22 grudnia 2022 - Przeczytasz w 3 min

Uporczywe swędzenie odbytu – co może oznaczać? Jakie badania warto wykonać?

Spis treści:

Uporczywe swędzenie odbytu jest częstą przyczyną zgłaszania się pacjentów na konsultacje lekarskie. Świąd i podrażnienie okolicy odbytu mogą być objawem chorób lub występować bez określonej przyczyny. Sprawdź, jakie badania warto wykonać w przypadku nieprzyjemnych dolegliwości i na czym polega leczenie.

Świąd odbytu – dlaczego się pojawia?

Świąd odbytu jest nieprzyjemnym uczuciem wywołującym potrzebę drapania się dla zmniejszenia dolegliwości. Uważa się, iż w patogenezie świądu bierze udział wiele substancji, m.in.: histamina, bradykinina, kalikreina, a ich mnogość utrudnia proces leczenia. Drapanie okolicy odbytu, mimo iż przynosi choremu chwilową ulgę, może prowadzić do uszkodzenia tkanek i stanu zapalnego, który dodatkowo stymuluje zakończenia nerwowe i nasila dolegliwości.

Miejscowe podrażnienie odbytu

Stanowi jedną z najczęstszych przyczyn świądu odbytu i zwykle wynika z nadmiernej wilgotności w jego okolicy, np. w przypadku nadmiernego pocenia się, obecności przetok czy hemoroidów. Na wystąpienie miejscowego podrażnienia mają również wpływ ostra lub przewlekła biegunka oraz niektóre składniki diety – kofeina, alkohol, ostre przyprawy. Nadmierna wilgotność okolicy odbytu skłania pacjentów do nadmiernej higieny. Częste mycie okolic intymnych, stosowanie szorstkich gąbek i dużej ilości środków kosmetycznych może powodować nasilenie dolegliwości.

Czynniki infekcyjne

Uporczywe swędzenie odbytu może wynikać z zakażenia grzybiczego, najczęściej grzybami z rodzaju Candida. Rozwojowi zakażenia sprzyja wilgotne środowisko okolicy odbytu, szczególnie u osób starszych, otyłych, z zaburzeniami odporności, stosujących antybiotykoterapię oraz noszących bardzo obcisłą bieliznę. Leczenie polega najczęściej na stosowaniu środków przeciwgrzybiczych miejscowo, a w przypadku ciężkich zakażeń również doustnie (przeważnie flukonazolu).

Za uporczywe swędzenie odbytu może odpowiadać zakażenie pasożytem – owsikiem ludzkim (Enterobius vermicularis), spotykane przeważnie u dzieci. Diagnostyka owsicy polega na badaniu kału w poszukiwaniu jaj pasożyta lub stwierdzeniu obecności dojrzałych form owsików w okolicy odbytu. W przypadku dzieci często stosuje się specjalną folię naklejaną w godzinach porannych na odbyt, a następnie dostarczaną do laboratorium celem badania. Leczenie owsicy opiera się na stosowaniu leków doustnych – pyrantelu, albendazolu lub mebendazolu. Istotne, aby diagnostyką w kierunku zarażenia objąć wszystkich domowników, a także zadbać o usunięcie jaj pasożyta ze środowiska domowego. Można tego dokonać przez dokładne odkurzanie, pranie w wysokiej temperaturze pościeli, ubrań, dywanów i zabawek pluszowych. Zaleca się, aby leczenie powtórzyć u chorego po 2 tygodniach.

U osób aktywnych seksualnie nie należy zapominać o możliwości obecności zakażenia przenoszonego drogą płciową. Świąd odbytu bywa obecny u osób z opryszczką okolic płciowych czy zakażonych kiłą.

Zapalenie okolicy odbytu

Zmiany zapalne okolicy odbytu mogą wystąpić u osób z łuszczycą, atopowym zapaleniem skóry czy liszajem twardzinowym. We wszystkich tych chorobach poprawę często udaje się uzyskać po zastosowaniu miejscowo leków zawierających sterydy.

Choroby ogólnoustrojowe

Do wystąpienia świądu okolicy odbytu mogą prowadzić niektóre schorzenia ogólnoustrojowe, m.in.: niewydolność nerek w ostatnim stadium (mocznica), choroby wątroby, cukrzyca, niedokrwistość z niedoboru żelaza, nadczynność tarczycy, a nawet depresja.

Choroby nowotworowe

Za świąd odbytu może odpowiadać każda choroba nowotworowa, która zajmuje okolicę okołoodbytniczą. Dolegliwość tę zgłaszają również czasami pacjenci chorujący na białaczkę.

Diagnostyka świądu odbytu – na czym polega?

