anty-TPO

 Badanie „anty-TPO” polega na oznaczeniu poziomu autoprzeciwciał skierowanych przeciwko antygenom tarczycy. Przeciwciała przeciwko peroksydazie  (anty-TPO) są  przeciwciałami własnymi organizmu swoistymi w stosunku do peroksydazy tarczycy (TPO), jednego z trzech antygenów tarczycy, które odgrywają rolę w chorobach autoimmunologicznych tarczycy. TPO stanowi  główny antygen mikrosomów komórek tarczycy i najczulszy parametr w wykrywaniu autoimmunologicznych chorób tarczycy. Biochemicznie TPO  katalizuje jodynację tyrozyny w tyreoglobulinie w biosyntezie T3 i T4. Przeciwciała anty-TPO uczestniczą w mechanizmie uszkadzaniu tkanki gruczołowej tarczycy, prowadzącym do niedoczynności w następstwie zapalenia typu Hashimoto i w zanikowym zapaleniu tarczycy. Wzrost miana anty-TPO poprzedza pojawianie się pozostałych objawów niedoczynności tarczycy: wzrostu TSH w subklinicznej postaci niedoczynności i spadku FT4 w niedoczynności jawnej. Obecność  anty-TPO stwierdza się u ponad 95% chorych na chorobę Hashimoto i u około 85% chorych  na chorobę Gravesa-Basedowa. Poza znaczeniem w diagnostyce  autoimmunologicznych tarczycy chorób tarczycy oraz określaniu ryzyka ich wystąpienia, obecność  anty-TPO stanowi czynnik: ryzyka  rozwoju niedoczynności tarczycy w przebiegu leczenia interferonem alfa i interleukiną 2 (zapalenie wątroby typu C), solami litu (choroby psychiatryczne ); ryzyka zaburzeń czynności tarczycy w przebiegu leczenia amiodaronem (leczenie arytmii serca);  ryzyka niedoczynności tarczycy  nasilonego u osób z zespołem Downa; ryzyka zaburzeń tarczycy w przebiegu ciąży, w wyniku kontrolowanej hiperstymulacji jajników i poporodowego zapalenia tarczycy; ryzyka poronienia i niepowodzenia zapłodnienia in vitro. Wyniki pomiaru stężenia anty-TPO zawsze należy interpretować w kontekście stanu klinicznego i wyników innych badań. 

Przeciwciała heterofilne, przeciwciała HAMA. 

Przyczyny podwyższonego stężenia: choroba Hashimoto, choroba Gravesa i Basedowa, idiopatyczny obrzęk śluzowaty, inne choroby autoimmunologiczne tarczycy, podeszły wiek, cukrzyca typu I, leki (amiodaron, lit, interferon alfa, IL-2).

Badanie anty-TPO wykonywane jest w próbce krwi żylnej pacjenta. Test ten polega na pomiarze w surowicy krwi stężeń specyficznych przeciwciał– autoimmunoglobulin skierowanych przeciwko peroksydazie tarczycowej. Peroksydaza tarczycowa to enzym, który uczestniczy w produkcji głównych hormonów tarczycy, czyli trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4).

W warunkach fizjologicznych przeciwciała anty-TPO nie powinny być obecne w podwyższonych stężeniach we krwi. Są to patologiczne immunoglobuliny, produkowane przez układ odpornościowy w przebiegu określonych chorób autoimmunologicznych tarczycy, takich jak choroba Hashimoto (przeciwciała anty-TPO występują u ponad 90% pacjentów) oraz choroba Gravesa-Basedowa (do 75% pacjentów). Występowanie przeciwciał anty-TPO prowadzi do uszkodzeń tkanek tarczycy oraz rozwoju zaburzeń w funkcjonowaniu tego narządu, co przekłada się na nieprawidłowe stężenia hormonów tarczycowych we krwi oraz rozwoju szeregu objawów.

Badanie anty-TPO najczęściej przeprowadza się w połączeniu oznaczeniem innych parametrów tarczycowych, takich jak np. pomiar stężeń TSH (tyreotropiny produkowanej przez przysadkę mózgową), wolnych hormonów tarczycowych (fT3 oraz fT4), a także określonych przeciwciał przeciwtarczycowych, jak anty-TSHR (przeciwciał skierowanych przeciwko receptorom dla TSH) lub anty-TG (skierowanych przeciwko tyreoglobulinie). Dokładny zakres diagnostyki w przebiegu chorób tarczycy zależny jest od objawów pacjenta oraz podejrzewanego rozpoznania.

Badanie anty-TPO wykonuje się u osób, u których podejrzewana jest choroba tarczycy rozwijająca się na tle autoimmunologicznym (autoimmunizacyjnym). Te jednostki chorobowe mogą prowadzić do rozwoju zarówno nadczynności tarczycy, jak i niedoczynności tego narządu. Oznaczenie stężeń przeciwciał anty-TPO (w połączeniu z innymi badaniami laboratoryjnymi) najczęściej wykorzystywane jest do rozpoznawania  choroby Hashimoto. Schorzenie to prowadzi do uszkodzeń tkanek tarczycy oraz zbyt niskiej produkcji i uwalniania hormonów tego narządu do krwi, czyli niedoczynności tarczycy.

Choroba Hashimoto najczęściej dotyczy kobiet po 45 roku życia, choć może pojawić się także u osób młodszych. Objawy tego schorzenia mogą narastać powoli, przez wiele lat – z tego powodu istotna jest znajomość najczęstszych objawów oraz szybkie wdrożenie właściwej diagnostyki.

