Zapalenie nagłośni – objawy, przyczyny, leczenie

Zapalenie nagłośni jest rzadką chorobą, najczęściej o etiologii bakteryjnej. Zdarza się (zwłaszcza u małych dzieci), że schorzenie przebiega w sposób gwałtowny, prowadząc do ostrej niewydolności oddechowej, co jest stanem zagrożenia życia. Skutecznym sposobem na obniżenie ryzyka zachorowania na zapalenie nagłośni jest szczepienie ochronne przeciw Haemophilus influenzae typu B.

Czym jest nagłośnia?

Nagłośnia (łac. epiglottis) jest jedną z chrząstek budujących krtań i znajduje się w górnej części narządu. Kształtem przypomina owalny listek. Pokryta jest błoną śluzową; otaczają ją więzadła i mięśnie. Chrząstka nagłośniowa jest ruchoma –  zamyka wejście do krtani podczas połykania pokarmu, co ogranicza ryzyko zachłyśnięcia/zakrztuszenia się, czyli przedostania się jedzenia lub płynów z przewodu pokarmowego do dróg oddechowych.

Co to jest zapalenie nagłośni?

Zapalenie nagłośni (nagłośnieniowe zapalenie krtani) jest schorzeniem najczęściej bakteryjnym, które atakuje nagłośnię oraz okoliczne fałdy nalewkowo-nagłośniowe, błonę śluzową chrząstek nalewkowatych, a niekiedy języczek. W wyniku zakażenia pojawia się stan zapalny i obrzęk krtani – bywa, że opuchnięta nagłośnia skutecznie uniemożliwia oddychanie.

Zapalenie nagłośni u dorosłych występuje znacznie rzadziej niż u dzieci. Schorzenie najczęściej atakuje małe dzieci, zwykle między 2. a 6. rokiem życia – w ich przypadku choroba zwykle ma charakter nagły (mówimy wtedy o ostrym zapaleniu nagłośni, które zagraża drożności dróg oddechowych i może prowadzić nawet do śmierci). Dzięki szczepieniom ochronnym, zapalenie nagłośni można zdefiniować jako rzadką chorobę – notuje się około 9-15 przypadków na 100 tysięcy osób.

Sprawdź badanie: https://diag.pl/sklep/badania/wymaz-z-krtani-bad-bakter/

Zapalenie nagłośni – przyczyny

Główną przyczyną zapalenia nagłośni jest zakażenie Gram-ujemną, względnie beztlenową, bytującą powszechnie na błonach śluzowych górnych dróg oddechowych, bakterią Haemophilus influenzae typu B – patogen odpowiada za rozwój około 70-97% infekcji chrząstki nagłośniowej. Rzadziej schorzenie wywołują: Haemophilus parainfluezae, Streptoccocus pneumoniae, Staphylococcus aureus; sporadycznie infekcja spowodowana jest wirusem opryszczki. Czynnikiem, który sprzyja powstawaniu stanu zapalnego nagłośni jest skaleczenie chrząstki np. ostrym, twardym pokarmem czy jej poparzenie.

Zapalenie nagłośni u dzieci i dorosłych – objawy

Zapalenie nagłośni u dorosłych i starszych dzieci często poprzedzone jest infekcją górnych dróg oddechowych lub fizycznym urazem chrząstki (przerwanie ciągłości błony śluzowej nagłośni przez ciało obce lub gorący pokarm/napój). Schorzenie w ich przypadku zwykle rozwija się powoli. Jednym z pierwszych objawów choroby jest ból gardła, może pojawić się podwyższona temperatura ciała, ból w okolicy szyi czy klatki piersiowej. Następnie występują problemy z przełykaniem oraz trudności związane z oddychaniem – chory często ma problem ze złapaniem oddechu, który staje się płytki i nieregularny.

Jak wspomniano wcześniej, zapalenie nagłośni u małych dzieci często ma charakter nagły – do niedrożności dróg oddechowych może u nich dojść nawet w kilka godzin! Początkowo dziecko skarży się na ból gardła (który szybko nabiera na sile, powodując niechęć chorego do jedzenia i picia), obserwuje się podwyższoną temperaturę ciała. W przeciągu 6-12 godzin może dojść do ostrej duszności krtaniowej ze stridorem i gwałtownym pogorszeniem stanu klinicznego. Pojawia się trudność w złapaniu oddechu, obserwuje się ślinotok i problemy z przełykaniem (dysfagia).

Zarówno u dorosłych, jak i u dzieci występuje charakterystyczny świst krtaniowy zwany również „głosem baranim” – głos staje się mocno zniekształcony, stłumiony. Może również dojść do bardzo niebezpiecznego zjawiska, jakim jest duszenie się – rosnący obrzęk zapalny tkanki miękkiej okolic nagłośni powoduje, że przemieszcza się ona w kierunku tylko-dolnym, co z kolei skutkuje znacznym ograniczeniem przepływu powietrza.

U chorych na zapalenie nagłośni niezwykle rzadko występuje kaszel czy chrypka, charakterystyczna np. dla innych infekcji krtani, takich jak np. podgłośniowe zapalenie krtani.

