Krwawa biegunka – co ją może powodować i jakie objawy jej towarzyszą?

Krwawa biegunka, czyli obecność krwi w stolcu o luźnej konsystencji, może wskazywać na różne schorzenia układu pokarmowego. Może być wynikiem infekcji bakteryjnych, chorób zapalnych jelit, a także innych poważnych stanów wymagających natychmiastowej interwencji medycznej. Sprawdź, w jaki sposób rozpoznaje się jej przyczyny i jakie objawy jej towarzyszą.

Przyczyny krwawej biegunki

Jedną z częstszych przyczyn krwawej biegunki są infekcje. Bakterie, takie jak Escherichia coli (szczególnie szczep EHEC), Salmonella, Shigella czy Campylobacter, mogą powodować ostre zapalenie jelit, którego objawem jest krwawa biegunka. Niektóre wirusy, np. rotawirusy czy norowirusy, również mogą wywołać krwawą biegunkę, choć jest to rzadsze. Trzeba też wspomnieć, że długotrwałe stosowanie antybiotyków może prowadzić do nadmiernego rozrostu Clostridioides difficile, co skutkuje ciężką biegunką z krwią.

Kolejną możliwą przyczyną wystąpienia biegunki z krwią są choroby zapalne jelit. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna są przewlekłymi schorzeniami, które mogą prowadzić do przewlekłych biegunek z krwią. Przypadłość może towarzyszyć również zatruciom pokarmowym. Spożycie skażonej żywności lub wody może prowadzić do ostrej biegunki z domieszką krwi.

📌 Sprawdź, co może powodować poranne biegunki.

Hemoroidy przyczyną biegunki nie są, ale przewlekła biegunka może powodować podrażnienie i krwawienie w okolicach odbytu i w efekcie krew w kale. Obecność krwi w kale  i zbyt częste oddawanie stolca to objawy występujące w przebiegu nowotworów przewodu pokarmowego. Rak jelita grubego, polipy lub inne zmiany nowotworowe również mogą objawiać się krwawą biegunką.

Objawy towarzyszące krwawej biegunce

Krwawa biegunka to stan, w którym w luźnym lub wodnistym stolcu pojawia się krew. Może zawierać świeżą, czerwoną krew lub mieć postać ciemnych, smolistych stolców. Objawy krwawej biegunki różnią się w zależności od jej przyczyny, ale najczęściej obejmują:

• bóle brzucha i skurcze jelit,
• nudności i wymioty,
• śluz w stolcu (może towarzyszyć krwi w przypadku stanów zapalnych jelit).

Częstym objawem są osłabienie i zmęczenie, spowodowane utratą płynów i elektrolitów oraz odwodnienie – suchość w ustach, zawroty głowy, rzadkie oddawanie moczu. W przypadku infekcji bakteryjnych często pojawiają się gorączka i dreszcze.

📌 Dowiedz się więcej o czerwonce pełzakowatej – badaniu.

Jeśli krwawa biegunka utrzymuje się dłużej niż 24 godziny, towarzyszą jej silny ból brzucha, wysoka gorączka lub oznaki odwodnienia, konieczna jest pilna konsultacja lekarska.

Diagnostyka w krwawej biegunce

Diagnostyka krwawej biegunki obejmuje badania mające na celu identyfikację jej przyczyny. Pierwszy etap to wywiad lekarski i badanie fizykalne. Lekarz pyta o czas trwania dolegliwości, objawy towarzyszące, historię odbytych ostatnio podróży, dietę, przyjmowane leki, historię medyczną.

Następnie zleca badania laboratoryjne. Zazwyczaj są to: morfologia krwi (sprawdzenie stężenia hemoglobiny, liczby leukocytów i wskaźników stanu zapalnego: stężenia CRP i wartości OB, badanie elektrolitów (pomiar stężenia sodu, potasu i innych jonów ważnych dla gospodarki wodno-elektrolitowej).

📌 Poznaj e-Pakiet stany zapalne jelit.

Ważnym elementem diagnostyki w krwawej biegunce jest badanie kału. Lekarz zleca badanie na obecność pasożytów i jaj pasożytów. Wykonywany jest posiew kału, który polega na wykrywaniu bakterii (rodzajów: Salmonella, Shigella, Campylobacter, Giardia czy szczepów gatunku E. coli) oraz test na toksyny Clostridioides difficile (po długotrwałej antybiotykoterapii).

Jeśli lekarz uzna to za stosowne, wykonywane są badania obrazowe. Kolonoskopia pozwala na ocenę jelita grubego pod kątem stanów zapalnych, wrzodów, polipów i nowotworów. Aby zbadać końcowy odcinek jelita grubego, zlecana jest rektoskopia. Tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej służy do wykrywania poważniejszych zmian, np. perforacji jelit.

📌 Poznaj e-Pakiet brzuszny.

Proces diagnostyczny może być uzupełniony o testy serologiczne w kierunku chorób zapalnych jelit, które są pomocne w diagnozie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego-Crohna. W przypadkach podejrzenia nietypowych zaburzeń jelitowych wykonywane są badania genetyczne i immunologiczne.

W zależności od wyników tych badań lekarz dobiera odpowiednie leczenie i dalsze postępowanie. Jeśli objawy są nasilone, konieczne mogą być hospitalizacja i leczenie dożylne.

Jak reagować na krwawą biegunkę?

Biegunka prowadzi do szybkiej utraty płynów i elektrolitów, dlatego należy pić dużo wody, roztworów elektrolitowych (np. ORS) lub lekkich herbat. Unikać trzeba alkoholu, kawy i napojów gazowanych, które mogą podrażnić jelita. Nie powinno się stosować leków przeciwbiegunkowych bez konsultacji ze specjalistą. Leki hamujące perystaltykę jelit mogą pogorszyć stan zdrowia, szczególnie jeśli przyczyną biegunki jest infekcja.

Do czasu ustąpienia objawów należy zmienić sposób odżywiania i unikać tłustych, ciężkostrawnych potraw, a także nabiału i produktów bogatych w błonnik. Przez pierwsze godziny najlepiej spożywać lekkostrawne pokarmy, takie jak sucharki, kleik ryżowy, gotowane warzywa (np. marchew). Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 24 godziny, nasilają się lub towarzyszą im inne niepokojące symptomy, konieczna jest pilna konsultacja lekarska. Objawy, takie jak silne osłabienie, zawroty głowy, bladość skóry czy utrata przytomności, mogą wskazywać na poważną utratę krwi – wymagana jest wówczas hospitalizacja.

Opracowanie: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Konsultacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela