Upławy – przyczyny, rodzaje. Co je powoduje?      

W cyklu miesięcznym kobiety wydzielina z pochwy pojawia się z różną częstotliwością i nasileniem. Nie zawsze łatwo jest rozróżnić śluz prawidłowy od nieprawidłowych upławów. Kobieta w tej kwestii musi ufać swojej intuicji – gdy śluz wydaje się obfitszy, ma zmienioną barwę lub zapach, powinien stanowić dla niej sygnał ostrzegawczy. Czy upławy zawsze oznaczają patologię? Kiedy udać się do lekarza? 

Upławy – co to?

Co różni upławy od prawidłowego śluzu szyjkowego? Śluz szyjkowy jest fizjologiczną wydzieliną pochodzącą z szyjki, macicy, jajowodów i płynu z otrzewnej. Jego zadaniem jest przede wszystkim umożliwienie zapłodnienia i utrzymanie dróg rodnych we właściwym stanie. Śluz prawidłowy jest przeźroczysty, bezbarwny, białawy lub lekko żółty, bezwonny o konsystencji lekko ciągliwej.

Ilość, gęstość, barwa, a także zapach śluzu są zmienne i zależą od wielu czynników, z których najważniejszym są hormony – estrogen i progesteron. W fazie folikularnej (pierwszej fazie cyklu) możemy zaobserwować wzrost ilości śluzu, za co odpowiada estrogen. Przed owulacją wydzielina z pochwy staje się wodnista, przeźroczysta, ciągliwa i ubogokomórkowa, która umożliwia poruszanie się plemników (działa estrogen). Po owulacji ilość śluzu spada i staje się on nieprzeźroczysty, gęsty, bogatokomórkowy, ciągliwy, uniemożliwiający plemnikom poruszanie się (działa progesteron).  

Zmiany w barwie śluzu łatwo można zauważyć na wkładce/bieliźnie. Upławy, czyli śluz patologiczny może mieć barwę żółtawą, zielonkawą, szarawą czy białą. Może mieć też charakterystyczny zapach – rybi, drożdżowy, nieprzyjemny. Zazwyczaj upławy pojawiają się w wyniku zachwianiu homeostazy bakteryjnej środowiska pochwy, lecz bliskość cewki moczowej i pochwy też może sprzyjać infekcjom. Przyczynami upławów są:

• zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze, pasożytnicze,
• ciąża,
• menopauza,
• aktywność seksualna (zmiany partnerów, niestosowanie zabezpieczeń),
• alergie (kosmetyki, lateks, środki higieniczne),
• źle dobrana bielizna, ciało obce w pochwie,
• choroby ogólnoustrojowe (cukrzyca) i nowotworowe, stany osłabienia odporności (antybiotykoterapia),
• zaburzenia hormonalne (antykoncepcja, choroby przebiegające z zaburzeniami wydzielania hormonów),
• czynniki środowiskowe – używki, dieta, stres.

Występowanie upławów jest powszechnym problemem u kobiet i jedną z częstszych przyczyn wizyt u ginekologa. Ze względu na powszechność występowania bywają bagatelizowane do czasu pojawienia się innych objawów, jak bóle podbrzusza, zaburzenia miesiączkowania, ból w czasie stosunku czy nawet gorączka. 

📌 To może Cię zainteresować: Cykl miesiączkowy – wszystko, co o fazach cyklu powinna wiedzieć kobieta

Białe upławy z pochwy

Pojawienie się białej wydzieliny nie zawsze staje się sygnałem do niepokoju, ze względu na to, że naturalny śluz również może być lekko mleczny. Warto wtedy zwrócić uwagę na obfitość wydzieliny.

Białe upławy pojawiają się najczęściej w wyniku zakażenia bakteryjnego, określanego jako waginoza. W warunkach fizjologicznych równowagę flory bakteryjnej w pochwie utrzymują pałeczki Lactobacillus. W drogach rodnych kobiety panują warunki sprzyjające rozwojowi bakterii, czyli ciepło i wilgoć. Za infekcje bakteryjne w drogach rodnych odpowiadają głównie Gardnerella vaginalis, rzadziej Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, czy E. coli i in. Zakażeniom takim sprzyjają: stres, używki, nieprawidłowa dieta, spadki odporności, czy też ryzykowne kontakty seksualne. Oprócz białej wydzieliny z pochwy o charakterystycznym rybim zapachu, choroba może przebiegać bezobjawowo, lecz zakażenie może przejść również w postać objawową z bólem, pieczeniem, swędzeniem, dyspareunią, a także obrzękiem błon śluzowych. 

