
Test COMBO – kiedy należy wykonać?
W obliczu powszechnych infekcji dróg oddechowych, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, bardzo przydatne staje się szybkie i precyzyjne różnicowanie między zakażeniami wirusowymi a bakteryjnymi. To rozróżnienie jest szczególnie ważne, ponieważ determinuje dalsze postępowanie lecznicze – zakażenia bakteryjne wymagają antybiotykoterapii, podczas gdy wirusowe leczy się przeważnie objawowo.

Test COMBO – co to jest?
Test COMBO to test kasetkowy, który stanowi proste i skuteczne narzędzie diagnostyczne, umożliwiające jednoczesne wykrycie antygenów kilku wirusów wywołujących infekcje dróg oddechowych. Dzięki niemu, w krótkim czasie (do 15 minut) możemy dowiedzieć się, czy jesteśmy zakażeni wirusami takimi jak:
- SARS-CoV-2 (ang. Severe Acute Respiratory Syndrome) – wirus wywołujący chorobę COVID-19
- wirus grypy (ang. FLU – Influenza) – najczęściej wykrywane podtypy wirusa to typ A (np. H1N1, H3N2) oraz B
- wirus RSV (ang. Respiratory Syncytial Virus) – najczęściej wykrywane podtypy to A i B
Największą zaletą testów COMBO jest możliwość jednoczesnego wykrycia różnych wirusów w jednej próbce. Dzięki temu pacjent szybko otrzymuje informację, czy jego objawy są spowodowane np. grypą, czy COVID-19, co pozwala na lepsze dopasowanie leczenia.
Testy COMBO są wykonywane w przychodniach w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) w Polsce od 10 stycznia 2023 roku.
Objawy i powikłania wirusów SARS-CoV-2, grypy i RSV
Wirusy to mikroskopijne cząsteczki zakaźne, które nie są uważane za organizmy żywe, ponieważ nie posiadają własnego metabolizmu i nie mogą się rozmnażać poza komórką gospodarza. Składają się z materiału genetycznego (DNA lub RNA) otoczonego białkowym kapsydem, a niektóre posiadają dodatkową osłonkę lipidową. Wnikając do organizmu, infekują komórki i przejmują ich mechanizmy, zmuszając je do produkcji nowych wirusów. Są odpowiedzialne za wiele chorób u ludzi, zwierząt i roślin, takich jak grypa, ospa czy COVID-19.
W tabeli przedstawiono charakterystyczne objawy chorób wywoływanych przez poszczególne wirusy, wykrywane w teście COMBO oraz najczęstsze powikłania.
Wirus | Charakterystyka wirusa | Charakterystyczne objawy | Najczęstsze groźne powikłania |
SARS-CoV-2 (COVID-19) – wirus RNA z rodziny Coronaviridae | Charakteryzuje się wysoką zakaźnością, przenosząc się głównie drogą kropelkową i przez kontakt z zakażonymi powierzchniami. | Gorączka, kaszel (suchy), duszność, utrata smaku i węchu, bóle mięśni, zmęczenie, ból gardła, biegunka. | Zapalenie płuc, ostra niewydolność oddechowa, zakrzepy, uszkodzenie serca, powikłania neurologiczne. |
Grypa – wirus RNA z rodziny Orthomyxoviridae | Charakteryzuje się wysoką zmiennością genetyczną, co prowadzi do częstego powstawania nowych szczepów, wirus przenosi się drogą kropelkową i kontaktową. | Nagła gorączka, dreszcze, bóle mięśni, suchy kaszel, ból gardła, katar, silne osłabienie, bóle głowy, przyspieszone tętno. | Zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie mózgu, niewydolność oddechowa. |
RSV – wirus RNA z rodziny Paramyxoviridae | Powoduje infekcje układu oddechowego, szczególnie u niemowląt, małych dzieci i osób starszych. Jest główną przyczyną zapalenia oskrzeli i zapalenia płuc u dzieci poniżej 2 roku życia. Przenosi się drogą kropelkową i przez kontakt z zakażonymi powierzchniami. | Katar, kaszel (mokry), świszczący oddech, gorączka, trudności w oddychaniu, brak apetytu (u niemowląt) | Zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, niewydolność oddechowa, zaostrzenie astmy u dzieci. |
Test COMBO – czy jest wiarygodny?
