Rak języka - jak wygląda, pierwsze objawy, jak przebiega leczenie?

Rak języka to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów lokalizujących się w jamie ustanej. Może pojawić się w każdej części języka. Niestety wykazuje dużą złośliwość dając przerzuty nie tylko do okolicznych węzłów chłonnych, ale również przerzuty odległe. Jakie są pierwsze objawy raka języka i jak przebiega leczenie choroby?

Budowa i funkcje języka

Język to narząd jamy ustnej, zbudowany z mięśni prążkowanych, pokrytych błoną śluzową. Jest on silnie unaczyniony oraz unerwiony, dlatego bardzo intensywnie odczuwamy ból, gdy np. przygryziemy go podczas spożywania posiłku.

Język składa się z trzech części. Są to:

• Nasada – zlokalizowana jest w tylnej części jamy ustnej, bezpośrednio łączy się z łukami podniebiennymi oraz migdałkami.
• Trzon – środkowy obszar języka, który stanowi większą część narządu. Od nasady oddzielony jest charakterystyczną bruzdą graniczną.
• Koniec – zakończenie języka, dzięki tej części narządu jesteśmy w stanie np. oczyścić jamę ustną z resztek pokarmu.

Język jest bardzo ruchomy i plastyczny – ma możliwość przybierania różnych, zmiennych kształtów. Aktywnie uczestniczy w procesie przeżuwania pokarmów: miesza jedzenie ze śliną, wprowadza je pomiędzy szeregi zębów i kieruje w stronę gardła. Dzięki kubkom smakowym, zlokalizowanym między innymi na języku, jesteśmy w stanie rozróżnić smak konsumowanych potraw. Nie można również zapomnieć o tym, że język jest niezwykle istotnym narządem artykulacyjnym i pełni bardzo ważną rolę w powstawaniu mowy – bez niego komunikacja werbalna byłaby niezwykle utrudniona.

Do najczęstszych chorób języka należą między innymi: język geograficzny, grzybica, zapalenie oraz nowotwór języka.

Co to jest rak płaskonabłonkowy języka?

Jama ustna w znacznej części zbudowana jest z nabłonka wielowarstwowego płaskiego – większość nowotworów rozwijających się w tej lokalizacji wywodzi się właśnie z tkanki nabłonkowej. Należy do nich między innymi rak płaskonabłonkowy języka o różnym stopniu zróżnicowania (najczęściej jest to stopień wysoki lub średni).

Rak języka jest rodzajem szybko rozwijającej się choroby nowotworowej głowy i szyi. To jeden z najczęściej występujących (obok raka jamy ustnej oraz podniebienia miękkiego) nowotworów jamy ustnej.  Bogata sieć okolicznych naczyń chłonnych niestety umożliwia wczesne przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych (w pierwszej kolejności najczęściej do szyjnych górnych oraz podżuchwowych) oraz przerzuty odległe (np. do płuc czy wątroby). Choroba wykazuje szczególną złośliwość, jeśli zlokalizowana jest w tylnej części narządu – wówczas mamy do czynienia z rakiem nasady języka. Nowotwór języka bardzo rzadko pojawia się po przerzucie – najczęściej jest to rak typu pierwotnego. Choroba atakuje głównie mężczyzn w wieku średnim i starszym.

Rak języka – przyczyny

Jak wcześniej wspomniano, jednym z najczęściej występujących nowotworów w obrębie jamy ustnej jest rak języka – przyczyny schorzenia są różne; część z nich wiąże się z niezdrowym, niehigienicznym trybem życia. Co może wywołać raka języka?

• Palenie papierosów, cygar, fajek – ryzyko pojawienia się nowotworu wyraźnie wzrasta u osób palących w porównaniu z tymi, które unikają palenia tytoniu.
• Nadużywanie wysokoprocentowego alkoholu.
• Żucie czarnego tytoniu i betelu.
• Drażnienie języka np. poprzez źle dobrane protezy zębowe.
• Czynniki infekcyjne: wirusowe (np. zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego – HPV) oraz bakteryjne (zakażenie krętkiem bladym powodującym kiłę).
• Niedobór ryboflawiny i żelaza.
• Leukoplakia (rogowacenie białe), czyli białe płytki lub plamy występujące na błonie śluzowej jamy ustnej, których nie da się usunąć. Niektóre z nich podatne są na przekształcenia nowotworowe.
• Erytroplazja, czyli aksamitne, czerwone plamy, które w większości rozpoznawane są jako dysplazja nabłonka. Zmiany te mają skłonność do przekształcania się w nowotwór języka.
• Liszajec płaski, który może umiejscowić się na języku – istnieje podejrzenie bezpośredniego związku pomiędzy liszajcem, a pojawieniem się nowotworu złośliwego.
• Włóknienie podśluzówkowe – jego objawem jest intensywne pieczenie i powstawanie pęcherzyków na języku.
• Brak higieny jamy ustnej.
• Złe nawyki żywieniowe (dieta uboga w warzywa i owoce).

Warto wspomnieć, że na rozwój raka języka bardziej narażone są osoby, u których w rodzinie wystąpił już wcześniej tego typu nowotwór oraz te, które cierpią na nowotwory płaskonabłonkowe w innych częściach ciała.

