Polip macicy – czy jest groźny dla zdrowia? Objawy i przyczyny rozwoju polipów

Polipy macicy są stosunkowo często rozpoznawaną jednostką chorobową w gabinetach ginekologicznych. Chociaż są zmianami o łagodnym charakterze, to wymagają konsultacji lekarskiej oraz zastosowania leczenia. Polip macicy: jak wygląda, jakie daje objawy, jakie są metody leczenia? Na te pytania znajdziesz odpowiedzi w niniejszym artykule.

Polip szyjki macicy

O polipie szyjki macicy mówimy, jeśli dochodzi do przerostu fragmentu błony śluzowej szyjki macicy. Jest to uszypułowana struktura, najczęściej w kształcie łzy albo płacika, o zabarwieniu od jasnoróżowego do ciemnofioletowego. Polipy szyjki macicy mogą osiągać rozmiary do 3 cm. Typowo zlokalizowane są w kanale szyjki macicy, rzadziej mogą również wychodzić z części pochwowej szyjki macicy. Ryzyko zezłośliwienia jest bardzo niskie i wynosi 0-0,1%. Polip szyjki macicy to często spotykana zmiana u kobiet w wieku rozrodczym, a zwłaszcza po 40. roku życia. Nierzadko polipy szyjki macicy współwystępują z polipami endometrium. 

Polip endometrialny

Polip endometrialny, nazywany także polipem trzonu macicy, to przerost błony śluzowej jamy macicy o łagodnym charakterze. Ryzyko zezłośliwienia wynosi około 1%.  Może występować w postaci uszypułowanej lub przylegającej płasko do błony śluzowej macicy. Polipy endometrialne mogą osiągać rozmiary od kilku milimetrów aż do zmian kilkucentymetrowych. Mogą być pojedyncze lub mnogie. Pojawiają się aż u 6-12% kobiet w wieku reprodukcyjnym. Polipy endometrialne diagnozowane są u kobiet w każdym wieku, jednakże szczyt zachorowań przypada na wiek 40-49 lat. U kobiet przed menopauzą ryzyko wystąpienia złośliwych polipów endometrialnych jest mniejsze w porównaniu z kobietami po menopauzie. 

Polipy w macicy – objawy

Często polipy macicy wykrywane są przypadkowo, podczas rutynowego badania ginekologicznego, gdyż niejednokrotnie nie powodują objawów lub objawy nie są charakterystyczne. 

Polip szyjki macicy w większości przypadków nie wywołuje żadnych symptomów. Niekiedy mogą wystąpić niecharakterystyczne objawy, takie jak wzmożone upławy i krwawienia kontaktowe. Obecność polipa szyjki macicy może przyczyniać się też do występowania zakażeń oraz stanów zapalnych błony śluzowej szyjki macicy. 

Najczęstszym objawem towarzyszącym występowaniu polipów endometrialnych są nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych, tj. długotrwałe plamienia, przedłużające się krwawienia miesiączkowe, krwawienia między miesiączkami, krwawienia po menopauzie. Inne objawy obejmują ból brzucha lub ból miednicy, aczkolwiek są to dolegliwości występujące rzadko. 

Polip w macicy – przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyna występowania polipów w macicy wciąż pozostaje niewyjaśniona. Istnieją jednak teorie, odnoszące się do etiologii i patogenezy tych zmian. Uważa się, że wpływ na ich rozwój może mieć występujący przewlekle stan zapalny lub nadmierna stymulacja endometrium przez estrogeny. 

Czynnikami ryzyka wpływającymi na złośliwienie polipów macicy są:

• wiek powyżej 60 lat,
• stan menopauzalny,
• duże polipy,
• objawowe krwawienia,
• zespół policystycznych jajników.

Polip macicy a ciąża

Nie ma wystarczających dowodów na to, aby obecność polipów szyjki macicy lub stan po ich usunięciu wpływały na płodność kobiety. Po zabiegu usunięcia takiej zmiany nie ma konieczności, by odkładać starania o ciążę, chociaż warto to skonsultować indywidualnie ze swoim lekarzem. W przypadku, gdy do rozpoznania dochodzi w trakcie ciąży, zwykle polip usuwany jest dopiero po jej rozwiązaniu. Bywa jednak, że odpada on samoistnie w trakcie porodu, szczególnie tego, odbywającego się siłami natury. 

