Wczesne objawy zawału serca, które warto znać

Zawał serca, ma miejsce, gdy pewna część mięśnia sercowego nie otrzymuje wystarczającej ilości krwi niezbędnej do natlenowania i odżywienia komórek. Im więcej czasu upłynie bez leczenia przywracającego przepływ krwi w sercu, tym większe następuje uszkodzenie mięśnia sercowego. Główną przyczyną zawału serca jest choroba wieńcowa – miażdżyca tętnic wieńcowych doprowadzających tlen i składniki odżywcze do serca. Mniej powszechną przyczyną zawału serca jest silny i/lub nagły skurcz tętnicy wieńcowej, który może zatrzymać dopływ krwi do mięśnia sercowego. Niezależnie od przyczyny, objawy zawału serca są takie same. O tym co może sugerować zawał, dowiesz się z tekstu poniżej. 

Zawał serca – objawy wczesne i późne

Stan poprzedzający zawał serca, czyli tzw. dusznicę bolesną niestabilną można uznać za wczesne oznaki zawału serca. Dusznica bolesna niestabilna to stan, w którym nawet w sytuacji niewymagającej wysiłku (oglądanie telewizora, praca umysłowa) dochodzi do niedotlenienia mięśnia sercowego i bólów dławicowych w obrębie klatki piersiowej. 

Niektóre przypadki zawału serca objawiają się nagle i intensywnie, jednak zawał serca może również rozpocząć się powoli, przebiegając z łagodnym bólem lub dyskomfortem.

Główne objawy zawału serca to:

• Ból lub dyskomfort w klatce piersiowej. Większość zawałów serca wiąże się z dyskomfortem w środkowej lub lewej części klatki piersiowej, który utrzymuje się dłużej niż kilka minut lub ustępuje i powraca. Dyskomfort może występować jako nieprzyjemny ucisk, ścisk, pełność lub ból.
• Uczucie osłabienia, zawroty głowy lub zamroczenie i omdlenia. Niektóre osoby mówią także o „oblaniu się zimnym potem”.
• Ból lub dyskomfort w okolicy szczęki, szyi lub pleców, zwłaszcza przy łopatce.
• Ból lub dyskomfort w jednym, lub obu ramionach bądź barkach.
• Duszność. Zawałowi często towarzyszy dyskomfort w klatce piersiowej przejawiający się jako duszność.
• Wczesne objawy zawału serca u kobiet. Objawy zawału serca mogą obejmować nadmierne zmęczenie oraz nudności lub wymioty. Tego typu objawy zawału serca częściej występują u kobiet. Kobiety są bardziej narażone na chorobę naczyń wieńcowych, po menopauzie z powodu zmian hormonalnych występujących u nich w organizmie. 

JEŚLI WYSTĘPUJĄ U CIEBIE OBJAWY ZAWAŁU SERCA, NIE WAHAJ SIĘ DZWONIĆ PO KARETKĘ!

W przypadku wystąpienia objawów zawału serca u siebie lub u kogoś innego należy natychmiast zadzwonić pod numer 112, lub 999. Im szybciej trafi się na pogotowie, tym szybciej można otrzymać leczenie konieczne, aby zmniejszyć stopień uszkodzenia mięśnia sercowego. W szpitalu pracownicy służby zdrowia mogą przeprowadzić badania, aby dowiedzieć się, czy doszło do zawału serca i podjąć decyzję o najlepszym leczeniu.

W niektórych przypadkach zawał serca wymaga podjęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej (CPR) lub wykonania defibrylacji, aby serce ponownie zaczęło pracować prawidłowym rytmem. Osoby postronne mogą być w stanie udzielić pomocy do czasu przybycia personelu medycznego.

Zawał serca – czynniki ryzyka

Szereg schorzeń, styl życia, wiek i historia rodzinna mogą zwiększać ryzyko wystąpienia chorób serca i zawału serca. Ponadto u około połowy osób występuje co najmniej jeden z trzech kluczowych czynników ryzyka chorób serca: wysokie ciśnienie krwi, wysoki poziom cholesterolu we krwi i palenie tytoniu. 

Niektórych czynników ryzyka, takich jak wiek lub historia rodziny, nie da się kontrolować. Można jednak podjąć kroki, aby zmniejszyć ryzyko, zmieniając czynniki, które podlegają naszej kontroli.

Sprawdź również: Choroba wieńcowa – objawy, przyczyny powstania, sposoby leczenia

Styl życia po przebytym zawale serca 

Po przebyciu zawału serce pozostaje w pewnym stopniu uszkodzone i niewydolne. Może mieć to wpływ na rytm serca i jego zdolność do pompowania krwi. Pacjenci, którzy przybyli zawał mogą być także być bardziej narażeni na ryzyko wystąpienia kolejnego zawału serca lub schorzeń, takich jak udar, choroby nerek i inne. 

Ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych w przyszłości po zawale serca można zmniejszyć, wykonując następujące kroki:

• Umiarkowana aktywność fizyczna.
• Zdrowsza dieta, zwiększenie aktywności fizycznej, rzucenie palenia i radzenie sobie ze stresem – oprócz przyjmowania przepisanych leków – może pomóc poprawić zdrowie serca i jakość życia. Zapytaj swój zespół medyczny o udział w programie zwanym rehabilitacją kardiologiczną, który pomoże Ci wprowadzić zmiany w stylu życia.
• Złagodzenie stresu i poprawa kondycji psychicznej.

W rehabilitacji kardiologicznej może pomóc Ci zespół osób, w skład którego mogą wejść lekarz kardiolog, specjaliści od ćwiczeń i żywienia, fizjoterapeuci, doradcy lub specjaliści zajmujący się zdrowiem psychicznym.

Pamiętaj, że szanse na przeżycie zawału serca są tym większe, im szybciej rozpocznie się leczenie doraźne. Choroba niedokrwienna serca, która wywołuje zawał serca, jest główną przyczyną zgonów, a w przypadku zawału każda minuta ma znaczenie. 

Dlatego tak ważne jest, aby poznać znaki ostrzegawcze płynące z mięśnia sercowego:

• Dyskomfort w klatce piersiowej. Większość zawałów serca powoduje dyskomfort w środkowej części klatki piersiowej, co trwa dłużej niż kilka minut. Może on przypominać nieprzyjemny ucisk, ściskanie, uczucie pełności lub ból.
• Dyskomfort w innych obszarach górnej części ciała. Objawy mogą obejmować ból lub dyskomfort w jednym, lub obu ramionach, plecach, szyi, szczęce lub żołądku.
• Duszność.
• Inne objawy: mogą obejmować oblanie zimnym potem, nudności lub zawroty głowy.

Zobacz także: Dieta na serce – jaki wpływ ma dieta na funkcjonowanie serca?

Pomoc w zawale serca — jak reagować podczas zawału serca? 

Im dłużej serce będzie niedokrwione, tym większy stopień martwicy i uszkodzeń mięśnia sercowego. Dlatego też im szybciej pacjent otrzyma pomoc, tym większa szansa na uratowanie naszego serca – kluczową rolę odgrywa tu pierwsze 60 minut. Co istotne, czas ten liczy się od momentu wystąpienia objawów, dlatego tak ważne jest, by nie ignorować niepokojących sygnałów.

W przypadku zawału serca najważniejsze jest, aby chory jak najszybciej znalazł się pod opieką lekarską. W pierwszej kolejności należy wezwać pogotowie. Można to zrobić, dzwoniąc na bezpłatny numer 112.

Nie należy czekać, aż przedłużający się ból w klatce piersiowej sam minie – szczególnie u osób starszych lub obarczonych czynnikami ryzyka choroby sercowo-naczyniowej. Niestety, bagatelizowanie objawów i czekanie, aż miną one samoistnie to nadal najczęstszy powód, dla którego pacjenci z zawałem trafiają do wyspecjalizowanych ośrodków zbyt późno.

Jeśli zaobserwujemy niepokojące objawy u siebie lub kogoś z naszego otoczenia, koniecznie wzywajmy pomoc medyczną. Ważne jest, by zachować spokój i nie dać się ponieść emocjom. W oczekiwaniu na ratowników warto posadzić chorego w pozycji półsiedzącej, rozluźnić ciasną odzież i zapewnić dostęp świeżego powietrza. Ważne jest, aby ułatwić choremu oddychanie. Czekając na dotarcie zespołu ratownictwa medycznego, nie wolno osoby z podejrzeniem zawału zostawić samej!

W przypadku gdy osoba z podejrzeniem zawału serca traci przytomność lub nie oddycha, należy natychmiast przeprowadzić resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO). 

Polega ona na:

• Ułożeniu pacjenta płasko na plecach.
• Udrożnieniu dróg oddechowych poprzez odchylenie głowy pacjenta do tyłu.
• Położeniu splecionych rąk na klatce piersiowej poszkodowanego, w dolnej 1/3 mostka. 
• Wykonywaniu rytmicznych ucisków, na głębokość minimum 5 cm, w tempie 100–120/min.

W przypadku zatrzymania akcji serca resuscytację trzeba prowadzić: aż przyjedzie pogotowie ratunkowe lub chory zacznie samodzielnie oddychać.

Lek. med. Katarzyna Lizak