Krótko o badaniu

Kliniczna ocena stanu czynnościowego tarczycy - diagnostyka i monitorowanie leczenia chorób tarczycy. 

Więcej informacji

Oznaczenie stężenia wolnej frakcji tyroksyny (FT4). Badanie służy do diagnostyki i monitorowania leczenia chorób tarczycy. Wzrost stężenia FT4 towarzyszy nadczynności, a spadek – niedoczynności tarczycy. Wykonywane jednocześnie z oznaczeniem TSH (hormon tyreotropowy) oznaczenie FT4 stanowi podstawę diagnostyki stanu czynnościowego tarczycy u pacjentów ambulatoryjnych.

FT4 jest niezwiązaną z białkami frakcją osoczową tyroksyny (T4) –  głównego hormonu wytwarzanego i wydzielanego przez tarczycę, która w 99,95% związana jest z białkami nośnikowymi.  Najważniejszymi białkami transportującymi T4 jest globulina wiążąca tyroksynę (TBG) i albumina wiążąca tyroksynę. T4 nie wykazuje większej aktywności biologicznej i pełni funkcję prohormonu, który w tkankach obwodowych przekształcany jest w trijodotyroninę (T3). Jej wolna frakcja (FT3) wykazuje aktywność biologiczną w stosunku do komórek docelowych. Poziom  stężenia FT4 jest silniej skorelowany z stanem metabolicznym  tarczycy niż poziom całkowitej T4 (T4 i FT4 łącznie), gdyż wahania stężenia TBG  i jej zdolności do wiązania T4 mogą maskować istotne zmiany poziomu T4, wynikłe  bezpośrednio ze stanu czynnościowego tarczycy. Poziom FT4  jest  stabilniejszy  niż T4, a jego wahania mieszczą się w węższym zakresie. Algorytm postępowania diagnostycznego w chorobach tarczycy zakłada wstępne oznaczenie FT4 łącznie z TSH. Zmiana stężeń TSH wyprzedza zmianę stężeń FT4, a amplituda zmian jest kilkadziesiąt razy większa. Dalsze ambulatoryjne różnicowanie chorób tarczycy polega na oznaczeniu FT3 łącznie z TRH (hormon uwalniający TSH). Wyniki uzyskane tymi testami pozwalają na diagnozę i różnicowanie nadczynności/ niedoczynności tarczycy: pierwotnej (związanej ze zmianami w obrębie gruczołu) i wtórnej (związanej z regulacją przez przysadkę/podwzgórze) oraz subklinicznej postaci nadczynności.

Rola hormonów tarczycy
Wydzielanie i synteza hormonów tarczycy pozostaje pod kontrolą TSH. Hormony tarczycy pobudzają w tkankach procesy fosforylacji oksydacyjnej, wpływają na transport błonowy, modulują syntezę białek, wpływają na działanie innych hormonów. Biorą udział w kontroli funkcjonowania wielu narządów i układów: krążenia, nerwowego (kluczowe w okresie płodowym), pokarmowego, rozrodczego, nerek. Regulują metabolizm lipidów i węglowodanów. 

Przygotowanie do badania

Nie wykonywać oznaczenia FT4 u pacjentów w trakcie leczenia heparyną  i w okresie kilku dni od przerwania leczenia. U chorych z ostrymi chorobami nie-tarczycowymi oznaczenie wykonywać łącznie z oznaczeniem TSH. Ostrożnie interpretować wyniki u osób leczonych lekami wpływającymi na białka transportujące T4.

Czynniki mogące mieć wpływ na wynik badania

Możliwe przyczyny odchyleń od normy