Popękany język – co oznacza? Domowe sposoby leczenia

Popękany język to często nie tylko kwestia estetyki. Może być również sygnałem, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego. Co powinno wzbudzić naszą czujność i skłonić do wizyty u lekarza? Dowiedz się, jak wyleczyć popękany język, co oznacza taki stan i jakie są jego przyczyny.

Jak wygląda zdrowy język?

Język to ruchomy narząd mięśniowy, pokryty błoną śluzową, pełniący bardzo ważne funkcje w organizmie. Bierze aktywny udział w procesie rozdrabniania pokarmów, mieszając je ze śliną, przesuwając między szeregi zębów, a następnie w kierunku gardła. Kubki smakowe, zlokalizowane między innymi na języku, umożliwiają nam rozróżniać smak konsumowanych potraw. Język to również bardzo ważny narząd artykulacyjny, biorący aktywny udział w powstawaniu mowy.

Zdrowy język ma kolor jasnoróżowy, nie ma na nim żadnych nalotów ani przebarwień. Powinien być sprężysty i wilgotny. Z reguły jest lekko szorstki, a na jego powierzchni znajdują się liczne brodawki – niewielkie linie i bruzdy związane z ich obecnością są zjawiskiem prawidłowym. Wyróżniamy:

• brodawki nitkowate – najliczniejsze na języku, pokrywają grzbietową jego część,
• grzybowate – mają okrągły kształt, zlokalizowane są głównie w przedniej części języka,
• okolone – znajdują się z tyłu języka, u jego nasady,
• liściaste – występują z boku trzonu języka.

Popękany język – język mosznowy

Jak wspomniano wcześniej, powierzchnia języka zwykle nie jest popękana. Są jednak osoby, które posiadają tzw. język mosznowy (bruzdowaty). Charakteryzuje się on licznymi, dość głębokimi szczelinami, pęknięciami, zlokalizowanymi na jego grzbietowej powierzchni.

Język bruzdowaty występuje w zróżnicowanych postaciach. Zwykle widoczna jest szczelina pośrodkowa i odchodzące od niej liczne odgałęzienia – są to tzw. bruzdy boczne. W innych przypadkach obserwuje się nieregularne, kręte pęknięcia.

Taka budowa narządu zwykle jest uwarunkowana genetycznie (niektóre osoby rodzą się z taką wadą) i jeśli nie towarzyszą jej uciążliwe objawy, związane np. z nalotem, pieczeniem czy bólem, stan taki nie wymaga leczenia. Osoby posiadające język mosznowy muszą jednak zwracać szczególną uwagę na higienę jamy ustnej – w bruzdach językowych może zalegać pokarm, a to w szybkim tempie prowadzi do rozwoju stanu zapalnego narządu.

Język mosznowy często współwystępuje z językiem geograficznym (rumieniem wędrującym języka). To łagodne, nieregularne, gładkie zmiany na powierzchni narządu w postaci jasnych i ciemnych plam, układających się często w taki sposób, że wyglądem przypominają mapę. Język geograficzny jest dziedziczony, choć może również być objawem różnych chorób (stany zapalne błony śluzowej, awitaminoza, cukrzyca, łuszczyca itp.).

Popękany język a suchość w ustach

Kserostomia, czyli uczucie suchości w jamie ustnej, powoduje znaczny dyskomfort w jej obrębie. Może wywoływać między innymi ból i pieczenie, nieprzyjemny zapach z ust, stany zapalne oraz pęknięcia na języku czy wargach.

Bywa, że towarzyszy poważnym chorobom, które prowadzą do upośledzenia czynności gruczołów ślinowych. Kserostomia jest objawem między innymi zespołu Sjögrena (schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, powiązane z zaburzeniami wydzielania łez i śliny) czy nadczynności tarczycy. Suchość w ustach bywa też skutkiem farmakoterapii – niektóre leki (np. moczopędne, przeciwdepresyjne, przeciwzapalne) mogą zmniejszać wydzielanie śliny.

