Ból w klatce piersiowej - czy to zawsze zawał? Poznaj możliwe przyczyny

Ból to jeden z najbardziej powszechnie występujących objawów, który może towarzyszyć różnym schorzeniom. Ból może pochodzić zarówno ze struktur powierzchownych, jak i z narządów wewnętrznych. Stanowi on pewnego rodzaju sygnał ostrzegawczy, świadczący o tym, że coś dzieje się w organizmie. Jedną z możliwych lokalizacji bólu jest klatka piersiowa. Ból w klatce piersiowej jest symptomem, który wzbudza lęk wśród pacjentów, gdyż zazwyczaj kojarzy się z zawałem mięśnia sercowego. Jednakże przyczyną dolegliwości bólowych w obrębie klatki piersiowej mogą być też inne choroby, a nawet stres. 

Ból w klatce piersiowej – skąd pochodzi?

Klatka piersiowa zbudowana jest z mostka, 12 par żeber i 12 kręgów piersiowych. Pełni ona bardzo ważną rolę, ponieważ osłania narządy wewnętrzne (serce i płuca), a także uczestniczy w procesie oddychania.

Pojawiający się w klatce piersiowej ból jest objawem niespecyficznym, gdyż może być związany z występowaniem różnych chorób. Chociaż często wywoływany jest schorzeniami w obrębie serca lub płuc to może pochodzić również z innych narządów, na przykład zlokalizowanych bezpośrednio wewnątrz klatki piersiowej, takich jak: przełyk, tchawica, oskrzela, opłucna, śródpiersie, aorta, tętnica płucna. Może być też związany z narządami w obrębie szyi i ściany klatki piersiowej: kręgosłup, rdzeń kręgowy, połączenia chrzęstno-kostne, mięśnie, skóra, gruczoły piersiowe, nerwy czuciowe. Zdarza się, że ból w klatce piersiowej pochodzi z narządów położonych w jamie brzusznej: pęcherzyka żółciowego, żołądka, trzustki czy dwunastnicy.

Rodzaje i lokalizacja bólu w obrębie klatki piersiowej

Dolegliwości bólowe ze strony klatki piersiowej mogą mieć różny charakter. Pacjenci mogą odczuwać:

• ucisk w klatce piersiowej,
• kłucie w klatce piersiowej,
• pieczenie w klatce piersiowej.

Ból może być też odczuwany jako uczucie ściskania, dławienia, gniecenie. Bywa ostry, przeszywający lub rozdzierający. Ból w klatce piersiowej na środku, ból w klatce piersiowej po prawej stronie, ból w klatce piersiowej po lewej stronie, ból w mostku to objawy, które powinny skłonić do konsultacji lekarskiej, ponieważ mogą świadczyć o występowaniu poważnych chorób, w tym zagrażających życiu.

Ból w klatce piersiowej i plecach – czy to zawał?

Ból w klatce piersiowej jest najbardziej typowym symptomem zawału mięśnia sercowego i może występować aż u 80% chorych. Zazwyczaj ból pojawia się nagle, jest nasilony, dławiący, ściskający, piekący, gniotący, a niekiedy ostry lub kłujący. Narasta on stopniowo i trwa dłużej niż 20 minut. Jest zlokalizowany zamostkowo lub po lewej stronie klatki piersiowej. Rzadziej występuje ból po prawej stronie klatki piersiowej lub w jamie brzusznej. U części chorych może promieniować do lewego barku, lewego ramienia, do żuchwy, nadbrzusza, a także do pleców. Intensywność bólu jest niezależna od przyjętej pozycji ciała. Innymi objawami, jakie mogą towarzyszyć zawałowi serca są: duszność, kołatanie serca, zawroty głowy, omdlenia, strach, niepokój, lęk, osłabienie, ból odczuwalny w środkowym nadbrzuszu lub w prawym górnym kwadracie brzucha.

W kontekście podejmowania działań medycznych w przypadku zawału mięśnia sercowego mówi się o tak zwanej ,,złotej godzinie”. Określenie to dotyczy czasu od wystąpienia pierwszych objawów do momentu udzielenia pomocy przez wykwalifikowany personel medyczny. Szybkie wdrożenie działań daje lepsze rokowania pacjentom. Dlatego w sytuacji podejrzenia zawału serca, nie należy ignorować pojawiających się objawów.

Ból w klatce piersiowej, ból w mostku, między piersiami – przyczyny

Najczęstszymi przyczynami bólu w klatce piersiowej, innymi niż zawał mięśnia sercowego są:

• dławica piersiowa – pojawiający się ból jest związany z niedokrwieniem mięśnia sercowego i niedostatecznej podaży tlenu. Ból zlokalizowany jest zamostkowo i może promieniować do szyi, żuchwy, ramion i nadbrzusza. Ma charakter gniotący, piekący lub ściskający. Czynnikiem wywołującym ból może być wysiłek fizyczny lub stres;
• zapalenie osierdzia – ból może przybierać postać kłucia w klatce piersiowej po lewej stronie, może też pojawiać się za mostkiem i promieniować do szyi oraz lewego barku. Jest opisywany jako ostry, a do jego nasilenia może prowadzić pozycja leżąca, skręcenie tułowia, głębokie wdechy i kaszel. Ból zmniejsza się po przyjęciu pozycji siedzącej z pochyleniem do przodu;
• rozwarstwienie aorty – dolegliwości bólowe mają charakter rozdzierający i są bardzo nasilone. Obejmują przednią ścianę klatki piersiowej i mogą promieniować do okolicy międzyłopatkowej i lędźwiowej;
• ból opłucnowy – jest najczęściej jednostronny, ostry, kłujący i może promieniować do okolicy międzyłopatkowej;
• choroba wrzodowa – tępy, rzadziej ostry lub piekący ból w nadbrzuszu lub w dolnej części klatki piersiowej, który zmniejsza się po zjedzeniu posiłku lub po zastosowaniu leków zobojętniających kwas solny;
• kamica żółciowa – charakterystyczny jest silny, narastający ból, następnie o stałym natężeniu. Może trwać od kilkunastu minut do kilku godzin. Obejmuje prawe podżebrze lub nadbrzusze i może promieniować także do prawego barku;
• refluks żołądkowo – przełykowy- ból jest zamostkowy, promieniujący do pleców, zazwyczaj piekący lub gniotący. Do jego nasilenia dochodzi po obfitym posiłku, po przyjęciu pozycji leżącej lub przy pochylaniu się;
• pęknięcie przełyku – ból ma nagły początek, jest bardzo silny i piekący, zamostkowy;
• ból kostno– stawowy lub ból mięśniowy- ból jest miejscowy, zlokalizowany w przedniej ścianie klatki piersiowej, ostry lub gniotący. Czynnikiem wywołującym i/ lub nasilającym ból są ruchy klatki piersiowej;
• nerwobóle w klatce piersiowej – ból może być jednostronny (w półpaścu) lub dwustronny (zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa). Ma charakter ostry i może się nasilać pod wpływem dotyku w miejscu przebiegu nerwu;
• ból nerwicowy – mechanizm pojawiania się bólu nerwicowego nie jest w pełni wyjaśniony. Ból może obejmować przednią ścianę klatki piersiowej. Czynnikiem wywołującym i zarazem nasilającym dolegliwości jest stres emocjonalny. Objawami towarzyszącymi są: kołatanie serca, duszność i niepokój.

Poza wymienionymi powyżej przyczynami, ból w klatce piersiowej może być następstwem różnych urazów w obrębie klatki piersiowej, infekcji dróg oddechowych, nadwyrężenia mięśni międzyżebrowych po silnym kaszlu lub intensywnego wysiłku fizycznego.

Ból w klatce piersiowej – diagnostyka i leczenie

Jeśli pacjent zgłasza się z bólem w obrębie klatki piersiowej, aby zidentyfikować jego przyczynę lekarz najczęściej wykonuje badania, takie jak:

• badania laboratoryjne – między innymi zlecane są oznaczenia troponin sercowych, które mają zastosowanie w rozpoznaniu zawału serca. Rozpad kardiomiocytów, czyli komórek mięśnia sercowego, do którego dochodzi w następstwie martwicy lub uszkodzenia ich błony komórkowej skutkuje wzrostem poziomu troponiny T i troponiny I we krwi obwodowej. Do rozpoznania zawału serca koniecznie jest wykrycie wzrostu i/ lub spadku poziomu troponin sercowych, stąd wykonuje się przynajmniej dwa oznaczenia – jedno po przyjęciu pacjenta i kolejne po kilku godzinach. Diagnoza zawału mięśnia sercowego opiera się też na ocenie stanu klinicznego chorego, a także wyniku badania EKG. Jeżeli lekarz wykluczy zawał serca, może zadecydować o wykonaniu innych badań laboratoryjnych, aby znaleźć przyczynę bólu (m.in. parametry związane z diagnostyką chorób przewodu pokarmowego, parametry służące do oceny stanu zapalnego);
• elektrokardiogram (EKG) – jest to nieinwazyjne i bezbolesne badanie, w którym oceniana jest praca serca;
• badanie echokardiograficzne serca – wykorzystuje ono fale ultradźwiękowe, jest badaniem bezpiecznym i nieinwazyjnym. Umożliwia ocenę struktur serca oraz dużych naczyń krwionośnych;
• RTG klatki piersiowej – to badanie obrazowe, które wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie i jest stosowane w diagnostyce chorób płuc, serca i zmian spowodowanych urazami;
• tomografia komputerowa – jest wykonywana bez użycia kontrastu lub po podaniu środka cieniującego. Zlecana jest przy podejrzeniu zmian miąższu płucnego, urazów, zatorowości płucnej, stanów zapalnych oraz zmian nowotworowych;
• koronarografia – to inwazyjny zabieg diagnostyczny, który pozwala na ocenę tętnic wieńcowych i wykrycie ewentualnych zaburzeń przepływu krwi;
• gastroskopia – endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego, podczas którego mogą również zostać pobrane wycinki do badania histopatologicznego.  Gastroskopia umożliwia rozpoznanie choroby wrzodowej i choroby refluksowej przełyku;
• USG jamy brzusznej – pozwala na obrazową, nieinwazyjną ocenę narządów zlokalizowanych w jamie brzusznej.

Ze względu na szerokie spektrum przyczyn, wywołujących ból w klatce piersiowej zastosowany przez lekarza proces diagnostyczny, a później leczenie mogą się różnić. Terapia może obejmować leczenie farmakologiczne, zmianę stylu życia, a nawet interwencje chirurgiczne.

Autor: Mgr Aleksandra Wasilów