Skoki ciśnienia – przyczyny, diagnostyka i leczenie

Skoki ciśnienia tętniczego stanowią złożony problem zdrowotny, który może mieć znaczący wpływ na samopoczucie i jakość życia. Od nagłych wzrostów po nieoczekiwane spadki – niestabilność ciśnienia krwi może być nie tylko nieprzyjemna, ale i niebezpieczna dla zdrowia. Jakie są główne czynniki wywołujące skoki ciśnienia i jak sobie z nimi poradzić?

Czym są skoki ciśnienia?

Skoki ciśnienia są zjawiskiem, które występuje w układzie krążenia człowieka oraz innych organizmów. Polegają na nagłych zmianach wartości ciśnienia krwi, które mogą być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak: stres, wysiłek fizyczny czy choroby układu sercowo-naczyniowego. Sytuacja staje się szczególnie niebezpieczna, gdy poziom tego wskaźnika przekracza granicę 180/120 mmHg [1], a towarzyszą mu dodatkowe symptomy. W tym wypadku pacjenci zmagają się z nadciśnieniem tętniczym wysokim. Prawidłowe ciśnienie wynosi nie więcej niż 140/90 mmHg, a prawidłowy puls spoczynkowy to 60–100 uderzeń na minutę [1].

U większości dorosłych aż 90 procent przypadków nadciśnienia tętniczego występuje w formie idiopatycznej, co oznacza, że nie da się jednoznacznie ustalić konkretnych przyczyn tej choroby. Tego rodzaju nadciśnienie wynika z kombinacji wielu czynników sprzyjających, w tym środowiskowych i genetycznych. Pozostałe przypadki nadciśnienia to tzw. nadciśnienie wtórne, które rozwija się w związku z innymi schorzeniami, najczęściej związanymi z nerkami, wadami serca lub zaburzeniami hormonalnymi.

Skoki ciśnienia – przyczyny

Skoki ciśnienia tętniczego mogą mieć różnorodne przyczyny. Należą do nich:

• niewłaściwa dieta, bogata w sól i tłuszcze,
• niedostateczna aktywność fizyczna,
• palenie tytoniu,
• nadmierna konsumpcja alkoholu,
• czynniki genetyczne,
• stres,
• choroby układu sercowo-naczyniowego,
• choroby nerek,
• zaburzenia hormonalne, w tym problemy z tarczycą,
• otyłość.

Skoki ciśnienia nie zawsze są związane z konkretnym schorzeniem,ponieważ mogą wystąpić także podczas intensywnego wysiłku fizycznego lub w efekcie silnych emocji. Jeśli coś Cię wyjątkowo niepokoi, warto wiedzieć, jak prawidłowo mierzyć ciśnienie.

Skoki ciśnienia a tarczyca

Skoki ciśnienia tętniczego często związane są z problemami hormonalnymi, zwłaszcza z dysfunkcją tarczycy. Nieprawidłowe stężenie hormonów produkowanych przez tarczycę może wywoływać zmiany w ciśnieniu krwi. Nadczynność tarczycy powoduje zwiększenie aktywności układu sercowo-naczyniowego, co może skutkować wzrostem ciśnienia tętniczego. Z kolei niedoczynność tarczycy prowadzi do spowolnienia metabolizmu, co również wpływa na ciśnienie krwi. Ponadto inne zaburzenia hormonalne, takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS, ang. Polycystic ovary syndrome), także zwiększają ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego.

Zaburzenia hormonalne mogą wpływać na niestabilności ciśnienia krwi. Dlatego też w przypadku skoków ciśnienia istotne jest zbadanie funkcji tarczycy i innych hormonów, aby zidentyfikować potencjalne przyczyny.

Skoki ciśnienia a układ pokarmowy

Skoki ciśnienia tętniczego mogą być powiązane z funkcjonowaniem żołądka i jelit. Istnieje coraz więcej dowodów na to, że układ pokarmowy ma istotny wpływ na regulację ciśnienia krwi. Choroby takie jak zespół jelita drażliwego (IBS, ang. Irritable Bowel Syndrome ) czy nietolerancje pokarmowe, mogą prowadzić do zwiększonej aktywności układu współczulnego, odpowiedzialnego za reakcję walki lub ucieczki. W efekcie może to prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi. Ponadto niektóre substancje występujące w pokarmach, zwłaszcza wysokoprzetworzonych i bogatych w sole, działają bezpośrednio na układ krążenia, zwiększając ryzyko skoków ciśnienia. W rezultacie odpowiednia dieta i dbałość o zdrowie układu pokarmowego odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu stabilnego ciśnienia krwi.

