Ból brzucha po alkoholu – co robić, gdy nas dotyka? Co dzieje się w żołądku?

Alkohol i jego metabolity są silnymi toksynami. Po spożyciu alkoholu mogą wystąpić bóle brzucha, mdłości i wymioty. Przewlekłe i nadmierne spożywanie alkoholu prowadzi do uszkodzenia wielu narządów. Alkohol wchłaniany jest już w jamie ustnej, a główne miejsce jego absorpcji to jelito cienkie, gdzie wchłania się ok. 80% i żołądek, ok. 20%. Głównym narządem odpowiedzialnym za metabolizm alkoholu jest wątroba. Zwykle przy przedawkowaniu alkoholu do poziomu 2-3 promili we krwi, oprócz objawów oszołomienia i zaburzeń równowagi, mogą pojawić się bóle żołądka, opasujące bóle brzucha, drgawki, trudności z oddychaniem, a nawet utrata przytomności. Bardziej wrażliwe są kobiety, osoby szczupłe, cierpiące na choroby przewlekłe oraz osoby genetycznie predysponowane.

Ból żołądka po alkoholu

Podrażnienie żołądka jest jednym z pierwszych objawów nietolerancji alkoholu. Jest on toksyną, która działa drażniąco na śluzówkę przewodu pokarmowego i wywołuje miejscowy stan zapalny. Im wyższa procentowość spożytego alkoholu, tym większe prawdopodobieństwo uszkodzenia śluzu, chroniącego błonę śluzową przed agresywnym działaniem soku żołądkowego, zawierającego kwas chlorowodorowy i enzymy trawienne, takie jak: pepsyna, katepsyna i lipaza żołądkowa.

Alkohol osłabia funkcje obronne żołądka i stymuluje go do większej produkcji kwasu solnego. W kwaśnym środowisku enzymy trawienne ulęgają aktywacji i rozpoczyna się proces trawienia. W przypadku uszkodzenia śluzu enzymy mogą rozpocząć trawienie nie tylko pokarmu, ale i komórek żołądka. Dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej i podśluzowej, co wywołuje silny ból i jest przyczyną nadżerek, prowadzących do powstania wrzodów żołądka, a nawet zaniku błony śluzowej żołądka.

Ból brzucha po alkoholu

Jednorazowe wypicie większej ilości alkoholu jest najczęściej przyczyną łagodnego bólu brzucha. Taki stan, u osób zdrowych, zazwyczaj dość szybko ustępuje. Silny, bolący brzuch po alkoholu może wskazywać na poważniejsze zmiany chorobowe.

Ból brzucha na górze, z lewej i prawej strony pępka, charakterystyczne uczucie palenia w żołądku, które może nasilić się po pikantnym lub tłustym jedzeniu i lekach, pojawia się przy nadużywaniu alkoholu lub po spożyciu alkoholu wysokoprocentowego. Dysfunkcja śluzówki żołądka oznacza zaburzenia pracy całego układu pokarmowego.

Bóle brzucha po alkoholu wiążą się z jego toksycznym wpływem na tkanki i narządy w organizmie, w pierwszej kolejności na przełyk i żołądek. Kolejne, stosunkowo często występujące objawy, dotyczą dwunastnicy, narażonej na nadżerki błony śluzowej i rozwój choroby wrzodowej.

Niekorzystny wpływ alkoholu odbija się też na pracy i morfologii jelit, w których dochodzi m.in. do redukcji kosmków jelitowych, zaburzenia wydzielania śluzu jelitowego i wytworzenia nieprawidłowego środowiska dla prozdrowotnych bakterii. Sprzyja to zmniejszeniu liczby pożytecznych bakterii wchodzących w skład mikrobioty jelitowej i prowadzi do problemów z wchłanianiem substancji odżywczych. Organizm w dłuższej perspektywie będzie osłabiony i niedożywiony jakościowo, co może poskutkować większą podatnością na choroby.