Przeczytaj również: https://diag.pl/pacjent/artykuly/przewlekla-chrypka-skad-sie-bierze-przyczyny-i-diagnostyka/

Stadia zapalenia nagłośni u dorosłych

Wyróżniamy 4 stadia zapalenia nagłośni u dorosłych wg Friedmana:

• Stadium I
  Nie występują zaburzenia oddychania, obserwuje się 20 oddechów/min lub mniej (średnio).
• Stadium II

U chorego pojawiają się subiektywne dolegliwości oddechowe i/lub ponad 20 oddechów/min (średnio).

• Stadium III
  Obserwuje się umiarkowaną niewydolność oddechową ze świstem krtaniowym (stridor) i zaciąganiem klatki piersiowej. Chory ma zasinione usta, oddycha z częstotliwością  powyżej 30 oddechów/min (średnio). Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla,  pCO2, wynosi powyżej 45 mmHg.
• Stadium IV
  Pojawia się ciężka niewydolność oddechowa z ciężkim stridorem, zaciąganie klatki piersiowej, delirium oraz sinica. Dochodzi do zjawiska zwanego hipoksją (niedotlenienie organizmu w wyniku niedoboru tlenu w tkankach w stosunku do zapotrzebowania). Chory traci przytomność, przestaje oddychać.

Zapalenie nagłośni – leczenie

Jeśli pojawią się objawy mogące świadczyć o rozwoju zapalenia nagłośni, trzeba skontaktować się z lekarzem. W przypadku dzieci oraz dorosłych z zaostrzonymi objawami (ostrą niewydolnością oddechową), należy jak najszybciej wezwać pogotowie ratunkowe.

W oczekiwaniu na przybycie pomocy medycznej, choremu należy zapewnić dostęp do chłodnego powietrza, które może pomóc w zmniejszeniu obrzęku. Powinien on przyjąć pozycję ułatwiającą oddychanie (pozycja siedząca, ciało pochylone do przodu, głowa odchylona do tyłu).

Najważniejszym celem zespołu medycznego jest zabezpieczenie drożności dróg oddechowych. W wielu przypadkach konieczne jest leczenie chorego w warunkach szpitalnych, aby zminimalizować ryzyko uduszenia się oraz rozwoju sepsy. Przy znacznej niewydolności oddechowej, niezbędne może być przeprowadzenie intubacji dotchawiczej – polega ona na wprowadzeniu rurki intubacyjnej przez nos lub usta do tchawicy w celu utrzymania drożności dróg oddechowych (co nierzadko, z uwagi na obrzęknięte tkanki miękkie wokół nagłośni, jest bardzo utrudnione). Rzadko i w ostateczności stosowana jest tracheotomia czy konikotomia.

Gdy drogi oddechowe są udrożnione, zespół lekarzy decyduje o dalszym postępowaniu. Najczęściej przeprowadzane są badania endoskopowe (np. laryngoskopia bezpośrednia), które obrazują rozległość obrzęku nagłośni oraz fałdów nalewkowo-nagłośniowych. Następnie pobierane są próbki krwi chorego, które przekazuje się do badań laboratoryjnych. Lekarz zwykle decyduje również o pobieraniu wymazu z gardła i wykonaniu posiewu, którego celem jest rozpoznanie drobnoustrojów odpowiedzialnych za stan zapalny krtani.

Leczenie chorego antybiotykami zwykle przynosi dobre rezultaty. Niekiedy lekarz decyduje również o podaniu choremu sterydów, leków przeciwgorączkowych, mukolitycznych i uspokajających, a także tlenu.

Zapalenie nagłośni – rokowania

Rokowania związane z zapaleniem nagłośni są pomyślne, o ile choremu szybko zostanie udzielona pomoc (często wymaga on intensywnego leczenia w szpitalu) – właściwa diagnoza, a następnie szybkie wprowadzenie odpowiedniej terapii, skutecznie zmniejszają obrzęk oraz udrażniają drogi oddechowe. Zbyt późny kontakt z lekarzem może natomiast skutkować poważnymi konsekwencjami zagrażającymi życiu: zatrzymaniem oddechu czy ogólnoustrojowym zakażeniem organizmu (posocznicą). Długotrwały obrzęk i stan zapalny mogą również prowadzić do uszkodzenia krtani.

Zapalenie nagłośni – zapobieganie

Jedynym sposobem na znaczne ograniczenie ryzyka zachorowania na zapalenie nagłośni jest szczepienie ochronne przeciwko Haemophilus influenzaeu typu B(Hib). W latach 1989-1992 w wielu krajach wprowadzono skoniugowaną szczepionkę, dzięki której znacznie spadła zachorowalność na tę chorobę. W 2013 roku WHO (ang. World Health Organization) zarekomendowała wprowadzenie obowiązkowych szczepień p/Hib u dzieci we wszystkich krajach członkowskich.

Należy jednak pamiętać, że nie jest to jedyny patogen wywołujący zapalenie nagłośni, dlatego szczepienie nie daje całkowitej ochrony.