Sytuacja wygląda inaczej w przypadku polipów endometrialnych, które są wiązane z niepłodnością u kobiet. Częstość występowania tychże polipów w przypadku niepłodności pierwotnej wynosi 3,8-38,5%, a w przypadku niepłodności wtórnej 1,8-17%. Wykazano, że częstość występowania polipów endometrialnych jest większa u niepłodnych pacjentek z niedrożnością jajowodów, niż u pacjentek z drożnymi jajowodami. Mogą one powodować niepłodność z powodu niedrożności mechanicznej, która skutkuje utrudnieniem transportu plemników przez zablokowanie kanału szyjki macicy lub wejścia do jajowodu. Polip endometrialny może także zapobiegać implantacji zarodka do endometrium poprzez zajmowanie przestrzeni. Co więcej, polipy te mogą wywoływać reakcję zapalną endometrium, tym samym zakłócając implantację zarodka. Ponadto polipy endometrialne mają podwyższony poziom enzymów, zwanych metaloproteinazami macierzy zewnątrzkomórkowej (MMP, ang. matrix metalloproteinases) oraz niektórych cytokin w porównaniu z prawidłowym endometrium. Zmiany te wpływają niekorzystnie na proces implantacji zarodka.

Zdarzają się jednak pacjentki, które pomimo obecności polipa endometrialnego, zachodzą naturalnie w ciążę i nie wpływa on na jej przebieg. Po zabiegu usunięcia polipa endometrialnego zaleca się odczekać okres 3 miesięcy, zanim rozpocznie się starania o dziecko.  

Polipy macicy – leczenie. Usunięcie polipów macicy

W celu rozpoznania polipa lekarz na początku wizyty zbiera szczegółowy wywiad, dotyczący występowania ewentualnych objawów oraz kolejno przeprowadza badanie ginekologiczne i wykonuje też przezpochwowe badanie ultrasonograficzne. Badania te najlepiej wykonać pomiędzy 5. a 10. dniem cyklu, czyli tuż po zakończeniu krwawienia miesiączkowego. Innym badaniem, które może zlecić lekarz, jest histeroskopia diagnostyczna. Badanie to polega na wprowadzeniu przez pochwę do kanału szyjki macicy i jamy macicy niewielkiej kamerki, pozwalającej na dokładniejszą ocenę położenia i rodzaju zmian w obrębie macicy. 

Leczenie polipów szyjki macicy polega na ich usunięciu. Zabieg usunięcia tychże zmian jest nieinwazyjny, najczęściej trwa zaledwie kilkanaście minut. Procedura jest przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym lub bez stosowania znieczulenia. Po usunięciu zewnętrznej warstwy polipa, wykonywane jest łyżeczkowanie szyjki macicy. Zabieg jest powszechny i nie jest skomplikowany. Istotne jest, aby przed jego wykonaniem wyleczyć ewentualne stany zapalne w pochwie. Usunięty polip przekazuje się na badanie histopatologiczne, aby wykluczyć zezłośliwienie zmiany. W trakcie rekonwalescencji po zabiegu może pojawiać się nieznaczne plamienie. Zalecane jest w tym czasie ograniczenie aktywności fizycznej, a także rezygnacja ze współżycia przez okres kilkunastu dni. Pomimo usunięcia zmiany, istnieje ryzyko wznowy. 

Powszechną metodą leczenia polipa endometrialnego jest histeroskopia operacyjna. Zabieg ten wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym. Do wnętrza macicy wprowadzana jest kamera i mikronarzędzia chirurgiczne, które pozwalają usunąć zmianę. Polip przekazywany jest następnie do laboratorium, w celu wykonania badania histopatologicznego. Inną metodą, która pozwala na usunięcie polipa endometrialnego jest wyłyżeczkowanie jamy macicy. Podobnie jak w przypadku polipów szyjki macicy możliwa jest wznowa. W niektórych przypadkach, na przykład u pacjentek z tendencją do nawracania polipów, lekarz może zdecydować się na zastosowanie leczenia hormonalnego. Jednakże zazwyczaj polipy są usuwane podczas zabiegów, czego dodatkową korzyścią jest możliwość przekazania zmiany do badań laboratoryjnych, pozwalających wykluczyć proces nowotworowy. 

Czy można zapobiec powstawaniu polipów macicy?

Niestety nie ma sposobów, które pozwalałyby zapobiec powstawaniu polipów macicy. Jednakże, aby mieć kontrolę nad stanem swojego zdrowia, już od dziś możesz wdrożyć regularną profilaktykę. Każda kobieta raz do roku powinna udać się na badanie ginekologiczne wykonywane wraz z cytologią ginekologiczną. Pamiętaj też o badaniu piersi oraz regularnych badaniach krwi. Szybkie wykrycie nieprawidłowości, umożliwia wdrożenie leczenia na wczesnym etapie choroby i wpływa korzystnie na jego efektywność.

Mgr Aleksandra Wasilów