Choroba Gauchera – objawy, przyczyny, leczenie

Redakcja Diagnostyki

14 lipca 2022

Przeczytasz w 6 minut

Udostępnij

Spis treści:

Choroba Gauchera – co to jest?
Choroba Gauchera – przyczyny
Choroba Gauchera – objawy
Choroba Gauchera – badanie krwi
Leczenie choroby Gauchera
Źródła

Choroba Gauchera to metaboliczne schorzenie wrodzone, które wywoływane jest przez mutację w materiale genetycznym. Omawiana jednostka chorobowa w populacji ogólnej występuje niezwykle rzadko. Ze względu na zmienny patomechanizm schorzenia wyróżnia się obecnie 3 typy choroby Gauchera, które różnią się pomiędzy sobą przebiegiem oraz postępowaniem. Jakie są objawy choroby Gauchera, co prowadzi do wystąpienia tej choroby oraz w jaki sposób diagnozuje się chorobę Gauchera?

Choroba Gauchera – co to jest?

Choroba Gauchera to rzadkie schorzenie wrodzone, które wywoływane jest przez mutację w materiale genetycznym pacjenta. Ta nieprawidłowość w kodzie DNA prowadzi do zaburzeń w zakresie funkcjonowania określonego enzymu (glukocerebrozydazy), co skutkuje odkładaniem się glukozyloceramidu w tkankach wielu narządów. W wyniku obecności złogów tej substancji dochodzi do zaburzeń pracy zajętych organów oraz rozwoju objawów chorobowych.

Choroba Gauchera zaliczana jest do lizosomalnych chorób spichrzeniowych, a dokładny obraz kliniczny omawianego schorzenia zależny jest od podtypu choroby. Podtypy te klasyfikowane są na podstawie stopnia ciężkości zaburzeń enzymatycznych. Częstość występowania choroby Gauchera szacowana jest na ok. 1 przypadek na 50000 żywych urodzeń. W Polsce żyje ok. 100 osób cierpiących na to schorzenie, choć wielu chorych może pozostawać niezdiagnozowanych.

Choroba Gauchera – przyczyny

Za rozwój choroby Gauchera odpowiada mutacja genetyczna w obrębie genu kodującego glukocerebrozydazę (GBA), który znajduje się na pierwszym chromosomie. Fizjologiczną funkcją tego enzymu jest rozkład określonej substancji chemicznej – glukozyloceramidu. W przypadku omawianej mutacji dochodzi do zbyt niskiej produkcji lub zaburzonej funkcji glukocerebrozydazy, co prowadzi do odkładania się glukozyloceramidu w tkankach narządowych, takich jak m.in. śledziona, kości, wątroba oraz ośrodkowy układ nerwowy (mózg). Obecność złogów tej substancji prowadzi do zaburzeń funkcjonowania zajętych narządów.

Choroba Gauchera dziedziczona jest w sposób autosomalny recesywny. Oznacza to, że do rozwoju schorzenia niezbędnie jest odziedziczenie dwóch kopii wadliwego genu – po jednej od każdego z rodziców. W przypadku posiadania tylko jednej kopii uszkodzonego genu osoba nie wykształca schorzenia, może za to nadal przekazać wadliwy materiał genetyczny swojemu dziecku – z tego powodu nazywana jest nosicielem.

Choroba Gauchera – objawy

Dokładny zestaw objawów w przebiegu choroby Gauchera, zaburzenia funkcjonalne oraz rokowanie zależne są od typu choroby. Wyróżnia się 3 typy choroby Gauchera.

Typ pierwszy (GD1) nazywany jest typem nieneuropatycznym, jako że choroba tego podtypu nie dotyczy rdzenia kręgowego oraz mózgu. Typ 1 choroby Gauchera występuje najczęściej i jest najbardziej łagodną formą tego schorzenia. Na obraz kliniczny GD1 składają się następujące dolegliwości:

Powiększenie wątroby (hepatomegalia),
Powiększenie śledziony (splenomegalia),
Osłabienie struktury kości,
Występowanie patologicznych złamań niskoenergetycznych,
Niedokrwistość (anemia),
Zwiększona tendencja do siniaczenia,
Uogólnione osłabienie,
Trombocytopenia (małopłytkowość),
Bóle mięśniowo-stawowe,
Zaburzenia poznawcze.

Dokładny stopień nasilenia objawów może znacząco różnić się pomiędzy poszczególnymi pacjentami. Pierwsze dolegliwości zazwyczaj uwidaczniają się w okresie wczesnej dorosłości.

W typie drugim choroby Gauchera (GD2, postać ostra neuropatyczna) występują znaczące zmiany chorobowe w obrębie układu nerwowego – zarówno rdzenia kręgowego, jak i mózgu. Mogą one prowadzić do rozwoju zaburzeń oddychania, połykania, ataków drgawek, spastyczności mięśni, opóźnienia psychoruchowego oraz uogólnionego wyniszczenia. Dodatkowo obecne są także uszkodzenia narządowe charakterystyczne dla typu pierwszego choroby. GD2 występuje z częstością ok. 1 na 100.000 żywych urodzeń. Objawy pojawiają się zazwyczaj około 6 miesiąca po urodzeniu, a średnia długość życia wynosi ok. 2 lata.

Typ trzeci choroby Gauchera (GD3, postać przewlekła neuropatyczna), charakteryzuje się występowaniem łagodniejszych zaburzeń neurologicznych w porównaniu z typem drugim choroby. Ta postać omawianego schorzenia może uwidocznić się zarówno w okresie dziecięcym, jak i na etapie wczesnej dorosłości pacjenta. Dolegliwości mogą obejmować:

Zaburzenia koordynacji ruchowej,
Występowanie ataków drgawkowych,
Ataksję gałek ocznych,
Opóźnienie rozwoju psychoruchowego,
Ogniskowe objawy neurologiczne,
Demencję.

W typie trzecim choroby Gauchera także występują uszkodzenia wątroby, śledziony oraz układu kostnego, które obecne są w postaci nieneuropatycznej.

Choroba Gauchera – badanie krwi

Rozpoznanie choroby Gauchera stawiane jest przez lekarza na podstawie ogólnego obrazu klinicznego, historii choroby oraz wyników badań diagnostycznych. Podstawowym testem laboratoryjnym w kierunku choroby Gauchera jest badanie krwi, które polega na pomiarze aktywności enzymu glukocerebrozydazy. W przypadku uwidocznienia nieprawidłowości w wynikach tych badań możliwe jest przeprowadzenie testów genetycznych, które mają na celu potwierdzenie mutacji charakterystycznej dla omawianego schorzenia.

Leczenie choroby Gauchera

Leczenie choroby Gauchera polega na podawaniu substytucyjnego enzymu, który ma pełnić funkcję wadliwej glukocerebrozydazy. Dzięki wczesnemu rozpoznaniu oraz sprawnemu wdrożeniu terapii możliwe jest ograniczenie ryzyka rozwoju poważnych powikłań choroby Gauchera oraz zmniejszenie nasilenia występujących w przebiegu tego schorzenia dolegliwości. Ze względu na brak możliwości usunięcia przyczyny choroby Gauchera leczenie powinno być kontynuowane przez cały okres życia chorego.