Przełom nadciśnieniowy – objawy, przyczyny, leczenie

Przełom nadciśnieniowy oznacza nagłe podwyższenie ciśnienia krwi do wartości zagrażających życiu i zdrowiu (>180/120 mmHg lub wyższe). To stan wymagający natychmiastowej interwencji medycznej. W jakich przypadkach dochodzi do przełomu nadciśnieniowego i jakie są jego konsekwencje?

Kogo dotyczy przełom nadciśnieniowy?

Osoby narażone na przełom nadciśnieniowy to:

• mężczyźni,
• osoby starsze,
• osoby nieregularnie przyjmujące leki na nadciśnienie,
• osoby z otyłością,
• osoby z niektórymi schorzeniami serca,
• osoby nieprzestrzegające zaleceń medycznych.

Jak często występuje przełom nadciśnieniowy?

Około 1% do 2% osób z nadciśnieniem doświadcza przełomu nadciśnieniowego. 

Przełom nadciśnieniowy – objawy

Objawy przełomu nadciśnieniowego mogą obejmować:

• duszność,
• ból głowy,
• ból w klatce piersiowej,
• niewyraźne widzenie,
• kołatanie serca,
• lęk,
• zawroty głowy,
• krwawienie z nosa,
• drgawki,
• wymioty.

Przełom nadciśnieniowy – przyczyny

Przyczyny przełomu nadciśnieniowego obejmują:

• nieprzyjmowanie przepisanych leków na nadciśnienie (najczęstsza przyczyna),
• nagłe zaprzestanie stosowania leków na nadciśnienie,
• interakcje między lekami,
• niewystarczające dawki leków na nadciśnienie,
• choroba nerek,
• problemy endokrynologiczne,
• stan przedrzucawkowy lub rzucawka w ciąży,
• używanie narkotyków,
• uraz głowy,
• guz mózgu,
• guz chromochłonny.

Jakie leki powodują przełom nadciśnieniowy?

Leki, które mogą powodować przełom nadciśnieniowy to:

• steroidy,
• leki na depresję,
• cyklosporyna,
• pseudoefedryna.

Jakie są komplikacje przełomu nadciśnieniowego?

Komplikacje przełomu nadciśnieniowego obejmują:

• obrzęk płuc,
• encefalopatię nadciśnieniową (upośledzenie funkcji mózgu),
• niewydolność serca,
• zawał serca,
• rozwarstwienie aorty,
• udar.

Przełom nadciśnieniowy – badania 

Przełom nadciśnieniowy diagnozowany jest na podstawie pomiaru ciśnienia tętniczego krwi. W badaniu pacjenta istotna jest także rytmu serca, ilość oddechów oraz utlenowanie krwi tętniczej. Badania w celu zdiagnozowania przełomu nadciśnieniowego i znalezienia jego przyczyny mogą ponadto obejmować:

• badania laboratoryjne krwi (kreatynina, elektrolity, glukoza)
• rentgen klatki piersiowej (RTG),
• badanie ogólne moczu,
• elektrokardiogram (EKG),
• badanie dna oka,
• badanie dopplerowskie tętnic nerkowych,
• tomografia komputerowa (CT) klatki piersiowej lub głowy,
• echokardiogram.

Przełom nadciśnieniowy – leczenie

Celem leczenia przełomu nadciśnieniowego jest obniżenie ciśnienia krwi do bezpiecznego poziomu. Tempo obniżania ciśnienia tętniczego do wartości prawidłowych powinno wynosić 15%-25% w przeciągu dwóch godzin. Zbyt szybkie obniżenie ciśnienia krwi może mieć poważne konsekwencje. Szybsze tempo obniżenia ciśnienia krwi wymagane jest w przypadku:

• rozwarstwienia aorty,
• obrzęku płuc,
• ostrego zespołu wieńcowego.

Jak można zapobiegać przełomowi nadciśnieniowemu?

• Regularnie przyjmuj zalecone leki,
• monitoruj ciśnienie krwi w domu lub korzystając z aparatów znajdujących się w pobliskich aptekach lub gabinetach lekarskich,
• skontaktuj się z lekarzem, jeśli ciśnienie krwi jest wysokie,
• przejdź na dietę niskosodową,
• regularnie ćwicz,
• unikaj alkoholu i produktów tytoniowych.

Kiedy udać się na pogotowie?

Zadzwoń pod numer alarmowy, jeśli:

• Twoje ciśnienie krwi wynosi 180/120 lub jest wyższe,
• odczuwasz ból w klatce piersiowej,
• odczuwasz duszność,
• masz problemy z widzeniem,
• masz trudności z mówieniem.

