Torbiel skórzasta – co warto wiedzieć?

Torbiel skórzasta to nowotwór łagodny pochodzący z komórek rozrodczych, które mają potencjał rozwinięcia się w różnego typu tkanki. Najczęściej pojawia się na jajnikach, jednak może powstać również w obrębie jąder, twarzy (np. w okolicy oczodołu, nosa), szyi czy kręgosłupa. Leczenie torbieli skórzastej polega na chirurgicznym usunięciu zmiany.

Torbiel skórzasta – co to jest?

Torbiel skórzasta, zwana inaczej torbielą dermoidalną (ang. dermatoid cyst, DC), to łagodny nowotwór typu choristoma. Jest postacią potworniaka dojrzałego (łac. teratoma maturum) – zmiany wywodzącej się z dojrzałych komórek pochodzących głównie z listka ektodermalnego. We wnętrzu torbieli mogą znaleźć się więc wszystkie pochodne ektodermy: skóra, naskórek, włosy, paznokcie, apokrynowe gruczoły łojowe, mięśnie gładkie, a nawet kości.

Torbiele skórzaste nie są hormonalnie zależne; nie wchłaniają się, mogą jedynie rosnąć. Występują zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych, rozwijają się w różnych częściach ciała. Najczęściej diagnozowane są w obrębie jajników, rzadziej na jądrach, twarzy i głowie, szyi czy kręgosłupie.

Torbiel skórzasta – jak szybko rośnie?

Torbiele dermoidalne najczęściej rosną powoli i wtedy zwykle nie dają objawów. Diagnozowane zmiany mają średnicę od kilku mm do kilku centymetrów. Większe torbiele mogą wywoływać symptomy w zależności od lokalizacji.

Sprawdź także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/torbiel-wlosowa-co-to-za-choroba/

Torbiel skórzasta – przyczyny

Nie do końca znane są przyczyny rozwoju torbieli skórzastych, schorzenie wciąż jest przedmiotem licznych prac oraz debat naukowych. Zakłada się, że komórki torbieli dermoidalnych powstają już na etapie rozwoju embrionalnego, kiedy dochodzi do niepełnej separacji tkanek: fragmenty ektodermy pozostają w miejscach, gdzie normalnie nie występują (np. w mózgu, oczodołach, jajnikach, szyi itp.). W okresie formowania się struktur zarodkowych może dojść do uwięźnięcia komórek ektodermalnych w tworzących się strukturach ciała, co prowadzi do powstania torbieli skórzastej. Nie wyklucza się czynników genetycznych w procesie rozwoju zmian dermoidalnych, ale udowodnienie tej zależności wymaga jeszcze wielu badań.

Torbiel skórzasta –  powikłania

Bywa, że torbiel skórzasta przez długi czas nie daje objawów, a symptomy pojawiają się, gdy zmiana uciska okoliczne tkanki lub dojdzie do innych powikłań związanych z obecnością torbieli. Należą do nich:

• skręcenie – szypuła torbieli ulega skręceniu odcinając dopływ krwi do zmiany, co objawia się silnym bólem. W przypadku np. torbieli skórzastej jajnika, sytuacja może doprowadzić do martwicy przydatków i konieczności ich usunięcia;
• pęknięcie – otoczka torbieli pęka spontanicznie lub pod wpływem urazu mechanicznego czy torsji. Treść zmiany wydostaje się do otaczających tkanek;
• przebicie torbieli jajnika do światła pęcherza moczowego;
• zaropienie treści torbieli skórzastej – torbiel ulega zakażeniu, co powoduje nagromadzenie się treści ropnej w jej wnętrzu. Zropienie pojawia się na skutek infekcji bakteryjnej zmiany. Przebicie torebki torbieli  wymaga pilnej interwencji medycznej;
• transformacja w zmianę złośliwą – nieczęste powikłanie, ponieważ torbiel skórzasta rzadko ulega zezłośliwieniu.

W związku z powyższym, torbiel dermoidalna (mimo że należy do nowotworów łagodnych) nie powinna być bagatelizowana. Możliwość wystąpienia powyższych powikłań sprawia, że po zdiagnozowaniu torbieli dermoidalnej lekarz najczęściej decyduje o jej chirurgicznym usunięciu.

Torbiel skórzasta jajnika

Jak wspomniano wcześniej, torbiel skórzasta najczęściej występuje w jajnikach. Zwykle rozwija się u kobiet w okresie rozrodczym i wykrywana jest przypadkowo podczas standardowego badania USG ginekologicznego lub USG miednicy. Mała torbiel dermoidalna jajnika często nie daje objawów; większa może powodować ból w okolicy brzucha lub miednicy, nudności, krwawienia między miesiączkami, dyskomfort podczas stosunku płciowego, rzadziej ból w okolicy pleców oraz problemy gastryczne.

W przypadku pęknięcia torbieli skórzastej jajnika może dojść do zapalenia otrzewnej, co jest sytuacją zagrażającą życiu – stan ten wiąże się z silnymi dolegliwościami bólowymi, tkliwością uciskową brzucha, deskowatym napięciem mięśni brzucha, niekiedy gorączką i dreszczami.

Leczenie torbieli skórzastej jajnika polega na jej chirurgicznym usunięciu laparoskopowo lub (w przypadku większej zmiany) drogą operacji otwartej.

