Usunięcie tarczycy - wskazania i przebieg zabiegu. Zalecenia po tyreoidektomii

Zabieg usunięcia tarczycy to inaczej tyreoidektomia. Szacuje się, że w Polsce przeprowadza się go u około 30 tysięcy osób rocznie. Leczenie chirurgiczne to jedyna skuteczna metoda leczenia guzków tarczycy. Bezwzględnym wskazaniem do zabiegu jest rak tarczycy. Poznaj też inne wskazania do operacji. Dowiedz się, jak wygląda zabieg usunięcia tarczycy. Sprawdź, jakie daje efekty.

Kiedy wskazana jest operacja usunięcie tarczycy?

Całkowite usunięcie tarczycy stosowane jest w leczeniu złośliwego nowotworu tarczycy. Rak tarczycy stanowi około 1% wszystkich nowotworów złośliwych. To najczęściej występujący nowotwór złośliwy gruczołów wydzielania wewnętrznego. Operacja tarczycy bywa również elementem leczenia woli łagodnych – rozlanych lub guzkowatych – oraz zapalenia tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto (autoimmunologicznej choroby tarczycy prowadzącej do niedoczynności) czy choroby Gravesa-Basedowa (autoimmunologicznej choroby tarczycy prowadzącej do nadczynności).

Do leczenia operacyjnego skłania obecność wola zamostkowego lub wola dużych rozmiarów w momencie rozpoznania choroby. Zabieg wskazany jest w przypadku intensywnego zwiększania się wola, które powoduje ucisk na okoliczne tkanki, w tym zwłaszcza na tchawicę, przełyk, nerw krtaniowy wsteczny i układ żylny. Wskazaniami do operacji usunięcia tarczycy są: odmowa lub brak satysfakcjonujących efektów leczenia innymi metodami, nietolerancja tyreostatyków i aktywna orbitopatia (zespół objawów ze strony oczu wywołanych zapaleniem tarczycy).

Jak wygląda zabieg usunięcia tarczycy?

Decyzję o operacji podejmuje się po przeprowadzeniu wielu badań na tarczycę – ultrasonografii, scyntygrafii, oceny ruchomości strun głosowych, biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej i badań laboratoryjnych, przede wszystkim po określeniu poziomu hormonów tarczycowych – trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). W przypadku nadczynności tarczycy należy doprowadzić do normalizacji ich stężeń. Bez odpowiedniej farmakoterapii, podczas usunięcia tarczycy istnieje ryzyko tzw. przełomu tyreotoksycznego (tarczycowego). To gwałtowny wzrost poziomu hormonów tarczycowych, który prowadzi do zaburzeń wielonarządowych i jest stanem zagrożenia życia.

Przed zabiegiem pielęgniarka, anestezjolog i chirurg przeprowadzają rozmowę na temat konieczności wykonania operacji, zalet i ewentualnych powikłań związanych z operacją. Następnie pacjent proszony jest o podpisanie zgody na zabieg. Operacja usunięcia tarczycy przeprowadzana jest w znieczuleniu ogólnym. Czas trwania zabiegu zależy od jego rozległości.

Aby odsłonić tarczycę, konieczne jest przecięcie skóry nad górnym brzegiem mostka, przecięcie tkanki podskórnej i mięśni przed tarczycą. Następnie lekarz usuwa tarczycę, a w jej miejscu pozostawia dren, którym ewakuować się będzie wydzielina pooperacyjna. W ten sposób zmniejszy się ryzyko krwiaka i zapalenia. W ostatnim etapie operacji następuje kontrola, czy nie występuje krwawienie. Rana operacyjna jest zszywana. Pacjent jest informowany o terminie usunięcia szwów. Przekazane mu są także zasady postępowania pooperacyjnego, w tym pielęgnowania rany. Wycięte tkanki zostają przekazane do badania histopatologicznego, które pozwola na ostateczne rozpoznanie choroby. Pacjent pozostaje w szpitalu z reguły 3–4 dni.

