Badanie trombocytów. Kiedy należy je wykonać?
Trombocyty, czyli płytki krwi, obok białych i czerwonych krwinek, stanowią elementy morfotyczne krwi. Ich najważniejszą rolą jest udział w procesie krzepnięcia krwi. Trombocyty – norma i podstawowe badania – co warto wiedzieć?
Trombocyty i ich rola w organizmie
Płytki krwi (trombocyty, płytki Bizzozera, krwinki płytkowe) powstają w szpiku kostnym w procesie trombopoezy. Różnią się budową od innych komórek organizmu, gdyż nie posiadają jądra komórkowego. Są o wiele mniejsze od erytrocytów, ich wielkość dochodzi do 3 µm. Kształtem przypominają niewielkie dyski lub soczewki.
Powstają z dużych komórek szpiku kostnego – megakariocytów. Od megakariocytów oddzielają się fragmenty cytoplazmy, które są otoczone błoną komórkową, i to one tworzą płytki krwi. Trombocyty są stosunkowo krótko żyjącymi elementami morfotycznymi krwi zdolnymi przetrwać ok. 10–12 dni.
Głównym zadaniem trombocytów jest udział w procesie krzepnięcia krwi. W przypadku przerwania ciągłości naczynia płytki krwi osiadają na macierzy podśródbłonkowej, zlepiają się ze sobą i tworzą czop płytkowy. Pozwala to na kontynuowanie procesu krzepnięcia.
Następnie z cząstek fibryny obecnych w osoczu krwi tworzą się włókna, między które wpadają trombocyty oraz erytrocyty, tworząc zwartą powłokę, czyli skrzep.
Innymi, poza udziałem w procesie krzepnięcia krwi, funkcjami trombocytów są: stymulacja wzrostu fibroblastów, stymulacja wzrostu komórek mięśni gładkich oraz naczyń.
Trombocyty – badanie i wskazania do jego wykonania
Poziom stężenia trombocytów określa się poprzez badanie morfologii krwi. Krew pobiera się najczęściej z żyły łokciowej, a wynik badania jest dostępny już po kilku godzinach.
Jakie objawy zawiązane są podwyższoną lub obniżoną liczbą płytek krwi? Prawidłowa liczba płytek krwi (zwana potocznie normą) u dorosłego człowieka to 150 000–400 000/μl, w tym płytki duże (o objętości >12 fl – femtolitrów) <30%.
Do wykonania badania powinny skłonić nas następujące symptomy: podatność na szybkie i częste powstawanie sińców nawet przy niewielkich i niezbyt silnych uderzeniach; częste, nawracające krwotoki z nosa; obfite miesiączki, krwawienia z przewodu pokarmowego oraz obecność krwi utajonej w kale wykazana podczas badania kontrolnego.
Naszą czujność powinny wzbudzić silne i trudne do zatamowania krwawienia, plamy lub pajączki pod skórą, a także silne plamy, które mogą świadczyć o podskórnym krwawieniu lub drobne czerwone kropki pod skórą, przypominające wysypkę.
W przypadku badania morfologii krwi, której celem jest określenie ilości trombocytów nie trzeba być na czczo, warto jednak dzień przed badaniem unikać zbyt intensywnego wysiłku fizycznego i zachować odpowiednie nawodnienie organizmu.
Zaburzenia związane z płytkami krwi
Obniżone lub podwyższone stężenie płytek krwi wykazane w morfologii to pierwszy krok do dalszej, dokładniejszej diagnostyki. Podwyższona liczba płytek krwi, potocznie określana niekiedy jako podwyższone płytki, czyli nadpłytkowość, może być przez wiele lat lub miesięcy niezauważona, a jej objawy błędnie łączone z innymi chorobami.
Badaniami pomocniczymi, po stwierdzeniu podwyższonej liczby płytek krwi, są oprócz morfologii krwi, biopsja aspiracyjna i trepanobiopsja szpiku, w określonych przypadkach badania molekularne, pomiar stężenia ferrytyny, CRP i OB, a także diagnostyka w kierunku chorób przewlekłych.
Podczas leczenia nadpłytkowości stosuje się leczenie farmakologiczne – np. leki cytoredukcyjne (u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka) lub leki przeciwpłytkowe. Konieczna jest kontrola wyników krwi w regularnych odstępach, by zweryfikować skuteczność leczenia, a także stała kontrola ewentualnych innych chorób, które występują u chorego, np. u osób z ryzykiem zakrzepicy żylnej lub tętniczej.
Twoje badania wykazały małopłytkowość? Zastanawiasz się co jeść, aby podnieść liczbę płytek krwi? Małopłytkowość najczęściej jest nabyta, w bardzo rzadkich przypadkach wrodzona. Przyczyną tego stanu mogą być zakażenia wirusowe, niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego, nacieczenia lub włóknienie szpiku lub niedokrwistość aplastyczna.
Wpływ na poziom płytek krwi mają niektóre choroby przewlekłe lub autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty układowy.
Jak zwiększyć ilość płytek krwi w ciąży? Małopłytkowość ciążowa, zwykle na poziomie >70 000/µl, w późnym okresie ciąży nie wymaga leczenia i ustępuje samoistnie po porodzie.
Czy w przypadku małopłytkowości można wspomagać się dietą? Jeśli tak, to co jeść, aby podnieść płytki krwi? Istotne są potrawy bogate w kwas foliowy, witaminy z grupy B, witaminę C, D i K, a także żelazo i kwasy omega-3.
Warto pamiętać, że podniesienie liczby płytek krwi nie następuje natychmiastowo. Dobrze zbilansowaną dietę bogatą w mięso, ryby, mleko i jego przetwory oraz zielone warzywa należy stosować przez kilka tygodni, aby zobaczyć rezultaty.
