PMS – jakie są objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego?

PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego, jest zespołem objawów somatycznych i psychicznych, które mogą pojawić się u kobiety przed krwawieniem miesiączkowym. Dotyczy niemal połowy kobiet w wieku rozrodczym, a u co piątej z nich istotnie obniża jakość życia. Jakie są objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego? Jakie badania należy wykonać? Odpowiedzi na te pytania i wiele innych znajdziesz w poniższym artykule!

Co to jest PMS i jakie są jego objawy?

PMS, czyli zespół napięcia przedmiesiączkowego (ang. premenstrual syndrome), jest zespołem objawów fizycznych i psychicznych, które mogą pojawić się przed krwawieniem menstruacyjnym. Symptomy te ustępują samoistnie w ciągu kilku dni od rozpoczęcia miesiączki. Naukowcy oszacowali, że PMS występuje u około 47,5% kobiet w wieku rozrodczym, a u 20% z nich nasilenie dolegliwości istotnie obniża jakość życia.

Do objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego należą:

• zaburzenia apetytu – obniżenie lub jego zwiększenie,
• objawy fizyczne PMS – bolesność, tkliwość i obrzmienie piersi, ból głowy (w tym migrena), ból pleców, ból podbrzusza, zwiększenie masy ciała, obrzęk nóg, zaparcia,
• objawy psychiczne PMS – drażliwość, płaczliwość, obniżenie nastroju, niepokój, zmiany nastroju, obniżenie koncentracji, zaburzenia pamięci,
• inne objawy – zmęczenie, nadmierna senność lub bezsenność, wzrost lub spadek libido.

Naukowcy wyróżnili również zaawansowaną postać PMS – przedmiesiączkowe zaburzenia dysforyczne (PMDD, ang. Premenstrual Dysphoric Disorder). PMDD zostało uwzględnione w klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM-5 i wymaga leczenia pod kontrolą psychiatry.

Przyczyny zespołu napięcia przedmiesiączkowego

Etiologia zespołu napięcia przedmiesiączkowego nie jest do końca poznana. Naukowcy podejrzewają związek PMS ze zmianami poziomu hormonów u kobiet w trakcie cyklu menstruacyjnego, w szczególności estrogenów oraz progesteronu. Istnieje kilka teorii na ten temat:

• zmniejszenie stężenia estrogenów pobudza podwzgórze do wydzielania norepinefryny, która prowadzi do obniżenia poziomu serotoniny („hormonu szczęścia”), acetylocholiny i dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym. W konsekwencji pojawiają się typowe objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego – zmęczenie, bezsenność oraz obniżenie nastroju;
• zwiększony poziom progesteronu wpływa na wydzielanie serotoniny, katecholamin i kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) w mózgu, co prowadzi do rozwinięcia się psychicznych objawów PMS;
• sugeruje się także związek występowania objawów PMS z czynnikami genetycznymi (jeśli PMS dotyka inne kobiety w rodzinie), podwyższonym stężeniem prolaktyny, zaburzeniami metabolizmu glukozy, insulinoopornością i niedoborami żywieniowymi;
• stres powoduje nadmierne pobudzenie układu współczulnego, przez co znacznie zwiększa czynność skurczową macicy. Może to być przyczyną większych dolegliwości bólowych u kobiet często narażonych na stres.

W jednym z badań stwierdzono także częstsze występowanie zespołu napięcia przedmiesiączkowego u kobiet, które spożywają dużo słodyczy, fast foodów, kawy i alkoholu.

Ile dni przed okresem pojawia się PMS?

Objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego pojawiają się zwykle na 7 dni przed krwawieniem miesiączkowym. Największe nasilenie osiągają 2 dni przed miesiączką. Mogą trwać od kilku dni do nawet 2 tygodni.

Jakie badania wykonać?

Zastanawiasz się, jakie badania hormonalne u kobiety z PMS należy wykonać? Jeżeli zmagasz się z objawami zespołu napięcia przedmiesiączkowego, zgłoś się na badanie poziomu estradiolu, hormonu folikulotropowego (FSH), tyreotropowego (TSH), prolaktyny i kortyzolu. Pozwoli to na wstępne wykluczenie zaburzenia czynności tarczycy, zespołu Cushinga i hiperprolaktynemii (podwyższonego stężenia prolaktyny we krwi). Udaj się również do swojego ginekologa, szczególnie jeśli występują u Ciebie dodatkowo zaburzenia miesiączkowania. Wykonane w gabinecie lekarskim badania (w tym USG narządu rodnego) pomogą lekarzowi zróżnicować przyczynę Twoich dolegliwości (np. bólu podbrzusza) z takimi chorobami, jak zespół policystycznych jajników czy endometrioza.

Czy PMS jest co miesiąc?

U wielu kobiet zespół napięcia przedmiesiączkowego występuje przed każdym krwawieniem menstruacyjnym. Jeżeli nasilone objawy PMS towarzyszą Ci co miesiąc, skonsultuj się z lekarzem. Pomoże Ci on ustalić plan leczenia, które zmniejszy Twoje dolegliwości.

Jak złagodzić objawy PMS?

Głównym celem leczenia zespołu napięcia przedmiesiączkowego jest zmniejszenie objawów, które niekiedy znacznie zakłócają codzienne funkcjonowanie. Najlepsze rezultaty przynosi terapia obejmująca zarówno stosowanie leków, jak i metody niefarmakologiczne.

Leczenie farmakologiczne opiera się na przyjmowaniu leków przeciwbólowych (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych), przeciwdepresyjnych, przeciwlękowych, spironolaktonu (leku moczopędnego) i doustnych tabletek antykoncepcyjnych. Wspomagająco stosuje się psychoterapię, masaże oraz modyfikację stylu życia. Zdrowa, zbilansowana dieta, unikanie stresu i regularna aktywność fizyczna potrafią przynieść zaskakująco dobre efekty.

Czy brak PMS oznacza ciążę?      

Brak objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego nie oznacza, że jesteś w ciąży. Jeżeli jednak podejrzewasz, że mogło dojść do zapłodnienia, sprawdź stężenie podjednostki beta gonadotropiny kosmówkowej we krwi (beta HCG) lub wykonaj domowy test ciążowy z moczu. W razie dodatniego wyniku umów się na wizytę do ginekologa.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. Gudipally P., Sharma G., Premenstrual Syndrome, „StatPearls”, 2022, dostęp online: sierpień 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560698/.
2. Kwan I., Onwude J., Premenstrual Syndrome, „BMJ Clinical Evidence”, 2015, dostęp online: sierpień 2023, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4548199/.