W zakażeniach grzybiczych z kolei pojawia się gęsta, biała, serowata wydzielina z pochwy. Może jej towarzyszyć delikatny zapach drożdży. Czynnikiem etiologicznym w tego typu zakażeniach najczęściej jest Candida albicans. Jest to dość powszechny czynnik infekcyjny, szczególnie u kobiet w wieku prokreacyjnym, o największej aktywności seksualnej. Oprócz serowatej wydzieliny pojawiają się takie objawy jak swędzenie sromu i krocza oraz bolesność pochwy, a w niektórych przypadkach rzadkie, wodniste upławy, dające połysk sromu i krocza. Zakażenie ma tendencje do nawracania oraz ekspansji na okoliczne tkanki, w tym uda, pachwiny czy szparę pośladkową. 

📌 Sprawdź również: Grzybica pochwy – przyczyny, objawy, zapobieganie

Zielone i żółte upławy z pochwy

Zielona barwa upławów może być wynikiem powikłania zakażenia bakteryjnego. Nieleczone infekcje bakteryjne mogą przechodzić w postać przewlekłą z ropną wydzieliną i zawartością licznych komórek w wymazie. Także w zakażeniach pierwotniakowych mogą pojawiać się zielone upławy (czasem żółtozielone) o konsystencji pienistej. Najczęstszym czynnikiem zakaźnym w przypadku zakażeń pasożytniczych jest rzęsistek pochwowy – Trichomonas vaginalis. Infekcja ta jest najpowszechniejszą wśród przenoszonych drogą płciową. Często przybiera przebieg bezobjawowy, ale może wiązać się z podrażnieniem okolicy narządów płciowych oraz przechodzić też do układu moczowego, powodując ból, pieczenie, trudności z oddawaniem moczu, częstomocz.

Żółta wydzielina z pochwy towarzyszyć również spadkowi poziomu estrogenów (np. w okresie menopauzy) i związanym z tym zjawiskiem zanikowego zapalenia pochwy. Schorzeniu towarzyszą bolesne stosunki, świąd i pieczenie wynikające z niedostatecznego nawilżenia pochwy. Także pojawienie się ubytku w błonie śluzowej macicy (nadżerki), może zwiastować pojawienie się żółtych upławów. Co istotne, fizjologiczny śluz może również przybierać zabarwienie lekko żółte i jeśli jest bezwonny o prawidłowej konsystencji – nie oznacza patologii.  

Brązowe upławy z pochwy

Brązowa wydzielina z pochwy to połączenie skrzepłej krwi ze śluzem. Takie upławy pojawiają się:

• przed okresem – jako zwiastun nadchodzącej miesiączki –przy braku innych niepokojących objawów, nie muszą być zjawiskiem patologicznym; gdy pojawiają się symptomy (świąd, ból, opuchlizna), wskazują na infekcję pochwy;
• w cyklu bezowulacyjnym;
• podczas stosowania antykoncepcji doustnej;
• po okresie – oczyszczanie organizmu z resztek błony śluzowej macicy;
• w chorobach dróg rodnych – nadżerki, torbiele jajników, rak szyjki macicy;
• po menopauzie – brązowa wydzielina z pochwy po roku od zakończenia miesiączkowania nie jest zjawiskiem naturalnym i wymaga konsultacji lekarskiej; taki rodzaj upławów może zwiastować: mięśniaki podśluzowkowe, polipy endometrialne, zapalenie zanikowe pochwy.

