Test obciążenia glukozą – co warto o nim wiedzieć?

Test obciążenia glukozą, znany także pod skrótową nazwą OGTT jest badaniem wykonywanym w celu wykrycia cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego, czyli takiego, który poprzedza jej wystąpienie. Cukrzyca definiowana jest jako choroba metaboliczna charakteryzująca się hiperglikemią, czyli podwyższonym nieprawidłowym stężeniem glukozy we krwi, wynikającym z defektu wydzielania lub działania insuliny. Jak przebiega test obciążenia glukozą?

Test obciążenia glukozą u dzieci i dorosłych

Procedura wykonania testu obciążenia glukozą u dzieci i dorosłych wygląda tak samo. Test wykonuje się w większości przypadków przy podejrzeniu cukrzycy typu 2, która rozwija się często bezobjawowo w wyniku nadwagi, otyłości, złych nawyków żywieniowych oraz niskiej aktywności fizycznej. Pacjent musi przyjść na badanie w godzinach porannych (7.00-8.00), koniecznie na czczo. Zwykle jeszcze przed rozpoczęciem testu OGTT za pomocą glukometru, oznaczany jest mu poziom glukozy we krwi. Pierwszym, właściwym już etapem testu obciążenia glukozą jest pobranie „zerowej” próbki krwi żylnej w celu oznaczenia wyjściowego stężenia glukozy, tym razem za pomocą użycia analizatora. Następnie pacjent otrzymuje do wypicia roztwór 75g glukozy. Kolejnym i zarazem ostatnim etapem testu jest ponowne pobranie próbki krwi żylnej po upływie 120 minut od momentu spożycia glukozy.

Test obciążenia glukozą u kobiet w ciąży

U kobiet w ciąży trzypunktowy test obciążenia glukozą wykonywany jest między 24 a 28 tygodniem ciąży. Ma na celu wykrycie tzw. cukrzycy ciążowej, która jest czynnikiem ryzyka wystąpienia wad wrodzonych oraz dużej masy urodzeniowej dziecka, zwiększającej ryzyko powikłanego porodu. Procedura wykonania testu obciążenia glukozą u ciężarnych jest nieco odmienna. Pacjentka musi pojawić się na badanie oczywiście na czczo, w godzinach porannych (7.00-8.00). Otrzymuje również roztwór 75g glukozy, natomiast pobranie krwi żylnej występuje przed spożyciem glukozy oraz w 60 i 120 minucie po jej spożyciu. W przypadku nieprawidłowych wartości glukozy na czczo uzyskiwanych u kobiety ciężarnej przed 24 tygodniem ciąży lub czynników zwiększających ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej (nadwaga, otyłość, cukrzyca ciążowa w poprzedniej ciąży) wskazane jest wcześniejsze wykonanie testu obciążenia glukozą (test dwupunktowy z pobraniem krwi w czasie 0’ i 120’). Ze względu na wpływ cukrzycy na zdrowie i życie dziecka, w przypadku kobiet ciężarnych istnieją inne, bardziej restrykcyjne kryteria rozpoznawania zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Test obciążenia glukozą – jak się przygotować?

W każdym przypadku testu obciążenia glukozą należy być na czczo. Warto również pamiętać, że spożycie roztworu glukozy, który jest nieprzyjemny w smaku (bardzo słodki) powinno odbyć się w jak najkrótszym czasie. Sposobem na „umilenie” sobie smaku roztworu glukozy, może być dociśnięcie do kubka soku z połówki cytryny lub zakup glukozy z dodatkiem smakowego aromatu, które to nie wpływają na wartości oznaczenia. Dla uzyskania wiarygodnych wyników i postawienia prawidłowej diagnozy, w okresie między pobraniami krwi, pacjent powinien spędzić na poczekalni, nie wykonując żadnej aktywności fizycznej. Testu nie można wykonać, jeśli nie została spożyta cała objętość roztworu glukozy, lub też roztwór został przez pacjenta zwymiotowany. Wykonanie testu wyklucza także aktywna infekcja, wyczerpanie organizmu, stan po urazie, przyjmowanie leków wpływających na stężenie glukozy we krwi, zespół upośledzonego wchłaniania oraz stan po usunięciu żołądka

Test obciążenia glukozą – norma (wartości referencyjne)

Wyniki testu obciążenia glukozą zestawiane są z zasadami rozpoznawania zaburzeń gospodarki węglowodanowej opublikowanych w wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2021. Na podstawie wyników, lekarz wnioskuje o braku zaburzeń w gospodarce węglowodanowej, nieprawidłowej tolerancji glukozy lub rozpoznaje cukrzycę, kierując następnie pacjenta do specjalistycznego ośrodka diabetologicznego. Cukrzycę rozpoznaje się, gdy:

• Przygodne stężenie glukozy we krwi pacjenta z objawami cukrzycy (wielomocz, duże pragnienie, chudnięcie, osłabienie) jest ≥11,1 mmol/l (200mg/dl)
• Dwukrotny pomiar (wykonywany w inne dni) stężenia glukozy na czczo jest ≥7 mmol/l (126mg/dl)
• W teście obciążenia glukozą, po 120 minutach po spożyciu 75g glukozy stężenie glukozy jest ≥11,1 mmol/l (200mg/dl)

U kobiet ciężarnych cukrzycę rozpoznaje się, gdy:

• Stężenie glukozy na czczo wynosi 5,1-6,9 mmol/l (92-125 mg/dl)
• W teście obciążenia glukozą, po 60 minutach po spożyciu 75g glukozy stężenie glukozy jest ≥10 mmol/l (≥180 mg/dl)
• W teście obciążenia glukozą, po 120 minutach po spożyciu 75g glukozy stężenie glukozy wynosi 8,5-11 mmol/l (153-199 mg/dl)
• UWAGA: w przypadku kobiet ciężarnych, u których test obciążenia glukozą wykonuje się przed 24 tygodniem ciąży obowiązują kryteria rozpoznania cukrzycy dla zalecanego wówczas testu dwupunktowego (pobranie krwi w czasie 0’ i 120’)

Należy bezwzględnie pamiętać, że wczesne wykrycie cukrzycy jest kluczowe dla zdrowia każdego pacjenta, gdyż pozwala uniknąć wielu powikłań i konsekwencji tej podstępnej, a często bezobjawowej choroby.