LDH - dehydrogenaza mleczanowa

Dehydrogenaza mleczanowa lub dehydrogenaza kwasu mlekowego, LDH (ang. Lactate dehydrogenase) jest enzymem  występującym w cytoplazmie wszystkich komórek organizmu. Ze względu na udział w przekształcaniu glukozy, jej stężenie jest najwyższe w komórkach o wysokim metabolizmie energetycznym: jak m.in. w komórkach mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych, wątroby, mózgu, w erytrocytach i leukocytach lub komórkach nowotowrowych. Przenika do surowicy krwi w wyniku śmierci komórek, zwiększonej przepuszczalności błony komórkowej lub zachwiania równowagi jonowej.  Ze względu na różnice w budowie cząsteczkowej rozróżnia się pięć tzw. izoenzymów LDH, oznaczonych jako LDH 1-5, których wzajemne proporcje są charakterystyczne dla narządu. Izoenzymy  LDH1 i 2 (serce) są charakterystyczne tkanek serca; LDH3 dla płuca; LDH4 dla nerki, trzustki  i łożyska, a LDH5 dla wątroby i mięśni szkieletowych. Nawet nieduże uszkodzenie komórek (tkanek) prowadzi do istotnego wzrostu aktywności LDH we krwi i zmiany proporcji jej izoenzymów, co spowodowane jest  kilkusetkrotnie wyższym fizjologicznym stężeniem LDH w tkankach w porównaniu do osocza. Badanie LDH wykonane razem z innymi oznaczeniami, np. kinazą kreatyninową (CK) czy aminotransferazą asparaginianową (AST), pozwala na ukierunkowanie podejrzeń w stosunku do tkanki czy patologii jako źródła wzrostu LDH (na skutek uszkodzenia lub wzrostu przepuszczalności błony. Głównymi wskazaniami do wykonania oznaczenia całkowitej aktywności LDH w surowicy jest diagnostyka chorób wątroby i różnicowanie przyczyn żółtaczki (rozpoznanie żółtaczki hemolitycznej)  i diagnostyka anemii hemolitycznej, w której stężenie LDH uwalnianej z erytrocytów wzrasta nawet pięćdziesięciokrotnie. Aktywność LDH widocznie  wzrasta w zawale mięśnia sercowego (w ciągu 12  godz., z maksimum 48-72 godz.), ale zgodnie z nową definicją zawał opartą na ultraczułych oznaczeniach troponiny, LDH nie jest stosowana przy rozpoznaniu zwału. Może natomiast służyć jako marker uszkodzenia mięśni. Oznaczanie aktywności LDH  wykorzystywane jest w diagnostyce i określaniu stopnia zaawansowania  chłoniaków (2-3 krotny lub większy wzrost),  szpiczaka mnogiego czy innych białaczek. Poziom LDH stanowi istotny element rokowniczy w nowotworach  zarodkowych mężczyzn.
Wzrost LDH towarzyszy: chłoniakom, nowotworom hematologicznym i litym, chorobom serca i płuc, anemii megaloblastycznej, anemii hemolitycznej, zapaleniom wątroby, uszkodzeniom mięśni w wyniku udarów lub miopatii, chorobom nerek, infekcjom oraz chorobom autoimmunologicznym.
 

Podwyższone wartości: żółtaczka hemolityczna,  anemia hemolityczna,  anemia megaloblastyczna, zawał mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego, uszkodzenie tkanek mięśnia sercowego (np. kardiowersja), miąższowe choroby wątroby (zakażenia wirusowe, toksyczne uszkodzenie, niedotlenienie),  choroby dróg  żółciowych,  nowotwór wątroby,  choroby i uszkodzenie mięśni szkieletowych, zapalenie skórnomięśniowe , zapalenie wielomięśniowe, dystrofia mięśniowa (choroba Duchenne’a), zator płucny,  wstrząs, stany pooperacyjne, nowotwory, neuroblastoma,  szpiczak mnogi  i chłoniaki nieziarnicze (podwyższona aktywność wiąże się ze złym rokowaniem), zawał mózgu, zapalenie płuc wywołane przez P.carinii (PCP), makroformy LDH.

Zawyżenie wyników: hemoliza,  zbyt późne odwirowanie elementów morfotycznych krwi (przechodzenie LDH z erytrocytów i leukocytów); przyjmowane leki  steroidy, salicylany, paracetamol.