Przeczytaj również: https://diag.pl/pacjent/artykuly/torbiel-na-jajniku-objawy-przyczyny-oraz-zalecenia/

Torbiel skórzasta jądra

Torbiel skórzasta jądra najczęściej rozwija się wewnątrz jądra, choć diagnozowane są również przypadki torbieli dermoidalnej w najądrzach. Najczęściej wykrywana jest przypadkowo podczas rutynowego badania fizykalnego czy ultrasonograficznego. Chory często jest w stanie samodzielnie wyczuć zmianę w jądrze. Jeśli torbiel rośnie, może powodować ból oraz uczucie ciężkości. Leczenie torbieli polega na jej wyłuszczeniu z zachowaniem jądra (o ile jest to możliwe).

Torbiel skórzasta oczodołu

Torbiel skórzasta jest najczęstszym, łagodnym nowotworem oczodołu u dzieci. Zwykle pod skórą górnej powieki w okolicy skroniowej lub nosowej pojawia się guzek, który unosi powiekę do góry. Jeśli torbiel uciska nerw wzrokowy lub ogranicza ruchomość gałki ocznej, mogą pojawić się zaburzenia widzenia. Torbiel dermoidalną wyłuszcza się – podczas operacji pacjent poddany jest znieczuleniu całkowitemu.

Torbiel skórzasta nosa

Torbiel skórzasta nosa jest najczęściej występującą wrodzoną wadą linii pośrodkowej nosa. Zmiana często wykrywana jest u dzieci do 3. roku życia. Jeśli torbiel nie jest odpowiednio szybko zdiagnozowana lub leczenie nie jest odpowiednio przeprowadzone, choremu grożą powikłania, do których zaliczamy między innymi: zniekształcenie twarzy, nieżyt nosa, zaburzenia wewnątrzczaszkowe, nawracające zakażenia z zapaleniem tkanki podskórnej czy zropienie torbieli.

Torbiel skórzasta szyi

Torbiel skórzasta szyi, czyli torbiel dermoidalna szyi, najczęściej zlokalizowana jest w przednio-środkowej lub bocznej części szyi. Zwykle jest bezbolesna, ale może wywoływać dyskomfort i dolegliwości bólowe. Uciskając sąsiadujące struktury szyi powoduje problemy z połykaniem i (w bardzo rzadkich przypadkach) z oddychaniem. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu torbieli.

Torbiel skórzasta kręgosłupa

Torbiel skórzasta kręgosłupa nie jest zjawiskiem częstym. Zmiana może powodować poważne problemy neurologiczne. Często objawia się osłabieniem mięśni, zaburzeniami czucia i drętwieniem kończyn. Bywa, że chory cierpi na dolegliwości bólowe w miejscu gdzie rozwinęła się zmiana, zauważalne są trudności z chodzeniem oraz pogorszenie równowagi. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu torbieli – zabieg wskazany jest głównie w sytuacji, gdy zmiana wywołuje objawy lub uciska rdzeń kręgowy.

Torbiel skórzasta mózgu

Torbiel skórzasta mózgu jest zjawiskiem bardzo rzadkim – stanowi około 0,3% wszystkich nowotworów mózgu i około 7% wszystkich torbieli dermoidalnych głowy. Zmiana często nie daje objawów; gdy urośnie, może powodować ucisk, a nawet przemieszczenie struktur sąsiadujących ze zmianą. Chory może skarżyć się, między innymi, na zaburzenia widzenia oraz słuchu, cierpieć na nudności, wymioty czy problemy związane z koordynacją ruchową. Bardzo niebezpiecznym zjawiskiem jest pęknięcie torbieli skórzastej mózgu i przedostanie się jej treści do przestrzeni podpajęczynówkowej i układu komorowego. Taka sytuacja może wywołać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i napady padaczkowe. W skrajnych przypadkach prowadzi do śmieci chorego. Leczenie torbieli skórzastej mózgu polega (podobnie jak w przypadku innych torbieli dermoidalnych) na jej chirurgicznym usunięciu.

Torbiel skórzasta – diagnostyka

Każda osoba, u której pojawiły się objawy mogące świadczyć o rozwoju torbieli dermoidalnej, powinna zgłosić się do lekarza. Wyczuwalny guzek w okolicy oczodołu, moszny czy szyi nie musi oznaczać groźnej choroby nowotworowej, ale nie należy go bagatelizować.

 Do metod diagnostycznych torbieli skórzastych należą:

• badanie fizykalne, które w niektórych przypadkach pozwala na stwierdzenie obecności zmiany (jeśli jest zdiagnozowana np. w jądrze, oczodole czy szyi); oceniane są: wielkość, ruchomość, konsystencja oraz bolesność zmiany;
• badania obrazowe (USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny), które są niezwykle istotnym elementem diagnostyki torbieli skórzastej, ponieważ pozwalają na dokładną ocenę jej charakteru oraz lokalizacji;
• badania krwi, takie jak np. oznaczenie markerów nowotworowych (w przypadku torbieli na jajniku, oznaczenie markerów istotnych w diagnostyce nowotworów jajnika: CA-125, AFP, beta-hCG);
• badanie patomorfologiczne materiału uzyskanego podczas biopsji zmiany lub podczas zabiegu resekcji torbieli.