Morfologia krwi – wszystko na temat badania

Morfologia krwi to jedno z najbardziej dostępnych, prostych i szybkich badań, które w ciągu krótkiego czasu (rutynowo kilku godzin) daje nam rzetelny obraz kondycji naszego organizmu i pozwala na wykrycie najczęstszych chorób nawet w ich bardzo wczesnej fazie. Morfologia – co to jest i jak należy przygotować się do badania? Sprawdźmy!

Rola krwi w organizmie

Krew to płyn ustrojowy, który za pośrednictwem układu krążenia zapewnia komunikację pomiędzy poszczególnymi układami organizmu i pełni funkcję transportową. W skład krwi wchodzą wyspecjalizowane komórki zwane elementami morfotycznymi oraz osocze, w którym komórki te są zawieszone. Krew to rodzaj płynnej tkanki łącznej, która krąży w układzie naczyń lub w jamie ciała. Mięsień sercowy pompuje krew przez tętnice do wszystkich części organizmu.

Przeciętnie zdrowy człowiek posiada ok. 70–80 ml krwi na 1 kg masy ciała, czyli zazwyczaj jest to 5–6 litrów krwi w przypadku osoby dorosłej. U dzieci krew stanowi ok. 1/9 lub 1/10 masy ciała.

Krew jest zawiesiną, a dzięki obecności w niej erytrocytów charakteryzuje się większą lepkością niż osocze. Właściwe pH krwi mieści się w zakresie między 7,35 a 7,45. Czerwony kolor krwi to zasługa hemoglobiny, a dokładnie grupy hemowej zawierającej żelazo, która ma zdolność wiązania tlenu. Składnikami morfotycznymi krwi są erytrocyty (czerwone krwinki, czerwone ciałka krwi), leukocyty (białe krwinki, białe ciałka krwi), a także trombocyty, czyli płytki krwi.

Erytrocyty odpowiadają za transport tlenu i dwutlenku węgla. Zawierają hemoglobinę, czyli białko, które przyłącza i transportuje we krwi gazy, głównie tlen, lecz również dwutlenek węgla.

Białe krwinki, czyli leukocyty odpowiadają za odpowiedź odpornościową (immunologiczną) organizmu. Należą do nich monocyty, limfocyty i granulocyty, które dzielą się na: neutrofile, bazofile i eozynofile.

Ostatnią grupę stanowią trombocyty, które odpowiadają za krzepnięcie krwi. Wszystkie komórki krwi powstają w szpiku kostnym w procesie hemopoezy.

Krew pełni bardzo wiele funkcji w organizmie człowieka. Podstawowe to transport tlenu i składników pokarmowych do komórek oraz powrotny transport produktów końcowych przemiany materii, czyli m.in. mocznika i dwutlenku węgla.

Ponadto, krew zapewnia utrzymanie równowagi wodnej i elektrolitowej, uczestniczy w regulacji temperatury organizmu,  umożliwia przemieszczanie się w skali organizmu komórek odpornościowych oraz transport hormonów. Ogólne badanie krwi pozwala na  szybkie wykrycie nieprawidłowości i zapobieżenie rozwojowi choroby.

Morfologia krwi – elementy badania i zakresy prawidłowe. Jak czytać wyniki morfologii?

Morfologia – co to jest? Te podstawowe badania laboratoryjne krwi można zlecić praktycznie w każdym punkcie pobrań. Stanowi pierwszy krok  w kierunku zdiagnozowania większości najczęściej występujących chorób. Ogólne badanie krwi – jak się przygotować? Badanie należy wykonać na czczo, unikając jednak odwodnienia organizmu (dopuszczalne jest picie niewielkiej objętości, szklanki czystej wody). Krew pobierana jest na ogół z żyły łokciowej.

Morfologia krwi – zakres prawidłowy jest uzależniony od płci i wieku pacjenta.

Jak czytać wyniki morfologii?

