Lipoproteina (a): Jednorazowe badanie o długotrwałym znaczeniu dla zdrowia serca

Od czasu do czasu słyszymy o dziwnych incydentach zdrowotnych; o osobach młodych z naszego otoczenia uważanych za zdrowe, które nagle dostały zawału serca. Proste badanie z krwi może dostarczyć nam odpowiedzi, czy przyczyną groźnego dla życia i zdrowia incydentu było wysokie ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe. Tym badaniem jest lipoproteina (a). Więcej na jej temat dowiesz się z tekstu poniżej.

Czym jest lipoproteina?

Podwyższone stężenie lipoproteiny (a), inaczej Lp(a), niezależnie od prawidłowego stężenia cholesterolu całkowitego i „złego” cholesterolu LDL, codziennego dbania o zdrowie, wskazuje na znaczne ryzyko przedwczesnej choroby wieńcowej lub miażdżycy, nawet w młodym wieku. Szacuje się, że 20% populacji w Europie ma podwyższony poziom Lp(a) od urodzenia. Większość z nas o tym nie wie.

Lipoproteina (a) jest zmodyfikowaną cząsteczką „złej frakcji” cholesterolu LDL, która zostaje opłaszczona przez produkowane w wątrobie białka ostrej fazy, jakimi są apolipoproteiny(a). Istnieje około 20 odmian białka apo(a). Taka złożoność powoduje różnice w budowie cząsteczek, a ich wielkość zależy od indywidualnych uwarunkowań genetycznych. 

Stężenie lipoproteiny (a) utrzymuje się na stałym poziomie przez okres całego życia, a jej stężenie jest w 90% zależne od czynników dziedzicznych. Dieta czy styl życia nie wpływają istotnie na wynik Lp (a). 

Kiedy wykonać badanie lipoproteiny (a)?

Choroby układu krążenia w Polsce zbierają corocznie największe żniwo. By w porę je wychwycić i zahamować ich rozwój, przeprowadzamy badania profilaktyczne.

Powszechnie znany i rutynowo zlecany jest lipidogram. To badanie uwzględniające pomiar stężenia cholesterolu całkowitego, „złej i dobrej” frakcji cholesterolu – odpowiednio LDL i HDL oraz trójglicerydów. Przy lipidogramie warto rozważyć oznaczenie lipoproteiny (a). 

Komu zaleca się pomiar lipoproteiny (a)?

• Wszystkim pacjentom z przedwczesnym wystąpieniem choroby sercowo-naczyniowej;
• osobom z umiarkowanym i wysokim ryzykiem wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej, w celu lepszej stratyfikacji ryzyka;
• kobietom w ciąży, w celu oceny ryzyka poronienia, przy nawracających utratach ciąży i ograniczeniu wzrostu wewnątrzmacicznego;
• chorym z rodzinną hipercholesterolemią, możliwie jak najwcześniej, nawet u osób poniżej 18. roku życia;
• krewnym osób z wysokim stężeniem Lp(a).

Jak często wykonuje się badanie lipoproteiny (a)?

• Co najmniej raz w życiu u każdej dorosłej osoby.

Badanie lipoproteiny i jej znaczenie chorobach sercowo-naczyniowych

Pomiar Lp(a), nawet wykonany tylko raz w życiu, pozwala wychwycić osoby zagrożone wysokim ryzykiem rozwoju chorób serca i naczyń, lepiej ukierunkować profilaktykę. Ma również wpływ na dobór leków hipolipemizujących (obniżających poziom cholesterolu), a co za tym idzie – zwiększa szansę na skuteczniejszą terapię.

Eksperci polskich towarzystw naukowych wskazują na silny związek przyczynowo-skutkowy między:

• podwyższonymi stężeniami Lp(a) a wzrostem ryzyka choroby sercowo-naczyniowej i jej powikłań, 
• chorobami tętnic obwodowych, 
• udarem niedokrwiennym mózgu,
• bardzo dużym ryzykiem rozwoju zwężenia zastawki aortalnej (nawet trzykrotnie wyższe dla wysokich stężeń Lp(a)).

Podwyższona i obniżona lipoproteina 

Podwyższone stężenie lipoproteiny (a) jest niezależnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że stężenie Lp(a) jest zwiększone również w niedoczynności tarczycy i w przypadku uszkodzenia nerek.

Stężenie Lp(a) jest obniżone w nadczynności tarczycy, a bardzo niskie stężenie Lp(a) wiążę się ze wzrostem ryzyka cukrzycy typu 2.

Ciekawostki dotyczące lipoproteiny (a)

• Istnieją różnice w zakresach wartości referencyjnych (norm) dla Lp(a) między kobietami i mężczyznami. Stężenie Lp(a) jest średnio 10% nawet wyższe u kobiet i dodatkowo ulega zwiększeniu po menopauzie o ok. 30%. 
• Stężenie Lp(a) jest również uwarunkowane etnicznie. U Afroamerykanów w większości populacji ok. 70-80% stwierdza się wyższe stężenie Lp(a) 10-50 mg/dl. U Chińczyków w 50-70% populacji stwierdza się niskie stężenie Lp(a) od 0-15 mg/dl.
• Stężenie lipoproteiny (a) normuje się ok. 5 roku życia i pozostaje niezmienne do końca życia. Polskie towarzystwa naukowe rekomendują dodanie tego parametru do pełnego profilu lipidowego w bilansie 6-latka, co pozwoli na wczesne rozpoznawania rodzinnej hipercholesterolemii.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej, zachęcamy do obejrzenia webinaru poświęconego lipoproteinie (a), jak również innych naszych webinarów poświęconych profilaktyce zdrowotnej. Webinar dostępny jest tutaj.