Rak języka – objawy

Jak wygląda nowotwór języka? Często objawia się on w postaci owrzodzeń, guzków, krostek, a także czerwonych lub białych plam, których nie da się usunąć.

Jakie są inne symptomy świadczące o tym, że rozwija się rak języka? Pierwsze objawy to również ból podczas połykania, promieniujący aż do ucha. W dalszej kolejności obserwuje się zesztywnienie, plątanie języka, co utrudnia nie tylko wyraźne wysławianie się, ale również płynne i bezpieczne dla pacjenta jedzenie oraz picie. Nierzadko dochodzi do problemów z przeżuwaniem posiłków i szczękościsku – chory kaszle, często się zachłystuje. Czasami cierpi na ślinotok, uporczywy ból gardła, chrypkę, a z jego ust wydobywa się nieprzyjemny zapach. W przypadku zajęcia węzłów chłonnych wyczuwalny jest guz szyi.

Warto wiedzieć, że wyżej wymienione objawy mogą również być symptomem innych schorzeń niż rak języka.

Biały nalot na języku a nowotwór

Pierwsze objawy raka języka nie są bardzo charakterystyczne i jak wspomniano wcześniej – mogą zwiastować inne choroby. Przykładowo, biały nalot na języku niekoniecznie wskazuje na nowotwór – może świadczyć między innymi o kandydozie, niewłaściwej higienie jamy ustnej czy schorzeniach układu pokarmowego (np. wątroby). Plamy na języku mogą być objawem choroby zwanej językiem geograficznym. Natomiast ból przy połykaniu czy ślinotok są charakterystyczne również dla ropnia języka.

Rak języka – diagnostyka

Każda nieprawidłowość w obszarze języka powinna wzbudzić naszą czujność. Jednocześnie pamiętajmy: nie każda zmiana w obszarze narządu to rak płaskonabłonkowy języka. Jeśli jednak coś nas wyraźnie martwi, a niepokojące objawy nie mijają, jak najszybciej powinniśmy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, laryngologa lub stomatologa.

Po przeprowadzeniu obszernego wywiadu z pacjentem, specjalista dokonuje badania palpacyjnego języka oraz dna jamy ustnej. W celu sprawdzenia czy nowotwór zaatakował okoliczne węzły chłonne, lekarz dotyka je przez powłoki skórne i sprawdza, czy nie są np. powiększone. Jeśli uzna za stosowne, zleca badania obrazowe. Jednym z nich jest USG języka oraz układu chłonnego szyi. Dodatkowym badaniem pomocnym w diagnostyce raka języka jest tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. W przypadku pobrania materiału tkankowego, poddaje się go weryfikacji histopatologicznej, która potwierdza lub wyklucza nowotwór języka.

Czy rak języka jest wyleczalny?

Niestety rak płaskonabłonkowy języka bardzo często daje szybkie przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych, co znacząco pogarsza rokowania dotyczące całkowitego wyleczenia.

Przebieg terapii opracowuje i wdraża lekarz. Zwykle podejmuje on decyzję o radykalnym usunięciu zmiany nowotworowej w obrębie ogniska pierwotnego oraz potencjalnych przerzutów. Czasami niezbędne jest usunięcie części, a nawet całego narządu (zabieg ten nazywamy glosektomią). W dalszej kolejności specjalista decyduje o dalszym postępowaniu, rozważając dostępne metody leczenia: chemioterapię, radioterapię, ukierunkowane leczenie lekowe.

Czy rak języka jest wyleczalny? Wszystko zależy od stopnia zaawansowania wykrytej choroby. Schorzenie to (podobnie jak inne nowotwory) można wyleczyć, jeśli zostanie zdiagnozowane na wczesnym etapie rozwoju. Niestety wielu pacjentów bagatelizuje pierwsze objawy i zgłasza się do lekarza zbyt późno, skazując się tym samym na bardziej radykalne metody leczenia, które mogą nie przynieść satysfakcjonującego rezultatu.

Rak języka – profilaktyka

Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo rozwinięcia się nowotworu języka, w pierwszej kolejności należy całkowicie zrezygnować z palenia tytoniu oraz nadużywania wysokoprocentowego alkoholu. Trzeba zwrócić uwagę czy język nie jest przewlekle drażniony, np. przez protezę zębową – w przypadku nieprawidłowości konieczna jest wymiana aparatu na taki, który nie będzie tworzył mikrouszkodzeń języka oraz dziąseł. Warto również zadbać o prawidłową dietę, bogatą w żelazo oraz ryboflawiny. Nie wolno bagatelizować żadnej, nawet najmniejszej zmiany na narządzie. Gdy pojawiająca się krostka, plama czy guzek nie znikają, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Kruk-Zagajewska Aleksandra, Wierzbicka Małgorzata, Rak języka i dna jamy ustnej – rozpoznawanie i postępy w leczeniu, Współczesna Onkologia (2003) vol. 7; 4 (264–274).
2. Dr n. med. Jarosławska-Zych Agata, dr hab. med. Kupisz Krzysztof, lek. med. Stankiewicz Tomasz, Rak jamy ustnej – wpływ umiejscowienia na terapię, online: https://podyplomie.pl/onkologia/16105,rak-jamy-ustnej-wplyw-umiejscowienia-na-terapie, dostęp: 14.01.2023.