Ból szyi – o czym może świadczyć?                                                  

Ból szyi jest jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności, dotykającą rocznie ponad 30% populacji, i stanowi częsty powód wizyt w gabinetach lekarskich. Badania pokazują też, że połowa pacjentów doświadczająca bólu szyi odczuwa go potem w sposób chroniczny. Jakie mogą być przyczyny bólu szyi przy skręcaniu głowy, ale także z przodu, z tyłu, czy po bokach? Czy istnieją sposoby na radzenie sobie z tą dolegliwością?

Ból szyi – co możemy znaleźć w jej wnętrzu?

Szyja, choć często postrzegana jedynie jako struktura podtrzymująca głowę i łącząca ją z tułowiem, zawiera wiele istotnych narządów i struktur anatomicznych. Tymczasem znajdziemy tutaj narządy takie jak tarczyca i przytarczyce, naczynia krwionośne: tętnice, żyły, naczynia limfatyczne i węzły chłonne oraz nerwy. Mieści się tutaj też cały arsenał  mięśni odpowiadających za ruchy szczęki i żuchwy oraz poruszanie głową w górę i w dół oraz na boki, krtań oraz przełyk. W szyi znajdziemy też kręgi szyjne, w tym krąg szczytowy (atlas) stanowiący umocowanie czaszki do kręgosłupa oraz kręg obrotowy odpowiadający za obrót głowy. Głębsze zapoznanie się z anatomią szyi pozwala zatem rzucić szersze światło na struktury mogące być przyczyną dolegliwości bólowych tej części ciała. 

Ból szyi – przyczyny

Ze względu na złożoność anatomiczną szyi, dokładne zidentyfikowanie przyczyny bólu wymaga szczegółowej diagnostyki. Jednak lekarz pierwszego kontaktu, do którego pacjent trafia z takim bólem, powinien potrafić określić wstępnie jakie jest podłoże tej patologii lub chociaż potrafić stwierdzić, w którą stronę poprowadzić diagnostykę. 

Jakie mogą być zatem główne, ale też mniej oczywiste przyczyny tego symptomu? Wymienia się tutaj:

1. Brak ruchu i nieprawidłowa postawa ciała.
2. Urazy – wypadki komunikacyjne, przeciążenia, naciągnięcie mięśni, złamania.
3. Inne patologie układu ruchu- choroby zwyrodnieniowe, RZS, problemy z mięśniami.
4. Infekcje i stany zapalne.
5. Choroby naczyń.
6. Problemy z układem nerwowym.
7. Nowotwory umiejscowione w szyi.
8. Stres.
9. Choroby tarczycy i przytarczyc.
10. Problemy stomatologiczne.

Największym winowajcą bólu w okolicy szyi są schorzenia i urazy układu ruchu. Może być to zarówno ból szyi związany z uszkodzeniem kręgosłupa szyjnego, mięśni i więzadeł podczas wypadku, ale również dyskomfort związany z długotrwałym przyjmowaniem określonej pozycji ciała, w tym nieprawidłowym siedzeniu (pochylona głowa, zgarbione plecy). 

Wśród przyczyn kostno-stawowo-mięśniowych możemy też wymienić naciągnięcia mięśni, niewygodną pozycję przyjmowaną w czasie snu, po którym pojawia się ból szyi przy skręcaniu głowy. W wyniku wypadków może dochodzić również do złamań kręgów szyjnych. 

Stres jest istotnym czynnikiem przyczyniającym się do bólu szyi, prowadzącym do napięcia mięśniowego i dyskomfortu. Może powodować on zarówno ból szyi z prawej lub lewej strony jak uczucie ucisku i dyskomfortu, które obejmuje tył szyi. Przewlekły stres jest bowiem sprawcą ciągłego napięcia mięśni w jej obrębie. 