Popękany język – objaw grzybicy

Popękany język z białym nalotem może być objawem kandydozy (grzybicy) jamy ustnej. Schorzenie najczęściej wywołuje grzyb Candida albicans. Drożdżyca najczęściej pojawia się jako efekt antybiotykoterapii, dotyka osoby z obniżoną odpornością (chorzy na AIDS, ludzi starsi, pacjenci onkologiczni itp.) lub noszące protezy zębowe.

Popękany język a alergie

Jeśli popękany język szczypie, może to być reakcja organizmu na kontakt z alergenem – stan taki najczęściej pojawia się w wyniku spożycia uczulającego pokarmu. W tej sytuacji język może przybrać czerwoną lub bordową barwę, staje się opuchnięty, pojawiają się na nim głębsze, nieregularne pęknięcia, które kształtem mogą przypominać liście paproci.

Popękany język – inne przyczyny

Popękany język może pojawić się jako efekt spożywania dużej ilości mocnej herbaty lub palenia papierosów. Czasami jest on sygnałem niedoboru w organizmie witamin z grupy B oraz żelaza czy cynku. Towarzyszy również takim schorzeniom jak np.:

• zespół Melkerssona-Rosenthala – manifestuje się obrzękiem zlokalizowanym najczęściej na wargach, obwodowym porażeniem nerwu twarzowego oraz popękanym językiem,
• zespół Downa – zespół wad wrodzonych, wywołany nieprawidłowością w liczbie chromosomów. Popękany język jest charakterystyczny dla większości osób, borykających się z tą chorobą,
• łuszczyca, zwłaszcza o późnym początku.

Popękany język – domowe sposoby na pozbycie się problemu

W jaki sposób leczyć popękany język? Jeśli wygląd narządu budzi nasz niepokój, należy udać się do lekarza. W pierwszej kolejności specjalista przeprowadza wywiad z pacjentem, ogląda język i decyduje o dalszym postępowaniu. Jeśli to konieczne, zleca badania diagnostyczne.

Gdy język z widocznymi szczelinami jest cechą wrodzoną i nie towarzyszą mu żadne objawy chorobowe, to nie ma podstaw do niepokoju – w tej sytuacji nie istnieją żadne domowe sposoby na poprawę jego wyglądu.

Sytuacja wygląda inaczej, gdy na dotychczas gładkiej powierzchni języka pojawiły się bruzdy. Wówczas konieczne jest zdiagnozowanie choroby, która powoduje ten objaw. Terapię zaleconą przez lekarza możemy wesprzeć, stosując zdrową, zbilansowaną dietę, bogatą między innymi w warzywa, owoce oraz zdrowe tłuszcze. Należy również zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Warto pamiętać o właściwej higienie całej jamy ustnej. Język należy delikatnie oczyszczać przy użyciu specjalnej szczoteczki. Palenie tytoniu oraz picie alkoholu sprzyjają suchości w jamie ustnej, dlatego porzucenie szkodliwych nałogów może poprawić stan języka.

Bibliografia:

1. Sobjanek Michał (i in.), Zespół Melkerssona-Rosenthala. Opis przypadku i przegląd piśmiennictwa, Postępy Dermatologii i Alergologii, XXV, 2008/1, 43-47.
2. Guzik Łukasz, Kamysz Elżbieta, Kserostomia – więcej niż suchość w jamie ustnej, Farmacja Polska 2009, 54(6), 411-414.
3. Mrówka-Kata Katarzyna (i in.) – Zapalenie języka i inne wybrane jego zmiany o charakterze łagodnym, Forum Medycyny Rodzinnej, 2008, 2(2), 127-131.
4. Szurmiej Karolina, Popękany język – co oznaczają bruzdy na języku? online: https://wylecz.to/stomatologia/popekany-jezyk-co-oznaczaja-bruzdy-na-jezyku/, dostęp: 21.04.2023.