Skoki ciśnienia a problemy z kręgosłupem

Skoki ciśnienia tętniczego mogą być związane z kondycją kręgosłupa. Kręgosłup pełni kluczową funkcję w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała oraz w ochronie rdzenia kręgowego i nerwów rdzeniowych. Problemy z kręgosłupem, takie jak skolioza, przepuklina dysku czy zwyrodnienia kręgosłupa, wywierają nacisk na nerwy rdzeniowe lub rdzeń kręgowy, co może prowadzić do zaburzeń w regulacji ciśnienia krwi. Regularna aktywność fizyczna, odpowiednie ćwiczenia wzmacniające kręgosłup oraz dbałość o prawidłową postawę ciała mogą przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia skoków ciśnienia związanych z kondycją kręgosłupa.

Skoki ciśnienia w ciąży

Skoki ciśnienia w ciąży wymagają szczególnej uwagi. Kobieta w ciąży doświadcza licznych zmian hormonalnych, które wpływają na jej układ sercowo-naczyniowy. W niektórych przypadkach dochodzi do wystąpienia stanu znanego jako nadciśnienie ciążowe, który rozwija się po 20. tygodniu ciąży. Skoki ciśnienia w ciąży związane są także z wystąpieniem stanów zapalnych, dysfunkcją nerek lub innych powikłań. Zwiększone ciśnienie krwi w czasie ciąży może być niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dla dziecka – prowadzić do powikłań, takich jak przedwczesny poród, problemy z łożyskiem czy udar. Dlatego ważne jest regularne monitorowanie ciśnienia krwi w czasie ciąży i natychmiastowe zgłaszanie wszelkich niepokojących objawów lekarzowi. W niektórych przypadkach może być konieczne leczenie farmakologiczne, zmiana stylu życia oraz ścisłe monitorowanie stanu zdrowia matki i dziecka. Wszystko to ma na celu minimalizację ryzyka powikłań.

Nagłe skoki ciśnienia – jakie badania wykonać?

W przypadku nagłych skoków ciśnienia kluczowe jest przeprowadzenie badań diagnostycznych, aby zidentyfikować potencjalne przyczyny oraz ocenić ogólny stan zdrowia pacjenta. Jednym z podstawowych badań jest pomiar ciśnienia tętniczego krwi, który umożliwia ocenę aktualnego poziomu ciśnienia oraz monitorowanie jego zmian w czasie. Biochemiczne badania krwi pozwalają na ocenę poziomu cholesterolu, glukozy, elektrolitów oraz funkcji nerek i wątroby, co dostarcza istotnych informacji diagnostycznych. EKG (elektrokardiogram) pomaga w identyfikacji ewentualnych zaburzeń czynności elektrycznej mięśnia sercowego, w tym arytmii. Dodatkowo echokardiografia pozwala na ocenę struktury i funkcji serca. W przypadku podejrzenia problemów hormonalnych warto rozważyć badania hormonów tarczycy oraz inne testy hormonalne. Z kolei badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (TK) czy rezonans magnetyczny (MRI), mogą być konieczne w celu oceny struktury i ewentualnych zmian patologicznych w kręgosłupie, nerkach czy innych narządach. Ocena stylu życia, historii chorób oraz ewentualnych czynników ryzyka jest również istotna w diagnostyce i planowaniu dalszego postępowania terapeutycznego.

Jak uregulować skaczące ciśnienie?

Aby uregulować skaczące ciśnienie krwi, warto je monitorować, prowadzić aktywny tryb życia, ćwiczyć, stosować zdrową dietę, bogatą w owoce, warzywa i produkty pełnoziarniste, oraz ograniczyć spożycie soli, tłuszczów nasyconych i cukru. Istotna jest również rezygnacja z alkoholu i palenia papierosów. Regularne odpoczywanie, zarządzanie stresem oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała również pomogą w utrzymaniu stabilnego ciśnienia krwi. W przypadku skoków ciśnienia ważne jest monitorowanie stanu zdrowia pod opieką lekarza oraz stosowanie się do zaleceń dotyczących terapii farmakologicznej.

Autor: Marta Skrzypek

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian