Objaw Blumberga – charakterystyka, przyczyny i diagnostyka

Badanie palpacyjne brzucha jest jednym z elementów badania fizykalnego. Wykonane prawidłowo przez doświadczonego lekarza wnosi istotne informacje na temat stanu zdrowia pacjenta. Podczas uciskania opuszkami palców okolicy jamy brzusznej specjalista sprawdza m.in. obecność objawu Blumberga. Na czym on polega? Czym są objawy otrzewnowe? O czym może świadczyć dodatni objaw Blumberga? Odpowiedzi na te pytania i wiele innych znajdziesz w poniższym artykule.

Co to jest objaw Blumberga?

Objaw Blumberga jest jednym z symptomów otrzewnowych, czyli występujących u osób z zapaleniem otrzewnej (cienkiej błony wyścielającej ściany jamy brzusznej i miednicy oraz część znajdujących się w nich narządów). Jego nazwa pochodzi od nazwiska Jacoba Moritza Blumberga, który w 1907 roku zauważył, że podczas badania palpacyjnego brzucha u pacjentów z zapaleniem otrzewnej nagłe oderwanie ręki powoduje wystąpienie silnego bólu.

Dodatni objaw Blumberga jest najczęściej kojarzony z ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowego. W rzeczywistości może pojawić się u każdego pacjenta z zapaleniem otrzewnej, w tym w przebiegu:

• perforacji wrzodu trawiennego,
• ostrego zapalenia trzustki,
• zapalenia przydatków,
• ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego,
• urazu jamy brzusznej prowadzącego do przerwania ciągłości narządów,
• martwicy jelita, m.in. przy ostrym niedokrwieniu jelit.

Jak lekarz sprawdza obecność objawu Blumberga?

Badanie palpacyjne brzucha jest podstawowym elementem diagnostyki każdej osoby zgłaszającej ból brzucha. Przed wykonaniem go lekarz prosi o przyjęcie pozycji leżącej na plecach i odsłonięcie brzucha. W trakcie badania specjalista ocenia m.in. napięcie powłok jamy brzusznej, obecność nieprawidłowych oporów i bolesność palpacyjną brzucha. Następnie sprawdza, czy w którejkolwiek okolicy brzucha obecny jest objaw Blumberga. W tym celu powoli uciska opuszkami palców powłoki jamy brzusznej, a następnie szybko odrywa od nich rękę. Wystąpienie silnego bólu w momencie oderwania dłoni od brzucha osoby badanej wskazuje na dodatni objaw Blumberga.

Jak sprawdzić, czy ból brzucha wskazuje na wyrostek robaczkowy?

Ból brzucha po prawej stronie niemal zawsze przywodzi na myśl ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Warto jednak wiedzieć, że dolegliwości bólowe mogą na początku dotyczyć okolicy pępka i dopiero z czasem lokalizować się w prawym podbrzuszu. Bólowi brzucha często towarzyszą inne objawy:

• brak apetytu,
• nudności, wymioty,
• biegunka,
• gorączka,
• osłabienie,
• częste oddawanie moczu.

Na zapalenie wyrostka robaczkowego wskazuje dodatni objaw Blumberga w tzw. punkcie McBurneya. Zlokalizowany jest on po prawej stronie brzucha, w ⅓ odległości między kolcem biodrowym przednim górnym a pępkiem. Badanie objawu Blumberga nie jest jedynym testem na rozpoznanie zapalenia wyrostka robaczkowego. Na tę chorobę wskazuje także dodatni objaw Rovsinga (ból w prawym dolnym kwadrancie brzucha podczas uciskania powłok jamy brzusznej w lewym dolnym kwadrancie).

U pacjentów z podejrzeniem zapalenia wyrostka robaczkowego konieczne jest wykonanie badań dodatkowych. W morfologii wykrywa się zwykle nieznacznie zwiększoną liczbę krwinek białych (leukocytozę) oraz podwyższone stężenie CRP. Leukocytoza przekraczająca 17 tys./mm³ może wskazywać na obecność powikłań, w tym perforację wyrostka robaczkowego lub zapalenie zgorzelinowe. Diagnostyka obrazowa obejmuje USG, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny jamy brzusznej i miednicy.

Przeczytaj także: Co może oznaczać ból brzucha po lewej stronie?

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego a ciąża

Nie każdy ból brzucha u przyszłej mamy ma związek z ciążą. Jedną z najczęstszych, niepołożniczych przyczyn bólu brzucha u kobiet ciężarnych jest ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Niestety postawienie właściwej diagnozy bywa u nich sporym wyzwaniem. 

Powiększająca się wraz z rozwojem dziecka macica powoduje przesuwanie się narządów jamy brzusznej. Zwiększa się również odległość wyrostka robaczkowego od ściany jamy brzusznej. Konsekwencją tego może być brak objawów otrzewnowych, dlatego ujemny objaw Blumberga u przyszłych mam nie wyklucza rozpoznania ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego. Konieczne jest więc wykonanie badań dodatkowych pacjentkom spodziewającym się dziecka i zgłaszającym ból brzucha. Oprócz podstawowych badań krwi, w tym morfologii, badania stężenia CRP i badania OB, przeprowadza się diagnostykę obrazową – USG jamy brzusznej, a w razie konieczności rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową jamy brzusznej. 

Autor: lek. Agnieszka Żędzian