Stenoza kanału kręgowego – co to jest?

Stenoza kanału kręgowego to schorzenie kręgosłupa – na skutek różnego rodzaju przyczyn dochodzi do ucisku struktur nerwowych wewnątrz kanału kręgowego. Objawy choroby zależą od miejsca w kręgosłupie (odcinek lędźwiowy, szyjny, piersiowy), w którym się rozwinęła. Leczenie stenozy kanału kręgowego opiera się na fizjoterapii, wzmacnianiu mięśni kręgosłupa oraz farmakoterapii. W przypadku zaawansowanego schorzenia, lekarz rekomenduje przeprowadzenie operacji.

Co to jest stenoza kanału kręgowego?

Stenoza kanału kręgowego (ang. spinal stenosis), zwana inaczej ciasnotą kanału kręgowego czy zespołem ciasnoty kanału kręgowego to patologiczne zwężenie przestrzeni w kanale kręgowym, czyli w miejscu, gdzie biegną między innymi nerwy kręgosłupa. Zwężenie może powodować, że przerośnięte więzadła, stawy oraz kości podrażniają, a nawet uszkadzają nerwy, czego efektem są różnego rodzaju objawy. Stenoza kanału kręgowego rozwija się najczęściej w odcinku lędźwiowym, rzadziej szyjnym, sporadycznie w odcinku piersiowym kręgosłupa. Choroba atakuje głównie osoby starsze – schorzenie zaczyna rozwijać się zwykle po 40. roku życia. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy dolegliwość występuje u osób młodszych.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/bol-w-dole-plecow-kregoslup-nerki-czy-inne-przyczyny/

Stenoza kanału kręgowego – przyczyny

Najczęstszą przyczyną stenozy kanału kręgowego są:

• postępujące zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa związane z wiekiem, dźwiganiem ciężarów czy intensywnym uprawianiem sportu;
• osłabienie mięśni stabilizujących kręgosłup;
• powikłania chorób metabolicznych, takich jak np. niedoczynność gruczołów przytarczycowych, rozsiana samoistna hiperostoza szkieletu, DISH (ang. diffuse idiopathic skeletal hyperostosis)., choroba Pageta, akromegalia, choroby reumatoidalne itp.;
• przepuklina dysku uciskająca kanał kręgowy;
• przerost i zarośnięcie stawów międzykręgowych;
• wrodzona wada anatomiczna, związana z wąskim kanałem kręgowym;
• urazy w obrębie kręgosłupa zmniejszające przestrzeń kanału kręgowego (złamania);
• zmiany w obrębie krążka międzykręgowego;
• kręgozmyk – przesunięcie się trzonów kręgów względem siebie;
• stany zapalne, zwapnienia oraz zmiany nowotworowe kręgosłupa.

Stenoza kanału kręgowego – objawy

Zmiany prowadzące do stenozy kanału kręgowego postępują powoli, dlatego chory nie odczuwa na początku silnych dolegliwości związanych ze schorzeniem (objawy, które pojawiają się na początkowym etapie choroby nie są bardzo dokuczliwe, z biegiem czasu przybierają jednak na sile). W zależności od tego, w którym odcinku kręgosłupa pojawiła się stenoza kanału kręgowego, symptomy choroby bywają różne i charakteryzuje je różny stopień nasilenia.

W odcinku lędźwiowym (stenoza lędźwiowa) mogą wystąpić:

• ból w dolnej części pleców podczas chodzenia lub stania, który znacznie zmniejsza się lub mija w pozycji siedzącej i leżącej (może promieniować w okolice pośladka, uda, podudzia a nawet stopy);
• drętwienie, mrowienie lub osłabienie siły mięśniowej nóg;
• problemy z chodzeniem lub utrzymaniem równowagi;
• „małpia” postawa – chory porusza się ze zgiętym ku przodowi tułowiem na lekko ugiętych nogach; wyprostowanie kręgosłupa nasila dolegliwości bólowe;
• zmniejszenie czucia w okolicy odbytu i narządów płciowych;
• problemy związane z pęcherzem moczowym i oddawaniem moczu (rzadko).

W odcinku szyjnym (stenoza szyjna) zwykle pojawia się:

• ból szyi, niekiedy promieniujący do łopatek, barków i ramion;
• problemy z koordynacją ruchów rąk;
• rwa barkowa;
• zaburzenia czucia, osłabienie, mrowienie kończyn górnych;
• zawroty głowy;
• zaburzenia widzenia.

W odcinku piersiowym, chory najczęściej obserwuje:

• objawy neurologiczne obejmujące tułów i/lub nogi;
• ból pleców promieniujący do żeber, a nawet kończyn dolnych;
• problem z ruchomością szyi.