Postępowanie po zabiegu usunięcia tarczycy

Po operacji usunięcia tarczycy przez kilka tygodni należy ograniczyć wysiłek fizyczny. W przeciwnym razie może dojść do rozejścia się rany i krwawienia. Przez mniej więcej miesiąc trzeba unikać gwałtownych ruchów szyją. W ciągu pierwszych tygodni od zabiegu kąpiel zalecana jest tylko pod prysznicem, należy chronić szyję przed zimnem i nadmiernym przegrzaniem. Przynajmniej przez tydzień po usunięciu tarczycy wskazana jest specjalna dieta. Jadłospis opierać się powinien na posiłkach płynnych lub półpłynnych w letniej temperaturze. Nierzadko po usunięciu tarczycy występuje suchość w jamie ustnej. Należy ją łagodzić, pijąc większe ilości ciepłych płynów. Codziennie na czczo (pół godziny przed posiłkiem) należy przyjmować zgodnie z zaleceniem lekarza Euthyrox. To lek zawierający lewotyroksynę – syntetyczny analog hormonów tarczycy. Ranę trzeba chronić przed zabrudzeniem lub urazem za pomocą opatrunku. Opatrunki należy zmieniać codziennie, przemywając ranę środkami odkażającymi (np. Octeniseptem). Zazwyczaj po 10 dniach od operacji trzeba się zgłosić na zdjęcie szwów. Po kilku tygodniach od usunięcia tarczycy wskazana jest wizyta u endokrynologa z wynikami badań na wapń całkowity i tyreotropinę (TSH). Po usunięciu tarczycy u pacjentów obserwuje się niekiedy obniżony poziom wapnia, co może wymagać uzupełniania tego pierwiastka.

Usunięcie tarczycy – powikłania

Złe samopoczucie po usunięciu tarczycy może się utrzymywać przez kilka dni. Towarzyszą mu bóle szyi i karku, trudności w przełykaniu śliny lub chrypka. Dolegliwości te ustępują samoistnie w ciągu kilku dni. Rzadko rozwijają się inne powikłania, wśród których eksperci wymieniają:

• uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego,
• uszkodzenie nerwu krtaniowego górnego,
• usunięcie przytarczyc,
• krwiak i przedłużające się krwawienie,
• reakcje alergiczne po podaniu leków,
• uszkodzenia sąsiednich narządów,
• powikłania zapalne,
• zator powietrzny.

W razie wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów po usunięciu tarczycy należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Należy wspomnieć, że usunięcie tarczycy sprzyja tyciu. Hormony tarczycy regulują i stymulują procesy metaboliczne. W związku z tym, powikłaniem usunięcia tarczycy może być znaczne spowolnienie metabolizmu i wzrost masy ciała. Dlatego wskazane jest omówienie ze specjalistą diety po całkowitym usunięciu tarczycy, aby zapobiec nadwadze, a jednocześnie dostarczać organizmowi wszelkich niezbędnych składników pokarmowych.

Pozytywne skutki usunięcia tarczycy

Objawy choroby tarczycy są dość uciążliwe dla chorego i w znaczący sposób mogą obniżać jakość jego życia. Zaletą zabiegu usunięcia tarczycy jest możliwość uzyskania dość szybko trwałej remisji, czyli poprawy stanu zdrowia, bez ryzyka nawrotu wola i hipertyreozy (stanu nadmiernej produkcji hormonów tarczycy). Operacyjne usunięcie tarczycy likwiduje ucisk narządu na sąsiadujące struktury, co ułatwia oddychanie i przyjmowanie posiłków, ale i poprawia wygląd. U osób z rakiem tarczycy we wczesnym stadium, operacja usunięcia tarczycy pozwala pozbyć się guza zanim dojdzie do rozsiewu w organizmie komórek nowotworowych. Zabieg podnosi prawdopodobieństwo powodzenia leczenia onkologicznego. Chorzy po operacji muszą do końca życia suplementować hormony tarczycy – usunięcie tarczycy wiąże się z trwałą niedoczynnością. Aby kontrolować poziom hormonów tarczycy, wskazane jest regularne badanie poziomu TSH.

Autor: dr n. o zdr. Olga Dąbska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia

1. K. Kaczka, L. Pomorski, Nowe techniki w chirurgii tarczycy – ocena krytyczna, „Polski Przegląd Chirurgiczny” 2019, t. 91, nr 1, s. 12–16.
2. B. Małecka, W. Wojciechowska, E. Zielińska, Pielęgniarska ocena wpływu operacji tarczycy na poziom wapnia u pacjentów po wykonanym zabiegu, „Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach o Zdrowiu” 2021, t. 1, nr 6, s. 37–49.
3. A. Pragacz, W. Grzesiuk, I. Nawrot, Kryteria kwalifikacyjne do leczenia chirurgicznego chorób tarczycy u pacjentów w podeszłym wieku, „Geriatria” 2011, nr 5, s. 181–186.