Znaczenie diagnostyczne lutropiny (LH)
Lutropina (LH), inaczej zwana hormonem lutropowym lub luteinizującym jest glikoproteiną wytwarzaną przez przedni płat przysadki, a konkretnie tzw. komórki gonadotropowe. Produkcja LH jest kontrolowana wskutek zmian stężeń gonadoliberyny, hormonu wydzielanego przez podwzgórze, a także krążących we krwi hormonów płciowych tj. testosteronu oraz estradiolu.
Lutropina jest hormonem istotnym dla obu płci: u kobiet stymuluje syntezę estrogenów, dojrzewanie pęcherzyka jajnikowego oraz owulację w jajnikach, natomiast u mężczyzn pobudza produkcję testosteronu oraz reguluje rozwój plemników w jądrach.
Głównymi wskazaniami do oznaczenia LH we krwi są objawy zaburzenia funkcjonowania układu rozrodczego m.in. występowanie nieregularnych miesiączek, problemy z zajściem w ciążę, przedwczesne lub opóźnione dojrzewanie płciowe u dzieci oraz podejrzenie zaburzeń przysadki mózgowej lub podwzgórza. Oznaczenie LH wykonuje się w surowicy krwi.
Stężenie hormonu zależne jest od płci i wieku (wzrasta z wiekiem). Ze względu na to, że hormon wydzielany jest pulsacyjnie stężenie we krwi może podlegać wahaniom w ciągu dnia, o czym należy pamiętać podczas interpretacji pojedynczego wyniku.
Znaczenie badania LH u kobiet
U kobiet w wieku rozrodczym poziom LH podlega zmianom w trakcie cyklu miesięcznego, dlatego krew do badań powinna być pobrana w odpowiednim momencie. Najwyższe stężenie hormonu występuje w trakcie owulacji, co sprawia, że LH to doskonały parametr do określenia dnia jej występowania. W celu monitorowania jajeczkowania LH oznacza się w środkowej fazie cyklu (ok. 12-14 dnia).
W rutynowej diagnostyce związanej z określeniem prawidłowości funkcjonowania układu rozrodczego, kobiety na badanie powinny zgłaszać się w pierwszej połowie cyklu (2-5 dni od wystąpienia krwawienia). Wówczas uzyskanie podwyższonego wyniku może świadczyć o niewydolności jajników (zespole klimakterycznym, przedwczesnym wygasaniu jajników), zespole policystycznych jajników, a także obecności gruczolaka przysadki. Stężenie LH wzrasta również podczas wygasania czynności jajników u kobiet w okresie menopauzy.
Obniżone wyniki LH mogą wynikać zaś z niewydolności podwzgórza lub przysadki mózgowej spowodowanej np. operacjami, urazem głowy, przerzutami nowotworowymi, gruczolakiem, sarkoidozą, zespołem Kallmana, a także w przebiegu anoreksji oraz bulimii. W takich przypadkach zwykle diagnozuje się wtórną niewydolność jajników. Niskie stężenie LH obserwuje się także podczas stosowania środków hamujących owulację, sterydów płciowych oraz przy obecności guza jajnika. Dokładne rozpoznanie wymienionych zaburzeń ułatwia jednoczesne oznaczenie hormonu lutropowego z hormonem folikulotropowym (FSH) oraz estradiolem.
Znaczenie badania LH u mężczyzn
W praktyce klinicznej często oznaczenie LH u mężczyzn wykonuje się wraz z badaniem stężenia testosteronu we krwi, co jest pomocne przy interpretacji wyniku i postawieniu rozpoznania. Podwyższone wyniki LH mogą występować w przebiegu pierwotnej niewydolności jąder, gdzie obserwuje się także obniżenie stężenia testosteronu. Wysokie stężenia LH w połączeniu z podwyższonym testosteronem mogą z kolei wskazywać na zespół niewrażliwości na androgeny. Znaczenie kliniczne ma także obniżenie stężenia LH u mężczyzn. W przypadku gdy towarzyszy mu spadek stężenia testosteronu wskazana jest dalsza diagnostyka w kierunku wtórnej niewydolności jąder związanej z zaburzeniami przysadki lub podwzgórza. Obniżenie stężenia LH i podwyższony poziom testosteronu może z kolei występować u osób, które przyjmują testosteron egzogenny. Warto podkreślić również, że niski poziom LH obserwowany jest także u chorych na nowotwory jąder.
mgr Justyna Kata-Bury
Laboratoria Medyczne DIAGNOSTYKA
Piśmiennictwo:
- Neumeister B, Besenthal I, Böhm B.O. Diagnostyka laboratoryjna – poradnik kliniczny. Elsevier Urban & Partner. Wrocław 2013.
- Dembińska-Kieć, J.W. Naskalski: Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Podręcznik dla studentów medycyny. Elsevier Urban & Partner. Wrocław, 2017
- Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna. PZWL. Warszawa 2014.