LDH, czyli dehydrogenaza mleczanowa to enzym uczestniczący w procesach przemian energetycznych wewnątrz komórek. Oznaczenie poziomu dehydrogenazy mleczanowej we krwi wykorzystywane jest przede wszystkim w diagnozowaniu chorób wątroby oraz określonych rodzajów niedokrwistości. Jakie objawy mogą wskazywać na rozwój tych schorzeń, kiedy należy oznaczyć poziom LDH we krwi, kto powinien wykonać badanie dehydrogenazy mleczanowej oraz o czym mogą świadczyć nieprawidłowe wyniki LDH?

Dehydrogenaza mleczanowa, skrótowo oznaczana jako LDH (ang. lactate dehydrogenase) to enzym białkowy, który występuje we wszystkich komórkach ludzkiego organizmu. Funkcja dehydrogenazy mleczanowej jest ściśle związana z przemianami energetycznymi, niezbędnymi do właściwej pracy tkanek – z tego powodu największe ilości LDH znajdują się wewnątrz komórek charakteryzujących się wysoką intensywnością metabolizmu, takich jak m.in. komórki mięśnia sercowego, mózgu, mięśni szkieletowych, wątroby oraz krwinek czerwonych (erytrocytów).

LDH występuje w postaci kilku izoenzymów, różniących się szczegółami budowy biochemicznej oraz miejscem występowania w organizmie. Izoenzymy te oznaczane są kolejno cyframi od 1 do 5. Możliwe jest oznaczenie aktywności poszczególnych izoenzymów LDH we krwi, jednak najczęściej w pierwszej kolejności przeprowadzany jest pomiar całkowitego stężenia LDH. W przypadku wykrycia nieprawidłowych, zbyt wysokich wartości, lekarz może zadecydować o konieczności wykonania dodatkowych, bardziej szczegółowych badań diagnostycznych.

W prawidłowych warunkach zdrowia we krwi znajdują się jedynie niewielkie ilości dehydrogenazy mleczanowej. Wzrost stężeń tego enzymu w krwiobiegu w wielu przypadkach świadczy o uszkodzeniu określonych komórek organizmu oraz uwolnieniu z ich wnętrza LDH.

Przeprowadzenie badania poziomu LDH we krwi najczęściej zlecane jest w celu diagnozowania chorób wątroby, różnicowania przyczyn żółtaczki oraz w przypadku podejrzenia występowania anemii (niedokrwistości) hemolitycznej.

W przebiegu schorzeń wątroby może dochodzić do rozległych uszkodzeń komórek tworzących miąższ tego narządu (hepatocytów), które zwierają w swoim wnętrzu duże ilości dehydrogenazy mleczanowej. Przykładowe jednostki chorobowe, które mogą prowadzić do znaczących zniszczeń tkanki wątrobowej to m.in. zakażenia wirusowe wątroby (WZW), toksyczne uszkodzenia wątroby (np. polekowe lub alkoholowe) oraz krytyczne niedokrwienie tego narządu. W przypadku anemii hemolitycznej do spadku liczby krwinek czerwonych dochodzi na skutek nadmiernego, zbyt szybkiego niszczenia erytrocytów. Jednym z dość dokładnych markerów tego stanu jest wzrost poziomu LDH we krwi, która uwalniana jest z wnętrza krwinek czerwonych.

Poza opisanymi powyżej schorzeniami, do wzrostu poziomu LDH może dochodzić także w przebiegu rozległych uszkodzeń mięśni szkieletowych, w przebiegu niektórych chorób nowotworowych (m.in. chłoniaków, szpiczaka mnogiego, raka prostaty, białaczek), po przebytym zawale mięśnia sercowego oraz w przebiegu niektórych chorób zapalnych. Należy jednak mieć na uwadze, że diagnostyka tych schorzeń każdorazowo wymaga przeprowadzenia szeregu badań laboratoryjnych, umożliwiających kompleksową ocenę stanu zdrowia pacjenta oraz prawidłowe różnicowanie przyczyn dolegliwości chorobowych – z tego powodu przed wykonaniem badania LDH należy skonsultować się z lekarzem, który zaplanuje całościowe, zindywidualizowane postępowanie diagnostyczno-lecznicze.