Omawiane testy są uważane za wiarygodne narzędzie diagnostyczne, szczególnie w opiece POCT (ang. point-of-care tetsing) co oznacza przeprowadzanie testów laboratoryjnych bezpośrednio przy chorym: w domu, w gabinecie lekarskim lub przy łóżku szpitalnym. Testy te mają wysoką czułość i swoistość, zwłaszcza w okresie największej replikacji wirusa, czyli w pierwszych dniach objawów infekcji. Wykrywają białka wirusowe i pozwalają na szybkie rozpoznanie zakażenia.
Test COMBO działa na zasadzie immunochromatografii – techniki, która pozwala na identyfikację antygenów poprzez reakcję ze specyficznymi przeciwciałami. Opiera się na wykrywaniu antygenów wirusowych w próbce pobranej od pacjenta, zazwyczaj z nosa lub gardła. Po pobraniu próbki umieszcza się ją w specjalnym roztworze, który pomaga uwolnić antygeny. Następnie roztwór nanoszony jest na płytkę testową, gdzie zachodzi reakcja immunologiczna. Jeśli w próbce znajdują się antygeny wirusa, wiążą się one z przeciwciałami na pasku testowym, co skutkuje pojawieniem się linii wskazującej wynik pozytywny. Brak antygenów oznacza, że test pozostaje negatywny.
Każdy test płytkowy zawiera linię kontrolną oznaczoną literą „C” (ang. control), która potwierdza jego prawidłowe wykonanie i ważność wyniku. Jej obecność, czyli zabarwienie, jest niezbędna do uznania wyniku za wiarygodny, co oznacza, że test został przeprowadzony poprawnie i działa zgodnie z przeznaczeniem. Linia „C” zawsze musi być zabarwiona!
📌 Sprawdź: Obniżona odporność – przyczyny i objawy obniżonej odporności
Test antygenowy COMBO – jak zrobić?
Test antygenowy COMBO wykonuje się z wymazu z nosa, rzadziej z gardła. Żeby wykonać test COMBO samodzielnie, należy:
- delikatnie włożyć wymazówkę do jednego z nozdrzy na głębokość 2-4 cm,
- obrócić 5 razy,
- powtórzyć czynność w drugim nozdrzu,
- pobrany materiał umieścić w probówce z roztworem,
- obrócić wymazówkę w roztworze kilka razy i odcisnąć z nadmiaru płynu,
- pozostawić na 1 minutę,
- następnie nanieść 3 krople roztworu na kasetę/płytkę testową (zazwyczaj dwa otwory),
- wynik odczytuje się po 15 minutach.
Test COMBO jest wskazany przy objawach takich jak: obfity, lejący katar, ból głowy, dreszcze, suchy kaszel, bóle ciała i gorączka. Testy COMBO są dostępne bez recepty w aptekach. Test COMBO dla dziecka wykonuje się tak samo jak dla dorosłych.
Test combo pozytywny – co dalej?
Pozytywny wynik testu COMBO to cenna informacja zarówno dla pacjenta, jak i lekarza. Test COMBO wykrywa antygen wirusa, co oznacza, że infekcja ma podłoże wirusowe i nie wymaga antybiotyków, chyba że występują inne wskazania, takie jak objawy nadkażenia bakteryjnego.