Uporczywe swędzenie odbytu może być objawem poważnych schorzeń, dlatego pojawienie się dolegliwości należy zawsze skonsultować z lekarzem, który po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu i badania przedmiotowego pokieruje właściwie dalszą diagnostyką. Oprócz dokładnej oceny okolicy odbytu konieczne może być wykonanie badań dodatkowych, m.in.: badania kału w kierunku pasożytów, badania mikrobiologicznego kału (posiewu), badań krwi (morfologii, stężenia żelaza, aktywności aminotransferazy alaninowej i asparaginianowej, poziomu bilirubiny, mocznika, kreatyniny, hormonów tarczycy i TSH). Lekarz może również zdecydować o konieczności skierowania chorego do lekarza innej specjalizacji – dermatologa, onkologa, chirurga, nefrologa czy hepatologa.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

  1. Ansari P., Pruritus Ani, “Clinics in Colon and Rectal Surgery”, 2016, dostęp online: październik 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4755774/.
  2. Siddiqi S. i in., Pruritus Ani, “Annals of The Royal College of Surgeons of England”, 2008, dostęp online: październik 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2647235/.

Podobne artykuły

Powiązane pakiety
Panel infekcji układu pokarmowego, 25 patogenów (wirusy, bakterie, pasożyty), met. real-time PCR
Nowość w ofercie Diagnostyki - Badanie wysyłkowe! Panel infekcji układu pokarmowego, 25 patogenów (wirusy, bakterie, pasożyty), met. real-time PCR Badanie pozwala na wykrycie w jednej próbce kału DNA 25 patogenów stanowiących częstą przyczynę zapaleń żołądka i jelit. Czułość badania przewyższa standardowe badanie mikroskopowe kału. Badanie wykonywane jest w próbce kału pobranej do dedykowanego zestawu transportowego. Sprawdź jak pobrać materiał do badania: Infekcje przewodu pokarmowego są grupą chorób wiążących się ze stanem zapalnym żołądka i jelit, wywoływanych przez wirusy, bakterie i pasożyty. Wirusowe zapalenia żołądkowo-jelitowe najczęściej występują u niemowląt, małych dzieci oraz u osób w podeszłym wieku, zwłaszcza osłabionych przez choroby przewlekłe. Objawy zakażeń obejmują nagłe wymioty i/lub biegunki, którym mogą towarzyszyć: gorączka, nudności, skurcze brzucha, brak apetytu i złe samopoczucie. Przebieg zakażenia prowadzić może do szybkiego odwodnienie organizmu, szczególnie niebezpiecznego dla małych dzieci i osób starszych. Aby podjąć decyzję dotyczącą sposobu leczenia, niezwykle ważne jest ustalenie podłoża zakażenia.   Badanie molekularne umożliwia szybką i czułą diagnostykę opartą na różnicowaniu zakażeń bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych. W badaniu identyfikowane są: Norovirus GI; Norovirus GII; shigatoksyczne pałeczki Escherichia coli, posiadające geny stx1/2, kodujące czynniki wirulencji; Rotavirus; Shigella spp.; Dientamoeba fragilis; Aeromonas spp.; Campylobacter spp.; Clostridium difficile toxin B; enteropatogenne pałeczki Escherichia coli, posiadające gen eaeA; Salmonella spp.; Blastocystis hominis; Sapovirus; Clostridium difficile hypervirulent; E. coli O157; enterotoksyczne pałeczki  Escherichia coli, posiadające geny lt/st, kodujące czynniki wirulencji; Cryptosporidium spp.; Astrovirus; Yersinia enterocolitica; Giardia lamblia; Entamoeba histolytica; EAEC (aggR)- enteroagregacyjne pałeczki  Escherichia coli; Adenovirus; Vibrio spp.; Cyclospora cayetanensis Więcej informacji o zakupie badań wysyłkowych jest dostępnych tutaj.
Sprawdź
Pakiet profilaktyka kobieta
Pakiet zawiera zestaw badań pomocnych w ocenie funkcjonowania wielu narządów i układów. Wynik morfologii wnosi wiele istotnych informacji na temat odporności, możliwych chorób przewlekłych, niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii i nieprawidłowości w układzie krwionośnym. Uzupełnieniem morfologii jest pomiar stężenia żelaza, czyli pierwiastka istotnego w procesie produkcji krwinek czerwonych, którego niedobory u kobiet wynikają najczęściej z przedłużających się i obfitych krwawień miesięcznych. Badanie stężenia CRP potwierdza lub wyklucza obecność toczącego się w organizmie stanu zapalnego. Za pośrednictwem badań – glukozy i cholesterolu – kontrolowany jest metabolizm węglowodanów i lipidów (tłuszczy). Pomiar stężenia glukozy jest kluczowy w ocenie gospodarki węglowodanowej i