charakterystyczne objawy wcześniejszych wariantów, czyli utrata węchu i smaku występują dużo rzadziej. Nasilenie objawów może różnić się osobniczo – od typowych objawów przeziębieniowych aż do ciężkich infekcji dolnych dróg oddechowych, wymagających interwencji medycznej.

Uważa się, że łagodniejszy przebieg infekcji może wynikać po części z właściwości samego wirusa, a częściowo również z pamięci immunologicznej układu odpornościowego z poprzednich infekcji i szczepień.

Jak się chronić przed nowym wariantem?

Zasady profilaktyki pozostają niezmienne, odnoszą się również do innych infekcji przeziębieniowych i grypy i są to:

• unikanie dużych skupisk ludzi,
• noszenie maseczki w miejscach publicznych, środkach transportu,
• unikanie słabo wentylowanych zatłoczonych pomieszczeń,
• podczas kichania i kaszlu zasłaniać usta i nos,
• jeśli podejrzewamy u siebie infekcję najlepiej zostać w domu, ograniczyć kontakty z innymi,
• często myć ręce.

Szczepienie należy do najskuteczniejszych metod zapobiegania ryzyku zachorowaniu i ciężkiego przebiegu infekcji. Szczepionka Nuvaxovid przeciwko nowemu wariantowi wirusa COVID XBB.1.5 została dopuszczona do obrotu przez Europejską Agencję Leków w listopadzie 2023. Zawiera całe białko S (białko kolca) i nie zawiera żywych wirusów zdolnych do replikacji. Jest szczepionką zmodyfikowaną pod względem składu antygenowego, dostosowaną do nowego wariantu.

Szczepienia są zalecane:

• osobom ≥60 lat,
• osobom ≥12 lat z niedoborami odporności lub chorobami towarzyszącymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu,
• pracownikom ochrony zdrowia, którzy mają bezpośredni kontakt z pacjentem lub materiałem zakaźnym.

Ponadto ze szczepionki mogą skorzystać te osoby, ku których od ostatniego szczepienia przeciwko COVID-19 minęło ≥6 miesięcy.

Po kilku latach od pojawienia się nowego wirusa SARS-CoV-2 wiemy już, że pozostanie z nami na dłużej. Nasz układ odpornościowy zdążył go „poznać” poprzez szczepienia i przechorowanie. Wydaje się więc, że z wyjątkiem osób z obniżoną odpornością i obciążonych chorobami przewlekłymi, nie jest on dla nas tak groźny jak był na początku pandemii. Nie możemy jednak bagatelizować potencjalnego zagrożenia, jakim są nowe warianty. Im więcej jest zachorowań, tym większe ryzyko, że zachorują również osoby, u których ryzyko ciężkiego przebiegu jest większe.

Rozwój technologii medycznych stawia nas w tej korzystnej sytuacji, że możemy w stosunkowo krótkim czasie dysponować szczepionką przystosowaną do nowego wirusa czy skutecznym lekiem.

Mgr Renata Grzelik