Koinfekcja wirusowa ma miejsce, gdy organizm jest jednocześnie zakażony więcej niż jednym wirusem, np. SARS-CoV-2 i RSV. Takie przypadki są szczególnie groźne dla dzieci, osób starszych oraz pacjentów z osłabionym układem odpornościowym. Koinfekcja może prowadzić do cięższego przebiegu choroby, wydłużonego czasu rekonwalescencji oraz większego ryzyka powikłań, takich jak zapalenie płuc, niewydolność oddechowa czy zaostrzenie chorób przewlekłych. U dzieci i seniorów koinfekcje mogą powodować ciężkie zapalenie oskrzeli czy płuc, prowadzące do hospitalizacji.
W przypadku zakażeń grypy istnieje skuteczny lek przeciwwirusowy – oseltamiwir, który łagodzi objawy, skraca czas choroby i zmniejsza ryzyko powikłań, takich jak zapalenie płuc. Lek ten jest dostępny w postaci kapsułek oraz zawiesiny i może być stosowany zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Aby był najskuteczniejszy, należy go podać jak najszybciej, najlepiej w ciągu 48 godzin od pojawienia się objawów.
Dr n.med. Iwona Chromik
Podsumowanie – FAQ
Testy COMBO są zaprojektowane tak, aby wykrywać różne szczepy wirusa np. grypy zarówno sezonowej (A i B), jak i pandemicznej (np. H1N1). W przypadku RSV testy COMBO są zwykle opracowane tak, aby wykrywać zarówno RSV typu A jak i B. Skuteczność natomiast może się różnić w zależności od mutacji/wariantu wirusa oraz czułości konkretnego modelu testu. Niektóre testy mogą lepiej identyfikować określone warianty, podczas gdy inne mogą mieć obniżoną skuteczność.
Dominacja jednego wirusa w próbce może maskować obecność drugiego, prowadząc do wyniku fałszywie negatywnego dla jednego z patogenów. Jednak testy o określonej przez producenta wysokiej czułości, radzą sobie z wykrywaniem również koinfekcji. W przypadku nietypowych lub wyjątkowo nasilonych objawów warto rozważyć dodatkowe badania, takie jak test PCR umożliwiający genetyczną identyfikację wirusa.
Grypa zazwyczaj przebiega z wysoką gorączką, bólem mięśni i dreszczami, podczas gdy RSV częściej powoduje świszczący oddech i duszność, zwłaszcza u małych dzieci i osób starszych. W przypadku grypy skutecznym lekiem jest oseltamiwir, który łagodzi objawy i zmniejsza ryzyko powikłań, jeśli zostanie podany w ciągu 48 godzin od ich wystąpienia. Stosując test COMBO przy pierwszych objawach lekarz lub pacjent jest w stanie szybko zareagować i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Tak, testy COMBO są regularnie aktualizowane przez producentów, aby uwzględniać nowe warianty wirusów, szczególnie w przypadku grypy i COVID-19, które często mutują. Firmy dostosowują skład przeciwciał w testach, aby zwiększyć ich skuteczność w wykrywaniu aktualnie krążących szczepów.
Bibliografia
Pawlik, L., Śpiołek, E., Fichna, J., & Tarasiuk, A. (2020). Charakterystyka wirusa SARS-CoV-2 i potencjalne farmakologiczne sposoby leczenia. Postępy Biochemii, 66(2).
Kemnitz, P., Mania, A., Mazur-Melewska, K., Figlerowicz, M., Michalak, M., Macedulski, T., & Służewski, W. (2010). Ocena przebiegu i obrazu klinicznego zakażeń wirusem grypy typu A u dzieci. Pediatria Polska, 85(6), 568-575.
Bayart JL, Gillot C, Dogné JM, Roussel G, Verbelen V, Favresse J, Douxfils J. Clinical performance evaluation of the Fluorecare® SARS-CoV-2 & Influenza A/B & RSV rapid antigen combo test in symptomatic individuals. J Clin Virol. 2023 Apr;161:105419.
Test combo – grypa, COVID-19, RSV, mp.pl, online, dostęp: 01.07.2025.