Przeprowadzenie badania dehydrogenazy mleczanowej zalecane jest najczęściej w przypadku występowania objawów mogących wskazywać na rozwój chorób wątroby. W przypadku podejrzenia schorzeń wątroby, badanie LDH najczęściej wykonywane jest jednoczasowo z oznaczeniem innych parametrów umożliwiających ocenę funkcjonowania tego narządu. Są to tzw. próby wątrobowe, w skład których wchodzi oznaczenie aktywności 4 enzymów (ALT, ALP, GGTP, AST) oraz poziomu bilirubiny. Dzięki zestawieniu ze sobą wyników tych badań możliwa jest kompleksowa ocena stanu zdrowia wątroby oraz wykrycie ewentualnych jej schorzeń. Objawy, które mogą wskazywać na rozwój poszczególnych chorób wątroby to m.in.:

• Żółtaczka (żółte zabawienie skóry oraz błon śluzowych),
• Ból w prawym nadbrzuszu,
• Szybkie uczucie pełności po posiłku,
• Wzrost obwodu brzucha (wodobrzusze),
• Obrzęki, szczególnie kończyn dolnych,
• Zwiększony czas krwawień po urazach oraz łatwiejsze siniaczenie się,
• Nudności i wymioty.

Podstawowym testem diagnostycznym w tym przypadku jest pełna morfologia krwi żylnej, która umożliwia ocenę liczebności poszczególnych elementów morfotycznych oraz stężenie hemoglobiny we krwi. Objawy anemii mogą obejmować m.in.:

• Ogólne osłabienie,
• Zwiększoną męczliwość,
• Bóle głowy,
• Zawroty głowy,
• Problemy z koncentracją,
• Bladość powłok skórnych lub też ich zażółcenie,
• Uczucie kołatania serca,
• Duszność przy wysiłku fizycznym.

Warto zaznaczyć, że w wielu przypadkach choroby wątroby rozwijają się przez długi czas w sposób bezobjawowy lub też skąpoobjawowy. Pierwsze dolegliwości najczęściej uwidaczniają się w momencie, gdy znacząca część miąższu wątrobowego uległa nieodwracalnym uszkodzeniom. Z tego powodu warto regularnie przeprowadzać kontrolę stanu zdrowia poprzez wykonywanie właściwych badań profilaktycznych, co pozwoli na wczesne wykrycie nieprawidłowości oraz wdrożenie właściwego postępowania medycznego.

Badanie LDH może zostać także zlecone przez lekarza jako element diagnozowania przyczyn anemii, szczególnie jeżeli obraz chorobowy sugeruje rozwój anemii hemolitycznej. W przebiegu anemii dochodzi do spadku liczby erytrocytów we krwi lub też obniżenia zawartości hemoglobiny wewnątrz nich.

Stopień nasilenia objawów związanych z niedokrwistością zależny jest od czasu jej trwania oraz osobniczych uwarunkowań danej osoby. Konieczne może być kilkukrotne wykonanie badań laboratoryjnych w kierunku anemii, co pozwoli na ocenę dynamiki zmian parametrów związanych z krwinkami czerwonymi oraz umożliwi odpowiedzialne zaplanowania dalszego leczenia.

W celu interpretacji wyników badania dehydrogenazy mleczanowej należy zestawić otrzymane rezultaty z zakresem referencyjnym, który umieszczany jest na dokumentacji wydawanej pacjentowi. Warto mieć na uwadze, że każde laboratorium może stosować nieznacznie różniący się zakres normy LDH. Kompleksowa interpretacja wyników omawianego testu diagnostycznego wymaga porównania danych diagnostycznych z wynikami innych badań, obrazem klinicznym prezentowanym przez osobę badaną oraz jej historią choroby –  prawidłowo może tego dokonać wyłącznie lekarz, który będzie w stanie zaproponować dalsze postępowanie diagnostyczno-lecznicze.

Niski poziom dehydrogenazy mleczanowej najczęściej wyklucza rozległe uszkodzenie tkanek oraz sugeruje inne rozpoznanie kliniczne. Podwyższone wartości LDH we krwi mogą wskazywać na liczne choroby, takie jak m.in. choroby wątroby, schorzenia nowotworowe, uszkodzenia mięśni oraz niektóre choroby przebiegające z procesem zapalnym. W celu różnicowania przyczyn wzrostu wartości LDH we krwi należy zestawić wyniki z innymi testami laboratoryjnymi oraz skonsultować się z lekarzem.