Zespół Conna - co warto wiedzieć?

Zespół Conna, inaczej hiperaldosteronizm pierwotny, jest jedną z przyczyn nadciśnienia tętniczego diagnozowanego wśród osób dorosłych. Szacuje się, że jest przypadłością od 5 do 10% z nadciśnieniem tętniczym, natomiast diagnozowany jest zaledwie u 1% z nich. Czym charakteryzuje się zespół Conna, z jakiego powodu się rozwija?

Zespół Conna – przyczyny

Nadciśnienie tętnicze jest schorzeniem bardzo rozpowszechnionym w populacji osób dorosłych, dotyczy średnio co trzeciego Polaka. Nieznacznie częściej diagnozowane jest u mężczyzn. Najczęstszym objawem jest ból głowy, problemy ze snem lub/i nasilona męczliwość. W większości przypadków rozpoznanego nadciśnienia tętniczego (90%) nie da się ustalić z jakiego powodu się rozwinęło (nadciśnienie idiopatyczne). W niewielkiej ilości przypadków (10%) nadciśnienie tętnicze rozwija się wskutek innych toczących się w organizmie chorób, m.in. zespołu Conna.

Zespół Conna spowodowany jest nadprodukcją aldosteronu w nadnerczach, czyli hormonu który oddziałując na kanaliki dystalne nerek nasila zwrotne wchłanianie i zatrzymywanie w organizmie sodu i wody, zwiększa z kolei usuwanie z niego potasu i jonów wodoru. Przyczyną nasilonej produkcji aldosteronu w zespole Conna są gruczolaki, najczęściej łagodne, zlokalizowane w obrębie nadnerczy; przerost nadnerczy lub mutacje w obrębie genów (uwarunkowanie genetyczne).

Skutkiem nasilonej produkcji aldosteronu jest nagromadzenie w organizmie nadmiernej ilości sodu i wody, wywołujące przepełnienie łożyska naczyniowego. Najbardziej charakterystyczną konsekwencją tego stanu jest nadciśnienie tętnicze o różnym stopniu nasilenia.

Jakie są objawy?

Nadciśnienie tętnicze w zespole Conna ma charakter wtórny do rozwijającego się schorzenia. Oznacza to, że wyeliminowanie przyczyny nadciśnienia pozwala na jego całkowite wyleczenie. Nadciśnienie w zespole Conna może mieć różne nasilenie, od łagodnego do bardzo wysokiego, również takiego które nie poddaje się leczeniu farmakologicznemu.

Osoby z nadciśnieniem tętniczym powinny być kierowane na badania w kierunku zespołu Conna, jeśli zaobserwowana została u nich hipokaliemia, czyli obniżone stężenie potasu we krwi. Pacjent hipokaliemię może odczuwać jako nużliwość i osłabienie mięśni, ich skurcze oraz zaburzenia w pracy serca (kołatania, spowolnienie rytmy). Wśród innych objawów zespołu Conna wymienia się wielomocz i nadmierne pragnienie. Długotrwałe nadciśnienie tętnicze prowadzi do szeregu powikłań, w tym: upośledzenia funkcji nerek, wzroku, zmian strukturalnych w sercu i naczyniach krwionośnych.

Lekarz powinien uwzględnić także diagnostykę w kierunku zespołu Conna, gdy na kolejnych wizytach pacjent ma wysokie ciśnienie tętnicze mimo poprawnie stosowanych leków hipotensyjnych, kiedy nadciśnieniu tętniczemu towarzyszy bezdech senny, ale także w przypadkach rodzinnego występowania zespołu Conna.

Zespół Conna – diagnostyka

W diagnostyce zespołu Conna kluczowe są wyniki badań laboratoryjnych i obrazowych. W diagnostyce laboratoryjnej uwzględnia się pomiar stężenia aldosteronu, sodu i potasu (także w moczu), aktywność reninową osocza (ARO) lub stężenie reniny. Po potwierdzeniu zespołu Conna w badaniach laboratoryjnych wykonywane są badania obrazowe m.in. tomografia komputerowa, mające na celu poszukiwanie struktur (gruczolaki, przerost nadnerczy) odpowiadających za nadprodukcję aldosteronu.

Jak wygląda leczenie?

Leczenia laparoskopowe, które umożliwia wycięcie gruczolaka odpowiedzialnego za nadprodukcję hormonu, jest bardzo skutecznym i definitywnym sposobem leczenia zespołu Conna. W przypadkach niepodlegających leczeniu chirurgicznemu zalecana jest farmakoterapia dostosowana do stanu klinicznego i indywidualnych potrzeb pacjenta. Pozwala na normalizację ciśnienia tętniczego, wyrównanie gospodarki elektrolitowej i ustabilizowanie diurezy. Zmniejsza znacząco ryzyko powikłań związanych z przewlekłym nadciśnieniem tętniczym. Pacjentom z farmakologicznie leczonym zespołem Conna zaleca się także właściwe postępowanie dietetyczne, eliminujące spożycie soli.