Anestezja

Anestezja (z jęz. grec. i łac. anaisthēsía– ‘brak czucia’), czyli inaczej znieczulenie, to przejściowe pozbawienie pacjenta możliwości czucia i odbierania bodźców bólowych. Taki stan można uzyskać po podaniu leków znieczulających, czyli tzw. anestetyków.

Wśród wskazań do wykonania anestezji można wyróżnić m.in.:

• operacje,
• niektóre badania diagnostyczne, np. badania obrazowe u małych dzieci, które wymagają unieruchomienia,
• zabiegi endoskopowe u dzieci i niekiedy u dorosłych,
• poród siłami natury – znieczulenie zewnątrzoponowe,
• terapię przewlekłego bólu.

Decyzja o rodzaju anestezji zależy od charakteru zabiegu, jego rozległości i lokalizacji. Dużą rolę odgrywają także czas trwania operacji, stan chorego i ryzyko wystąpienia powikłań. Podczas wyboru rodzaju znieczulenia bierze się ponadto preferencje pacjenta. Wyróżnia się anestezję ogólną i regionalną.

Znieczulenie ogólne to stan głębokiego uśpienia, któremu towarzyszy zniesienie reakcji na zewnętrzne bodźce. Taki rodzaj anestezji odgrywa ważną rolę w przypadku rozległych zabiegów w chirurgii ogólnej, kardiochirurgii, neurochirurgii i ginekologii. Znieczulenie ogólne ma duże znaczenie u dzieci, zarówno podczas operacji, jak i badań diagnostycznych.

Znieczulenie regionalne (miejscowe) umożliwia zablokowanie odczuwania bólu w określonym obszarze ciała. Polega na przejściowym zahamowaniu przewodnictwa nerwowego w wybranym miejscu. Podczas tego rodzaju anestezji pacjent pozostaje świadomy, a procedura obciąża organizm w mniejszym stopniu niż znieczulenie ogólne. U dorosłych znieczulenie regionalne przeprowadza się zazwyczaj podczas krótkich zabiegów, które obejmują obwodowe części ciała, np. w ortopedii, a także w przypadku mniejszych zabiegów w innych obszarach ciała (chirurgia jednego dnia). Znieczulenie regionalne może być jedną z form leczenia pacjentów z ciężkimi chorobami płuc i krążenia.

Anestezja regionalna może dotyczyć:

• ośrodkowego układu nerwowego (znieczulenie podpajęczynówkowe i zewnątrzoponowe), gdy środek anestetyczny jest dostarczany w okolice rdzenia kręgowego;
• nerwów obwodowych (znieczulenie miejscowe) – polega na wprowadzeniu leku znieczulającego bezpośrednio w okolicy zabiegu. Ma najmniej działań niepożądanych ze wszystkich rodzajów anestezji, jednak działa na bardzo ograniczonym obszarze.

Ryzyko dotyczące znieczulenia wynika przede wszystkim z:

• czynników związanych z chorym, np. z wydolności fizycznej, wieku, płci, palenia papierosów, spożywania alkoholu, przyjmowania części leków oraz obciążenia chorobami serca, płuc, wątroby i nerek,
• zakresu i pilności operacji – największe w przypadku rozległych operacji w trybie pilnym.