Wśród innych przyczyn możemy wymienić: choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa, zesztywniające zapalenie stawów, przepukliny czy reumatoidalne zapalenie stawów. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) może prowadzić do niestabilności stawu szczytowo-obrotowego, co w konsekwencji może wywołać ucisk na rdzeń kręgowy, prowadząc do mielopatii szyjnej. 

Wśród schorzeń dotykających mięśnie szyi znajduje się również kręcz szyi. Schorzenie to może mieć charakter wrodzony lub nabyty i objawia się pochyleniem głowy w jedną stronę, stąd ból szyi z lewej strony lub po stronie prawej w zależności od kierunku nachylenia. 

Wśród problemów neurologicznych warto wymienić zapalenie nerwów, zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych czy ucisk na rdzeń kręgowy spowodowany RZS, stenozą kanału kręgowego i zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa. Ból szyi z przodu uwarunkowany jest przede wszystkim problemami z tarczycą (guzy, wole, zapalenie), przytarczycami lub krtanią. 

Infekcje bakteryjne i wirusowe zlokalizowane w obrębie jamy ustnej i gardła powodują dyskomfort w tym miejscu oraz nierzadko ból węzłów chłonnych na szyi. Czasem w wyniku zapalenia mięśni czy nerwów, a nawet problemów stomatologicznych może pojawiać się ból szyi promieniujący do ucha. 

Wśród przyczyn wymienia się też nowotwory, w tym rak przełyku, krtani, tarczycy, przytarczyc oraz przerzuty innych chorób nowotworowych do węzłów chłonnych i struktur szyi. W zależności od lokalizacji guza pojawia się ból szyi z lewej strony, z prawej strony lub z przodu. 

📌 Sprawdź: Ból głowy – jakie badania warto wykonać? 

Ból szyi u dzieci

Ból szyi u dzieci najczęściej związany jest z nieprawidłową postawą utrzymywaną w trakcie siedzenia i chodzenia (pochylona głowa, zgarbiona postawa ciała), brakiem aktywności wzmacniającej mięśnie kręgosłupa, urazami mechanicznymi podczas zabawy czy też wypadku (np. na rowerze czy deskorolce). Także wrodzony kręcz szyi wywołuje ból szyi u dziecka, spowodowany zmianami zwyrodnieniowymi mięśni. Przypadłość ta dotyka głównie małe dzieci i może być skutkiem złego ułożenia płodu, wrodzonych wad anatomicznych, mikrocefalii oraz komplikacji okołoporodowych, pojawia się też jako wynik niedosłuchu lub wady wzroku. Zaniedbany problem może prowadzić do skrzywienia kręgosłupa, asymetrii postawy oraz zaburzyć rozwój układu ruchu dziecka.

Innymi przyczynami bólu szyi u dziecka są infekcje, w tym zapalenie gardła, krtani czy ucha. Często objawiają się one powiększeniem węzłów chłonnych w obrębie szyi, które stają się tkliwe i bolesne, co jest odczuwane jako ból szyi z prawej strony lub po stronie lewej. Zwykle występującą u dzieci chorobą zakaźną jest też świnka, która, mimo że zlokalizowana jest w okolicy ucha, może skutkować powiększeniem węzłów chłonnych również na szyi, powodując dyskomfort. W przypadku infekcji ucha ból może promieniować do szyi, natomiast ostre zapalenie tarczycy czy krtani charakteryzuje się objawem, jakim jest ból szyi z przodu. Rzadko przyczyna bólu ma podłoże nowotworowe, dlatego warto monitorować pojawiające się na szyi guzki, które nie zawsze łatwo odróżnić od powiększonych węzłów chłonnych, a mogą być objawem chłoniaka, guza tarczycy, guzów układu nerwowego czy mięsaka. 

Ból szyi – jak złagodzić uczycie dyskomfortu?