diagnostyce podstępnej choroby metabolicznej – cukrzycy. To choroba, która wiele lat może przebiegać bezobjawowo i niepostrzeżenie prowadzić do groźnych, naczyniowych, neurologicznych i okulistycznych powikłań. Pomiar stężenia cholesterolu całkowitego to element diagnostyki zaburzeń lipidowych, które nadal stanowią najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia takich jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu lub choroby tętnic obwodowych. Kolejne badanie, aktywność enzymu ALT służy ocenie funkcjonowania wątroby, czyli organu, który pełni równocześnie około 200 różnych funkcji, a wśród nich najważniejsze jest produkowanie glukozy, magazynowanie witamin i produkcja czynników krzepnięcia oraz usuwanie groźnych dla życia toksyn. Za pośrednictwem badania stężenia kreatyniny, kontrolowana jest praca nerek. Cennym uzupełnieniem pakietu jest pomiar stężenia TSH, czyli hormonu przysadkowego regulującego pracę tarczycy. Ten niewielki gruczoł zlokalizowany na przedniej części szyi, odpowiada m.in. za tempo metabolizmu, temperaturę i stabilność masy ciała, płodność, ale także psychiczne aspekty zdrowia, a pomiar stężenia TSH stanowi ważny element diagnostyki niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Witamina D to parametr coraz częściej oznaczany w diagnostyce zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym. To również uznany wskaźnik gospodarki wapniowo - fosforanowej i obrotu kostnego, ważny element diagnostyki osteoporozy, rozwijającej się w następstwie wygaszania czynności hormonalnej jajników (menopauzy).
Sprawdź
Pakiet profilaktyka mężczyzna
Pakiet zawiera zestaw badań pomocnych w ocenie funkcjonowania wielu narządów i układów. Wynik morfologii wnosi wiele istotnych informacji na temat odporności, możliwych chorób przewlekłych, niedoborów pierwiastków lub witamin będących przyczyną anemii i nieprawidłowości w układzie krwionośnym. Badanie stężenia CRP potwierdza lub wyklucza obecność toczącego się w organizmie stanu zapalnego. Za pośrednictwem badań – glukozy i cholesterolu – kontrolowany jest metabolizm węglowodanów i lipidów (tłuszczy). Pomiar stężenia glukozy jest kluczowy w ocenie gospodarki węglowodanowej i diagnostyce podstępnej choroby metabolicznej – cukrzycy. To choroba, która wiele lat może przebiegać bezobjawowo i niepostrzeżenie prowadzić do groźnych, naczyniowych, neurologicznych i okulistycznych powikłań. Pomiar stężenia cholesterolu całkowitego to element diagnostyki zaburzeń lipidowych, które nadal stanowią najbardziej rozpowszechniony czynnik ryzyka chorób układu krążenia takich jak choroba niedokrwienna serca, udar mózgu lub choroby tętnic obwodowych. W ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych przydatne jest także badanie stężenia kwasu moczowego. Pomiar tego metabolitu stosuje się ponadto w diagnostyce dny moczanowej, będącej częstą przyczyną bólu stawów. Kolejne badanie, aktywność enzymu ALT służy ocenie funkcjonowania wątroby, czyli organu, który pełni równocześnie około 200 różnych funkcji, a wśród nich najważniejsze jest produkowanie glukozy, magazynowanie witamin i produkcja czynników krzepnięcia oraz usuwanie groźnych dla życia toksyn. Za pośrednictwem badania stężenia kreatyniny, kontrolowana jest praca nerek. Cennym uzupełnieniem pakietu jest pomiar stężenia TSH, czyli hormonu przysadkowego regulującego pracę tarczycy. Ten niewielki gruczoł zlokalizowany na przedniej części szyi, odpowiada m.in. za tempo metabolizmu, temperaturę i stabilność masy ciała, płodność, ale także psychiczne aspekty zdrowia, a pomiar stężenia TSH stanowi ważny element diagnostyki niedoczynności lub nadczynności tarczycy. Witamina D to parametr coraz częściej oznaczany w diagnostyce zaburzeń odporności i schorzeń o podłożu zapalnym lub autoimmunizacyjnym. To również uznany wskaźnik gospodarki wapniowo - fosforanowej i obrotu kostnego, czyli ważny element diagnostyki osteoporozy. To zestaw badań profilaktycznych dobrany przez lekarzy i diagnostów.
Sprawdź
Powiązane badania
Badanie kału - pasożyty jelitowe – Parasep SF
Badanie kału - pasożyty jelitowe – Parasep SF. Badanie w kierunku pasożytów jelitowych z wykorzystaniem jednorazowego sprzętu do wstępnej preparatyki badanej próbki kału.
Sprawdź
Tagi
Choroby

Podobne artykuły