• erytrocyty: niemowlęta – 3,8 M/µl (milionów/ µl), czyli 10¹²/l), kobiety – 3,5–5,2 M/µl, mężczyźni – 4,2–5,4 M/µl. Zbyt duża liczba erytrocytów zdarza się niezwykle rzadko, zbyt niska może świadczyć o anemii lub przewlekłych krwawieniach, towarzyszyć ciąży lub być skutkiem przewodnienia
• hemoglobina: kobiety – 12–16 g/dl, mężczyźni – 14–18 g/dl). Zbyt niskie stężenie oznacza anemię, zbyt wysokie – to podejrzenie czerwienicy,
• hematokryt: mężczyźni 40–54% (0,41–0,54 l/l), kobiety 37–47% (0,37–0,47 l/l). Zbyt wysoki może być wywołany czerwienicą lub poliglobulią, zbyt niski może świadczyć o niedokrwistości,
• średnia masa Hb w erytrocycie (MCH) – 27–31 pg. Na zbyt niski wynik Hb (hemoglobiny) może wpływać niedokrwistość z niedoboru żelaza, talasemia, niedokrwistość chorób przewlekłych, a na wynik ponad normę – sferocytoza,
• średnie stężenie Hb w erytrocytach (MCHC) – 32–36 g/dl krwinek (20–22 mmol/l krwinek). Odstępstwa od zakresu prawidłowego to podejrzenie tych samych chorób, co w przypadku anomalii w wynikach MCH,
• średnia objętość erytrocytów (MCV) – 82–92 fl (femtolitr, µm³). Zbyt duża, to możliwa makrocytoza, zbyt mała – mikrocytoza,
• współczynnik zmienności rozkładu objętości erytrocytów (RDW-CV) – 11,5–14,5%,
• retikulocyty – 5–15‰ (0,5–1,5%) liczby erytrocytów, 20 000–100 000/μl.Zbyt wysoki wynik może oznaczać niedokrwistości hemolityczne, pokrwotoczne, przerzuty nowotworowe do kości, zbyt niski – niedokrwistości aplastyczne, a także przełomy aplastyczne w niedokrwistościach hemolitycznych,
• leukocyty (całkowita liczba leukocytów we krwi [WBC]) – 4000–10 000/μl,
• neutrofile – 1800–8000/μl, 60–70%. Przekroczenie zakresu prawidłowego to możliwe ostre zakażenia bakteryjne, białaczki szpikowe, zespół Cushinga, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Stilla, dna moczanowa, zatrucia, cukrzycowa kwasica ketonowa, mocznica, śpiączka wątrobowa, zbyt mała ilość – niedokrwistość, białaczki, zakażenie wirusowe, choroby autoimmunologiczne, na wynik mogą wpływać zażywane leki,
• eozynofile – 50–400/μl, 2–4%. Przekroczenie wskazywać może na choroby alergiczne, pasożytnicze, nowotworowe, tkanki łącznej, skóry, zapalenie jelit,
• bazofile – 0–300/μl, 0–1%, Niski poziom może świadczyć o przewlekłym stresie, ostrej gorączce reumatoidalnej, ostrej infekcji, nadczynności kory nadnerczy i tarczycy.
• limfocyty – 1000–5000/μl, 20–45%, zbyt duża liczba to prawdopodobne zakażenie bakteryjne, wirusowe zapalenie wątroby, białaczka, zbyt mała – układowe choroby tkanki łącznej, zakażenia wirusowe, sepsa, niewydolność nerek, wątroby, sarkoidoza, nowotwory limfoproliferacyjne, wrodzone niedobory odporności,
• monocyty – 30–800/μl, 4–8%,
• płytki krwi – 150 000–400 000/μl; płytki duże (>12 fl) <30%,
• średnia objętość płytki (MPV) – 7,5–10,5 fl.

W ramach profilaktyki badania laboratoryjne krwi należy wykonywać przynajmniej raz w roku. W przypadku nieprawidłowego wyniku któregokolwiek z parametrów morfologii warto powtórzyć badanie po kilku dniach i skierować się od odpowiedniego specjalisty.