W leczeniu bólu szyi najważniejsza jest profilaktyka, czyli odpowiednia postawa ciała w przypadku pracy siedzącej, wzmacnianie mięśni kręgosłupa przez regularne ćwiczenia i odpoczynek na odpowiednio dobranym materacu czy poduszce. Ważne jest, by plan treningu ułożyć pod okiem specjalisty w oparciu o wcześniejsze zdiagnozowanie przyczyny bólu, gdyż wykonywanie ćwiczeń na własną rękę, szczególnie po poważnych urazach kręgosłupa albo w sytuacji ucisku kręgów na nerw lub rdzeń kręgowy może nieść za sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Łagodzenie bólu szyi można przeprowadzić za pomocą ciepłych lub zimnych okładów. Ciepło działa rozluźniająco na mięśnie i poprawia przepływ krwi w naczyniach, stąd regularne stosowanie gorących okładów, może przynieść ulgę w bólu szyi, związanym z naciągnięciem lub zwiększonym napięciem w jej obrębie. Krioterapia jest skuteczną metodą łagodzenia bólu po urazach, gdyż zimne okłady zmniejszają przepływ krwi, ograniczając tym samym rozprzestrzenianie się stanu zapalnego i niwelując obrzęk. Także zaprzestanie palenia tytoniu może być skutecznym sposobem profilaktyki w walce z bólem szyi, gdyż nałóg ten wpływa negatywnie na strukturę kości, uszkadzając ją i wydłuża gojenie ran, przez co przyspiesza postęp choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa. Dodatkowo warto skorzystać z technik relaksacyjnych w postaci jogi, medytacji czy ćwiczeń oddechowych, które redukują napięcie (odczuwalne również w mięśniach szyi) wywołane stresem, szczególnie permanentnym.

📌 Przeczytaj: Przepuklina kręgosłupa – objawy i ćwiczenia. Czy przepuklina kręgosłupa jest groźna?

Ból szyi – jak się diagnozuje?

Technikami wykorzystywanymi w diagnostyce bólu szyi są wnikliwy wywiad i badanie fizykalne oraz badania obrazowe: RTG, CT i MRI, USG. Wśród badań laboratoryjnych warto wykonać morfologię z rozmazem, OB, oznaczenie hormonów tarczycy i przytarczyc, CRP, czynnik reumatoidalny, badania mikrobiologiczne lub wirusologiczne, a w przypadku podejrzenia zmian nowotworowych – markery nowotworowe, a następnie badania histopatologiczne. 

Ból szyi – leczenie

Wdrożenie leczenia wymaga zdiagnozowania przyczyny bólu szyi. Jego celem jest głównie załagodzenie bólu, ale też poprawa ruchomości szyi. Doraźnie stosuje się miejscowo środki przeciwbólowe, przeciwzapalne oraz zwiotczające mięśnie. Zmniejszają one stan zapalny, niwelują ból oraz wspomagają proces gojenia mięśni. Istotne znaczenie ma tu fizjoterapia pod okiem specjalisty. Ćwiczenia pomagają wzmocnić mięśnie kręgosłupa szyjnego i poprawiają zakres ruchów szyi. Stosuje się też TENS (przezskórna elektryczna stymulacja nerwów), czyli leczenie poprzez zastosowanie prądu o niskiej częstotliwości celem złagodzenia bólu. Można skorzystać z porady kręgarza, masażysty lub spróbować akupunktury, laseroterapii czy terapii mięśniowo-powięziowej. Metody te na pewno złagodzą ból i rozluźnią napięte mięśnie, mogą jednak nie dać długotrwałego efektu przeciwbólowego. Czasem konieczne jest leczenie operacyjne, szczególnie w przypadku urazów czy destabilizacji kręgów szyjnych. Przeciwzapalnie stosuje się również zastrzyki steroidowe wstrzykiwane okołonerwowo. W przypadku ból szyi wynika z innej etiologii niż problemy z układem ruchu, konieczne jest zastosowanie leczenia uwzględniającego diagnozę, pod okiem specjalisty.  

Mgr Jolanta Pawłowska