Stenoza kanału kręgowego – diagnostyka

W przypadku objawów mogących świadczyć o rozwoju stenozy kanału kręgowego, należy udać się do lekarza neurologa lub neurochirurga. Specjalista przeprowadza z pacjentem wywiad na temat dolegliwości oraz sytuacji, w których pojawiają się i nasilają. Następnie wykonuje przedmiotowe badanie neurologiczne, ocenia siłę mięśniową, napięcie mięśniowe, sprawdza wrażliwość na bodźce czuciowe itp. Badaniem, które lekarz zleca w ramach diagnostyki stenozy kanału kręgowego jest przede wszystkim rezonans magnetyczny, ale również tomografia komputerowa oraz badanie RTG kręgosłupa. Specjalista może również rekomendować przeprowadzenie elektromiografii oraz badania szybkości przewodzenia nerwowego.

Stenoza kanału kręgowego – rehabilitacja/ćwiczenia

Gdy choroba jest na początkowym etapie rozwoju, leczenie stenozy kanału kręgowego ma charakter zachowawczy. Tego rodzaju terapia ma na celu zahamowanie rozwoju schorzenia oraz poprawę komfortu życia chorego.

Bardzo ważną rolę odgrywa rehabilitacja – gimnastykę najlepiej wykonywać pod okiem fizjoterapeuty, który na bieżąco sprawdza poprawność wykonywanych ćwiczeń. Dzięki regularnym zajęciom możliwe jest odbarczenie uciśniętych struktur nerwowych (co wiąże się z ustąpieniem lub zmniejszeniem dolegliwości bólowych). Poza tym następuje normalizacja napięć w obrębie tkanek, poprawia się ruchomość kręgosłupa i kończyn, wzmocnieniu ulega siła mięśniowa chorego.

Niekiedy lekarz w porozumieniu z fizjoterapeutą zaleca przeprowadzenie serii zabiegów fizykalnych. Należą do nich między innymi: krioterapia, pole magnetyczne, leczenie ciepłem czy prądy TENS. Pomocne bywają głębokie masaże. Czasami konieczne jest wprowadzenie farmakoterapii lekami przeciwbólowymi oraz przeciwzapalnymi. Bywa, że choremu proponowane są iniekcje kortykosteroidów w okolice kręgosłupa.

Stenoza kanału kręgowego – leczenie operacyjne

W przypadku zaawansowanej stenozy kanału kręgowego lub gdy terapia zachowawcza nie przynosi oczekiwanych rezultatów, lekarz decyduje o konieczności przeprowadzenia leczenia chirurgicznego. Podczas zabiegu neurochirurgicznego usuwane  są struktury powodujące ucisk na nerwy w kanale kręgowym oraz (jeśli zachodzi taka konieczność) za pomocą implantów stabilizowany jest fragment kręgosłupa, w którym rozwinęła się stenoza. Czasami konieczne jest przeprowadzenie laminektomii – zabiegu polegającego na usunięciu tylnej ściany kanału kręgowego, co stwarza dodatkową przestrzeń dla nerwów.

Stenoza kanału kręgowego – zagrożenia

Zagrożenia związane z zaawansowaną, nieleczoną stenozą kanału kręgowego są duże. Zaniedbane schorzenie wywołuje przewlekły ból, zaburzenia czucia, osłabienie kończyn (a nawet ich niedowład) oraz problemy z poruszaniem się, co znacznie obniża komfort życia chorego. Całkowite uszkodzenie struktur nerwowych, wynikające z narażenia ich na długotrwały ucisk, grozi trwałą niepełnosprawnością, w skrajnych przypadkach paraliżem.

Dodatkowo choroba często uniemożliwia wykonywanie pracy, aktywności fizycznej czy codziennych czynności. Pojawić się mogą napady lękowe oraz depresja.

Efektem zaawansowanej, nieleczonej, stenozy kanału kręgowego mogą być również zaburzenia funkcji jelit, nietrzymanie moczu i stolca lub problemy z ich kontrolą. Bywa, że mężczyźni cierpią na zaburzenia erekcji lub inne dysfunkcje seksualne.

Stenoza kanału kręgowego – zapobieganie

Aby ograniczyć ryzyko rozwoju stenozy kanału kręgowego, należy dbać o kondycję kręgosłupa i zapobiegać zmianom zwyrodnieniowym w jego obrębie. Bardzo ważna jest regularna aktywność fizyczna, wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie pleców, brzucha i bioder. Aby utrzymać prawidłową ruchomość kręgosłupa warto wykonywać ćwiczenia rozciągające. Szczególnie polecane są: joga, pilates czy pływanie na plecach. Należy unikać nadwagi, ponieważ otyłość sprzyja powstawaniu zwyrodnień kręgosłupa. Dobrze jest zadbać o dietę bogatą w witaminę D oraz wapń. Dodatkowo powinno się unikać podnoszenia ciężarów w nieprawidłowy sposób.