Podsumowanie – FAQ

Jakie są rzadkie powikłania związane z przełomem nadciśnieniowym, które mogą wystąpić po ustabilizowaniu ciśnienia krwi?

Rzadkie powikłania związane z przełomem nadciśnieniowym, które mogą wystąpić po ustabilizowaniu ciśnienia krwi, obejmują różnorodne uszkodzenia narządowe, które mogą nie być od razu widoczne np.:

• uszkodzenia nerek: nawet po ustabilizowaniu ciśnienia krwi, mogą wystąpić trwałe uszkodzenia nerek, które mogą prowadzić do przewlekłej niewydolności nerek;
• uszkodzenia mózgu: możliwe są trwałe zmiany w mózgu, które mogą prowadzić do problemów neurologicznych, takich jak udar mózgu lub encefalopatia nadciśnieniowa;
• uszkodzenia naczyń krwionośnych: przełom nadciśnieniowy może prowadzić do rozwoju zmian miażdżycowych, co zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych;
• uszkodzenia oczu: wysokie ciśnienie krwi może prowadzić do retinopatii nadciśnieniowej, co może skutkować trwałym uszkodzeniem wzroku.

Te powikłania mogą nie być od razu widoczne i mogą rozwijać się stopniowo po ustabilizowaniu ciśnienia krwi, dlatego ważne jest regularne monitorowanie stanu zdrowia i konsultacje z lekarzem w celu wczesnego wykrycia i leczenia potencjalnych powikłań.

Czy stres emocjonalny lub psychologiczny może wywołać przełom nadciśnieniowy?

Stres emocjonalny lub psychologiczny może przyczynić się do wystąpienia przełomu nadciśnieniowego. 

Jakie są mniej znane czynniki ryzyka przełomu nadciśnieniowego, które mogą być ignorowane podczas diagnostyki?

Mniej znane czynniki ryzyka związane z przełomem nadciśnieniowym, które mogą być pomijane podczas diagnostyki, obejmują:

• zaburzenia nerwicowe (somatoformiczne): badania sugerują, że obecność zaburzeń nerwicowych, w których dotknięte osoby odczuwają somatyczne objawy chorób przy braku czynnościowych i organicznych podstaw do ich odczuwania, może być związana z wyższym ryzykiem wystąpienia przełomu nadciśnieniowego;
• nieprzestrzeganie zaleceń medycznych;
• niekontrolowane spożycie alkoholu i używanie substancji psychoaktywnych (narkotyków, dopalaczy);
• brak regularnych badań medycznych.

Te czynniki mogą być mniej oczywiste w kontekście diagnostyki przełomu nadciśnieniowego, ale ich identyfikacja i zarządzanie nimi mogą pomóc w lepszym zapobieganiu i leczeniu tego stanu.

Jakie nowoczesne metody monitorowania i leczenia przełomu nadciśnieniowego są obecnie stosowane?

• Monitorowanie ciśnienia krwi
  • Nieinwazyjny ciągły pomiar ciśnienia krwi: nowoczesne urządzenia, takie jak Monitor CNAP 500, umożliwiają nieinwazyjne, ciągłe monitorowanie ciśnienia krwi w trybie beat-to-beat;
  • 24-godzinne ambulatoryjne monitorowanie ciśnienia tętniczego: ta metoda pozwala na ocenę ciśnienia krwi w naturalnych warunkach życia pacjenta, eliminując efekt białego fartucha, który może zafałszować wyniki pomiarów w gabinecie lekarskim; 
  • Domowe pomiary ciśnienia krwi: nowoczesne ciśnieniomierze elektroniczne, często wyposażone w funkcje Bluetooth, umożliwiają pacjentom samodzielne monitorowanie ciśnienia krwi i przesyłanie danych do aplikacji zdrowotnych, co ułatwia śledzenie trendów i dzielenie się wynikami z lekarzami.

• Leczenie przełomu nadciśnieniowego
  • W leczeniu nadciśnienia tętniczego stosuje się różne leki hipotensyjne, które mogą być dostosowywane w zależności od potrzeb pacjenta. W przypadku przełomu nadciśnieniowego często stosuje się kombinację leków w celu skutecznego kontrolowania ciśnienia krwi.
  • Zmiana stylu życia: profilaktyka i leczenie nadciśnienia tętniczego obejmują również zmiany stylu życia, takie jak zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna i unikanie stresu, które mogą pomóc w długoterminowej kontroli ciśnienia krwi.

Dr n. med. Justyna Chlebowska-Tuz