Badanie stężeń przeciwciał anty-TPO we krwi może być także wykorzystane podczas diagnozowania choroby Gravesa-Basedowa, która prowadzi do wystąpienia nadczynności tarczycy. Objawy chorobowe wynikają wówczas z obecności zbyt wysokich stężeń hormonów tarczycowych we krwi i stanowią poniekąd przeciwieństwo dolegliwości związanych z niedoczynnością tego narządu.

Przeprowadzenie badania anty-TPO zalecane jest przede wszystkim osobom, które doświadczają objawów wskazujących na występowanie niedoczynności tarczycy o podłożu autoimmunologicznym w przebiegu choroby Hashimoto.

Hormony tarczycy odpowiadają za pobudzanie przemian metabolicznych praktycznie we wszystkich tkankach ludzkiego organizmu. Z tego powodu objawy chorób tarczycy dotyczą wielu układów oraz narządów. Zbyt niskie stężenia T3 oraz T4 we krwi skutkują nadmiernym spowolnieniem metabolizmu oraz występowaniem charakterystycznych dolegliwości, takich jak m.in.:

• Przewlekłe uczucie zmęczenia,
• Osłabienie siły mięśniowej,
• Nadmierna senność w ciągu dnia,
• Wzrost masy ciała, niezwiązany ze zmianą nawyków żywieniowych,
• Przewlekłe, nieadekwatne poczucie zimna,
• Bóle mięśniowo-stawowe,
• Przewlekłe zaparcia,
• Nadmierna suchość skóry,
• Występowanie obrzęków,
• Pogorszenie się kondycji włosów,
• Nadmierne wypadanie włosów,
• Zwiększona łamliwość paznokci,
• Bradykardia (spowolnienie tętna),
• Zaburzenia nastroju o charakterze depresyjnym,
• Problemy z koncentracją,
• Problemy z pamięcią,
• Obniżone libido,
• U kobiet – zaburzenia miesiączkowania oraz problemy z płodnością.

Lekarz prowadzący może także zadecydować o przeprowadzeniu badania stężeń anty-TPO we krwi podczas diagnozowania przyczyn nadczynności tarczycy, takich jak choroba Gravesa-Basedowa. Podwyższony poziom omawianych przeciwciał występuje we krwi ok. 60-70% osób cierpiących na to schorzenie. Dochodzi wówczas do rozwoju nadczynności tarczycy, na którą mogą wskazywać m.in. następujące dolegliwości:

• Problemy z zasypianiem, bezsenność,
• Zwiększona pobudliwość nerwowa,
• Nadmierna potliwość skóry,
• Niezamierzona utrata masy ciała,
• Przewlekłe biegunki,
• Wytrzeszcz gałek ocznych,
• Drżenia mięśniowe,
• Nadciśnienie tętnicze,
• Tachykardia (zwiększone tętno),
• Nadmierne zmęczenie,
• Osłabienie siły mięśni,
• Przewlekłe uczucie gorąca,
• Pogorszenie kondycji włosów,
• Nadmierna łamliwość paznokci,
• Zaburzenia emocjonalne o charakterze lękowym,
• Zaburzenia płodności,
• U kobiet – zaburzenia cyklu miesiączkowego.

Obraz kliniczny chorób tarczycy może różnić się pomiędzy poszczególnymi pacjentami. Z tego powodu w przypadku zauważenia u siebie tylko niektórych z wymienionych powyżej objawów warto zgłosić się do lekarza, który zaplanuje odpowiednią diagnostykę ukierunkowaną na rozpoznanie przyczyn problemów z tarczycą.

W celu oceny wyników badania stężeń anty-TPO we krwi każdorazowo niezbędne jest zestawienie ich z wartościami referencyjnymi, które umieszczane są na dokumentacji wydawanej osobie badanej. W przypadku gdy otrzymane rezultaty znajdują się powyżej górnej granicy dla stężeń anty-TPO zaleca się konsultację z lekarzem.

Wyniki badań diagnostycznych, w tym także parametrów związanych z tarczycą, nigdy nie powinny być interpretowane osobno. Niezbędne jest zestawienie ich ze sobą, a także ze stanem klinicznym pacjenta, prezentowanymi przez niego objawami oraz dodatkowymi uwarunkowaniami zdrowotnymi.

Wysokie wartości przeciwciał anty-TPO we krwi najczęściej świadczą o występowaniu autoimmunologicznego zapalenia tarczycy, czyli choroby Hashimoto. Parametr ten może także ulegać podwyższeniu w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa. Podwyższone anty-TPO może także świadczyć m.in. o zwiększonym ryzyku rozwoju niedoczynności tarczycy podczas leczenia z wykorzystaniem określonych grup leków oraz w przebiegu ciąży.

Niskie poziomy anty-TPO lub też niewykrywalność tego przeciwciała we krwi stanowi fizjologiczną normę – oznacza to, że u danej osoby najprawdopodobniej nie toczy się proces autoimmunologiczny skierowany przeciwko tkankom tarczycowym. Brak przeciwciał anty-TPO nie wyklucza jednak występowania wielu innych rodzajów chorób tarczycy, dlatego niezbędne jest przeprowadzanie kompleksowych testów diagnostycznych, z uwzględnieniem wielu innych parametrów laboratoryjnych związanych ze zdrowiem tego narządu.

Leczenie chorób związanych ze zbyt wysokim poziomem anty-TPO we krwi każdorazowo dobierane jest indywidualnie dla danego pacjenta. Choroby tarczycy mogą być leczone zarówno farmakologicznie (z wykorzystaniem odpowiednich leków), jak i chirurgicznie oraz poprzez terapię opartą na radioaktywnych izotopach jodu. W każdym przypadku należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń lekarskich dotyczących stosowanego leczenia, jako że przyjmowanie nieprawidłowych dawek leków związanych z chorobami endokrynologicznymi może prowadzić do rozwoju ciężkich, zagrażających zdrowiu powikłań.