Ból po spożyciu alkoholu może być związany ze współistniejącymi schorzeniami, w których alkohol nasila wrażenia bólowe, jak:

• choroba refluksowa przełyku,
• zespół jelita drażliwego,
• ostre i przewlekłe zapalenie trzustki,
• kamica żółciowa,
• wirusowe lub polekowe zapalenie wątroby, 

a również takie stany chorobowe, jak:

• rak żołądka,
• patologie innych narządów, np. tętniak aorty brzusznej lub zaawansowany rak jajnika.

Ból brzucha po piwie

Ból brzucha po piwie występuje zazwyczaj u osób z podrażnioną błoną śluzową żołądka i przełyku, ze względu na nasycenie napoju dwutlenkiem węgla. Może wynikać z nadwrażliwości przełyku z powodu refluksu. Piwo może oddziaływać na przewód pokarmowy jak każdy napój gazowany.

Spożywanie dużych ilości piwa niepasteryzowanego i niefiltrowanego może być powodem zaburzeń flory jelitowej na skutek zasiedlenia środowiska jelit przez drożdże piwne. Prowadzi to do uszkodzenia wrażliwych komórek układu pokarmowego, wzdęć, zaburzeń wchłaniania witamin i mikroelementów, a w dłuższej perspektywie do poważnego osłabienia organizmu.

Ból brzucha z prawej strony po alkoholu

Po spożyciu nawet małej ilości alkoholu etylowego może pojawić się problem z optymalną pracą wątroby, która odpowiedzialna jest za trawienie alkoholu i odgrywa kluczową rolę podczas usuwania toksyn z organizmu. Hepatocyty (komórki wątroby) są prawdziwą fabryką biochemiczną, z jednej strony unieczynniają toksyny, ale niektóre produkty ich metabolizmu mogą okazać się bardziej szkodliwe niż pierwotna toksyna. Tak dzieje się w przypadku etanolu.

W wątrobie powstaje aldehyd octowy – główny metabolit alkoholu, który jest odpowiedzialny za toksyczność etanolu.

W wyniku nadużywania alkoholu dochodzi m.in. do stłuszczenia wątroby. Może także rozwinąć się marskość wątroby, która prowadzi do niewydolności tego narządu. Tłuszcz zaczyna się gromadzić w hepatocytach, w postaci niewielkich kropelek, które ostatecznie wypełniają całą komórkę trójglicerydami. Przyczyną stłuszczenia wątroby zazwyczaj są: otyłość, cukrzyca i alkoholizm. Wirusowe zapalenie wątroby typu C i leki (np. tetracykliny) również mogą spowodować stłuszczenie wątroby.

Zmiany stłuszczeniowe hepatocytów są odwracalne, ale w niektórych przypadkach może im towarzyszyć zapalenie wątroby, co zawsze wiąże się z bólem brzucha.

W badaniach laboratoryjnych, w alkoholowym uszkodzeniu wątroby, obserwuje się nieznaczne zwiększenie aktywności aminotransferaz ALT i AST oraz wzrost aktywności transpeptydazy – GGTP i poziomu trójglicerydów we krwi.

Ból brzucha z lewej strony po alkoholu

Ból po alkoholu z lewej strony pod żebrami może oznaczać problemy z trzustką, która zapewnia prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego. Niebezpiecznym stanem jest poalkoholowe zapalenie trzustki, objawiające się wymiotami, nudnościami i silnym bólem brzucha. Nieleczone zapalenie może prowadzić do trwałego uszkodzenia tego organu.

Nadużywanie alkoholu, bez względu na rodzaj (piwo, wino, wódki, likiery), jest najczęstszym czynnikiem prowadzącym do przewlekłego zapalenia trzustki (PZT). Nie określono jednoznacznie, jak długi czas spożywania alkoholu prowadzi do rozwoju PZT. Niektórzy autorzy sugerują, że 80 g alkoholu (ok. 200 ml czystej wódki) dziennie przez 6 lat jest wystarczającą dawką.

Po 10 latach trwania PZT istnieje 50% ryzyko rozwoju cukrzycy. Po 25 latach trwania choroby, ryzyko to wzrasta już do 83%.

