Awitaminoza – objawy, na które warto zwrócić uwagę. Jakie badania wykonać?

Awitaminoza – objawy, na które warto zwrócić uwagę. Jakie badania wykonać?

Witaminy to drobnocząsteczkowe związki organiczne, które – by organizm człowieka mógł prawidłowo się rozwijać i funkcjonować – muszą być dostarczane wraz z dietą w odpowiednich ilościach. Sytuacja braku lub znacznego niedoboru danej witaminy lub witamin w organizmie, co negatywnie wpływa na procesy przemiany materii i stan zdrowia, to awitaminoza. Objawy mogą być zróżnicowane, inne dla różnych witamin.

Co to jest awitaminoza?

Długotrwały i poważny niedobór lub brak określonych witamin to awitaminoza. Objawy chorobowe zależą od tego, jakiego zestawu witamin brakuje. W krajach rozwiniętych, całkowite awitaminozy zdarzają się obecnie bardzo rzadko. Częściej występują hipowitaminozy, w których ilość witamin jest niedostateczna, ale niedobór nie jest aż tak głęboki jak w awitaminozie. Braki witaminowe niewątpliwie prowadzą do zakłóceń w funkcjonowaniu organizmu, ale warto wiedzieć, że ich nadmiar, czyli hiperwitaminoza, również jest szkodliwy i wywołuje niepożądane objawy. 

Awitaminoza – jakie badania można wykonać?

Jeśli niepokoją Cię jakieś objawy lub jesteś w grupie ryzyka niedoborów witaminowych (np. cierpisz na zaburzenia wchłaniania) warto udać się do lekarza. Przydatne może okazać się wykonanie badań laboratoryjnych np.: morfologii krwi obwodowej, pomiaru stężenia 25-hydroksycholekalcyferolu (marker zawartości w organizmie witaminy D), stężenie witaminy B12, stężenie homocysteiny, stężenie kwasu foliowego, poziom witaminy A, E, C czy innych witamin z grupy B. Jeśli obawiasz się, że dotyczy Cię hipo- lub awitaminoza, badania możesz wykonać w DIAGNOSTYCE.

Awitaminoza – objawy

Objawy awitaminozy są różne, w zależności od tego, jakiej witaminy brakuje w organizmie. Poważne niedobory witaminy A skutkują zaburzeniami procesu widzenia, utratą przejrzystości gałki ocznej i tzw. ślepoty zmierzchowej. Braki witaminy D u dzieci prowadzą do krzywicy, u dorosłych natomiast – do rozmiękania kości i osteoporozy. Szkorbut (objawiający się m.in. suchością spojówek, nadmiernym rogowaceniem naskórka, zanikiem i krwawieniem dziąseł, wypadaniem zębów, wybroczynami i zaburzeniami gojenia ran) wywołany jest głębokim niedoborem witaminy C, ale obecnie w krajach rozwiniętych praktycznie nie występuje. Awitaminoza witaminy B1 może objawić się w postaci choroby beri- beri, czyli choroby neurologicznej i sercowo-naczyniowej, powszechnie występującej w Azji pod koniec XIX wieku.

Długotrwały niedobór niacyny (witaminy B3) prowadzi do pelagry, która objawia się wymiotami i biegunką, bolesnością języka i ust, zapaleniem skóry związanym z nadwrażliwością na światło oraz zaburzeniami psychicznymi. Występuje głównie na obszarach o dużym spożyciu kukurydzy, która zawiera czynnik uczulający na światło  i nasilający objawy wynikające z niedoboru witaminy. Niedobór witaminy B12 prowadzi do anemii megaloblastycznej, w której, prócz ogólnych objawów niedokrwistości, mogą pojawić się symptomy ze strony przewodu pokarmowego oraz układu nerwowego.

Awitaminoza – przyczyny

Niedobory i braki witamin mogą być spowodowane nieprawidłowo zbilansowaną, nieróżnorodną i nieprzemyślaną dietą, spożywaniem wysoko przetworzonej żywności, chorobami żołądka, jelit i zaburzeniami wchłaniania czy stosowaniem niektórych leków. Na awitaminozę narażone są osoby nadużywające alkoholu, osoby starsze, zmagające się z chorobami wątroby i przewodu pokarmowego i niedożywione. Warto wiedzieć, że przewlekłe stosowanie niektórych leków może przyczyniać się do powstania objawów niedoboru (np. penicylamina czy izoniazyd unieczynniają witaminę B6, fenytoina czy barbiturany upośledzają wchłanianie kwasu foliowego).

Niedobory kwasu foliowego uwidaczniają się także podczas ciąży, kiedy to znacząco rośnie zapotrzebowanie na tę witaminę. Braki witaminy B12 wiążą się z unikaniem produktów pochodzenia zwierzęcego (bowiem tylko one są jej źródłem) u osób stosujących radykalne odmiany diety wegetariańskiej. Jednak główną przyczyną niedoboru kobalaminy (wit. B12) są zaburzenia wchłaniania np. niedokrwistość Addisona i Biermera, czyli niedokrwistość złośliwa spowodowana krążącymi we krwi przeciwciałami przeciwko komórkom okładzinowym żołądka i czynnikowi wewnętrznemu Castle’a. Na niedobory witaminy K narażone są osoby w podeszłym wieku i noworodki, które nie mają jeszcze flory bakteryjnej zdolnej do syntezy tej witaminy. Niedobory witaminy D, powszechne w naszej szerokości geograficznej, są związane z niedostateczną ekspozycją na światło słoneczne.

SPRAWDŹ: e-PAKIET BADANIE NIEDOBORU WITAMIN I MINERAŁÓW

Leczenie awitaminozy

Jeśli cierpisz na niedobory witamin, należy zastanowić się nad przyczynami tego stanu. Choroby prowadzące do zaburzeń wchłaniania mogą wymagać odpowiedniego leczenia. Czasem wartościowa i przydatna może okazać się także wizyta u dietetyka, który pomoże w rozpisaniu zdrowego i zrównoważonego jadłospisu. W uzupełnieniu niedoborów, czasami warto zastosować preparaty jedno- lub wielowitaminowe lub suplementy diety. Jednak pamiętaj, że nie powinny one zastępować zbilansowanej diety i nie stosuj ich bez porozumienia z lekarzem. Miej na uwadze, że przedawkowanie niektórych witamin może być groźne dla zdrowia. Braki niedoboru witaminy B12, w niektórych przypadkach, wymagają suplementacji we wstrzyknięciach domięśniowych do końca życia.

Bibliografia:

• Normy żywienia dla populacji Polski – M. Jarosz
• Biochemia – E. Bańkowski
• Fizjologia człowieka – S. J. Konturek