Czerwone upławy z pochwy

Upławy z krwią mogą świadczyć o zbliżającym się okresie lub być wynikiem urazu, badania cytologicznego, a nawet stosunku płciowego. W takich przypadkach nie powinny być powodem do niepokoju. Pojawiające się krwawe upławy, połączone z krwawieniami mogą być objawem raka szyjki macicy. Czerwone upławy i krwawienia międzymiesiączkowe to powód do przeprowadzenia diagnostyki w kierunku mięśniaków macicy, nadżerek w błonie śluzowej, a także polipów endometrium. Krwawe upławy po stosunku mogą sugerować polipy szyjkowe. Krwawienia w okresie pomenopauzalnym są symptomem patologicznym i mogą też świadczyć o raku trzonu macicy czy zanikowym zapaleniu pochwy.

Upławy w ciąży

Ciąża to czas, którym kobieta musi dbać przede wszystkim o zdrowie swoje i dziecka. Niestety jest to też czas obniżonej odporności u przyszłej matki. Cały okres ciąży wiąże się z występowaniem upławów, których ilość rośnie wraz z upływem czasu do porodu. Jest to związane z przygotowaniem pochwy na poród oraz burzą hormonalną w organizmie kobiety. Upławy takie powinny być bezbarwne, bezwonne i mieć niezmienioną konsystencję.

Biała wydzielina z pochwy o rybim zapachu jest wskaźnikiem infekcji bakteryjnej, gdy zawiera dodatkowo białe, serowate cząstki – grzybiczej, a zielone upławy o nieprzyjemnym zapachu mogą sugerować zakażenie rzęsistkiem pochwowym. Żółte upławy w ciąży mogą wskazywać na infekcję lub świadczyć o nadżerce. Pojawienie się skąpych, brązowych upławów, szczególnie w I trymestrze jest zjawiskiem powszechnym, jednak obfita brązowa wydzielina z pochwy może sygnalizować problemy z ciążą (ciążą ektopowa, współistnienie ciąży macicznej i pozamacicznej oraz poronienie samoistne).

W czasie ciąży można spotkać się z upławami krwawymi. W I trymestrze krwawienie takie to krwawienie poimlantacyjne, związane z zagnieżdżeniem się zarodka w macicy. Krwawe upławy w ciąży mogą być też skutkiem nieleczonego zakażenia, urazu albo problemów z ciążą i wymagają pilnej konsultacji ginekologicznej, szczególnie przy towarzyszących obawach dodatkowych. Czerwono zabarwione upławy pojawiające się pod koniec ciąży, zwiastun porodu, zwany czopem śluzowym. Po porodzie kobieta także może zmagać się z brązowymi upławami, lecz jest to związane z oczyszczaniem organizmu po porodzie, zwane odchodami poporodowymi.

Podsumowanie – FAQ

Na co wskazują żółte upławy w okresie menopauzy? 

Czas menopauzy to okres spadku ilości estrogenu odpowiadającego za nawilżenie pochwy. Towarzyszą temu żółte upławy, które są również objawem zanikowego zapalenia pochwy.

Czy brązowe upławy po owulacji powinny niepokoić? 

Brązowe upławy po owulacji to wydzielina fizjologiczna, wskazująca na pęknięcie pęcherzyka jajnikowego. Może być też wynikiem stosowania doustnej antykoncepcji i związanych z tym wahań estrogenu. 

Co oznaczają żółte upławy z pochwy i nieprzyjemny zapach? 

Żółte upławy z pochwy w połączeniu z nieprzyjemnym zapachem mogą wskazywać na infekcję bakteryjną, grzybiczą lub pasożytniczą. Zaobserwowanie ich obliguje do wizyty u specjalisty.

Czy wodniste upławy w 1. trymestrze ciąży są powodem do wizyty u lekarza? 

Od pierwszego dnia ciąży ilość upławów zaczyna się zwiększać i jest to proces fizjologiczny. Mają one za zadanie nawilżenie i stworzenie optymalnej mikroflory minimalizującej ryzyko pojawienia się infekcji intymnej. Póki upławy nie mają zmienionej barwy, konsystencji i nieprzyjemnego zapachu, są zjawiskiem pożądanym.

Czy upławy po usunięciu macicy z przydatkami wskazują na problem zdrowotny?

Przez około 6-8 tygodni po zabiegu u kobiety mogą pojawiać się upławy podbarwione krwią. Jeżeli jednak stan się przedłuża, upławy przechodzą w regularne krwawienia lub towarzyszą im inne objawy, należy udać się do specjalisty. 

Mgr Jolanta Pawłowska