Częste nadużywanie alkoholu, wywołujące zaburzenia pracy trzustki i wątroby, może prowadzić do nieprawidłowego trawienia tłuszczy i występowania biegunek tłuszczowych, a w perspektywie do rozwoju wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, które jest chorobą poważną i wyniszczającą.

Co robić, aby złagodzić ból brzucha po alkoholu?

Dieta może mieć wpływ na łagodzenie bólu brzucha po wypiciu alkoholu. Zaleca się posiłki lekkostrawne, unikanie tłustych, smażonych i pikantnych potraw oraz spożywanie produktów bogatych w błonnik.

Przestrzeganie prawidłowej diety w przypadku bólu żołądka jest ważne, ponieważ:

• łagodzi objawy zapalenia;
• zmniejsza podrażnienie śluzówek;
• ułatwia gojenie się zmian nadżerkowych, wrzodów;
• zapobiega zanikowi błony śluzowej.

W leczeniu ostrego zapalenia żołądka początkowa dieta powinna być półpłynna i lekkostrawna (kleiki, gotowany ryż, sucharki).

W przewlekłym zapaleniu błony śluzowej żołądka zaleca się potrawy duszone lub gotowane:

• warzywa (marchew, brokuły, groszek zielony, ziemniaki);
• owoce (jabłka);
• lekkostrawne i chude mięsa (kurczak, indyk);
• ryby;
• ponadto: chudy twaróg i sery, oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia – tylko na surowo, jaja na miękko, masło, pomidory, ogórki, kefiry, jogurty, kasze, makarony, słonecznik, pestki dyni, orzechy, zielona herbata, napary ziołowe;
• produkty pszenne – lekkostrawne i z mniejszą ilością błonnika;
• kisiel z siemienia lnianego – kilka razy dziennie, między posiłkami.

W przypadku bólu żołądka po alkoholu ważne jest spożywanie posiłków o stałych porach, reguluje to wydzielanie kwasu solnego.

Należy unikać jedzenia bezpośrednio przez snem i zjadania dużych porcji posiłków. Podczas spożywania pokarmów ważne jest unikanie pośpiechu oraz dokładne przeżuwanie kęsów.

Osoby cierpiące z powodu bólu brzucha po alkoholu powinny unikać:

• tłustych, smażonych potraw typu fast food,
• pikantnych przypraw (ocet, chili),
• napojów gazowanych, owocowych, z dużą ilością cukru,
• mocnej kawy i herbaty,
• słodyczy, kremów, lodów,
• pokarmów wzdymających (groch, fasola).

Ponadto należy zrezygnować z palenia papierosów i picia alkoholu – nawet mała ilość tych używek podrażnia żołądek i jego śluzówkę oraz obciąża wątrobę.

Chorzy nie powinni zażywać niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), takich jak: aspiryna, ketoprofen, naproksen, nimesil, ibuprofen. Powodują one silne podrażnienie śluzówki i mogą nawet wywoływać krwotoki.

Kilkudniowy ból żołądka po alkoholu

Organizm może zareagować różnie na wypity alkohol. Wiele zależy od płci, wieku czy indywidualnych uwarunkowań danej osoby. Nieprzyjemne dolegliwości pojawiają się następnego dnia i utrzymują najczęściej do 2 dni – w tym czasie należy bezwzględnie pamiętać o większym niż zwykle nawodnieniu. Gdy chory nie jest w stanie przyjąć optymalnej ilości płynów, pojawia się ryzyko odwodnienia i zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Ważne jest, aby nie doszło do zmian stężenia sodu i potasu we krwi, gdyż grozi to nagłym incydentem sercowym.

Wskazane jest wówczas podjęcie leczenia u specjalisty, gdyż dalsze utrzymywanie się tych symptomów może zagrażać życiu.

Powtarzający się ból brzucha po wypiciu alkoholu powinien skłonić każdego do wizyty u lekarza, który zadecyduje o odpowiedniej diagnostyce.

Dr n.med. Iwona Radecka