Choroba Ménétriera – objawy, przyczyny, leczenie

Choroba Ménétriera jest rzadkim schorzeniem błony śluzowej żołądka, które u dorosłych ma charakter postępujący. Jej przyczyny nie są do końca znane. Niestety choroba nie daje swoistych objawów, nierozpoznana może rozwijać się przez wiele lat. Badaniem o największej wartości diagnostycznej jest endoskopia przewodu pokarmowego (gastroskopia), w trakcie której lekarz pobiera wycinek do badania patomorfologicznego.

Choroba Ménétriera – co to jest?

Choroba Ménétriera, zwana również gastroparezą przerostową (ang. giant hypertrophic gastritis) jest schorzeniem należącym do grupy gastropatii rozrostowych. W wyniku procesu chorobowego dochodzi do przerostu/pogrubienia fałdów błony śluzowej żołądka powyżej 10 mm w trzonie narządu lub w obrębie jego części odźwiernikowej. Stan taki wynika z hiperplazji komórek nabłonkowych; schorzeniu towarzyszy przerost gruczołów żołądkowych oraz nadmierna ilość wydzielanego przez błonę śluzu.

ChorobaMénétriera występuje bardzo rzadko – piśmiennictwo medyczne podaje, że cierpi na nią mniej niż jedna na 200 000 osób. Pierwszy przypadek schorzenia opisał w 1888 roku francuski patolog Pierre Eugène Ménétrier (od jego nazwiska pochodzi nazwa wspomnianej jednostki chorobowej), który dokonując sekcji zwłok, u niektórych zmarłych osób zaobserwował znaczny przerost fałdów błony śluzowej. Przez długie lata chorobę Ménétriera wykrywano sporadycznie z uwagi na nieswoiste objawy oraz brak zaawansowanych metod diagnostycznych.

Choroba Ménétriera – przyczyny

Przyczyny choroby Ménétriera nie są do końca znane. U wielu pacjentów cierpiących na chorobę Ménétriera w przewodzie pokarmowym diagnozuje się obecność bakterii Helicobacter pylori, ale nie udowodniono bezpośredniego związku pomiędzy patogenem a gastroparezą przerostową. Warto bowiem pamiętać, że nosicielami wspomnianej bakterii jest ponad 80% populacji osób dorosłych, a u zdecydowanej większości z nich nie rozwija się choroba Ménétriera. Kiedyś podejrzewano, że przyczyną schorzenia może być zakażenie wirusem opryszczki pospolitej, ale również i ta teza została obalona.

Wiadomo, że schorzenie atakuje głównie osoby dorosłe pomiędzy 30. a 60. rokiem życia, częściej chorują mężczyźni. U dzieci gastropareza przerostowa najczęściej występuje przed ukończeniem 10. roku życia i może towarzyszyć zakażeniu wirusem cytomegalii CMV (ang. Cytomegalovirus) – wraz z zakończeniem aktywnej infekcji najczęściej dochodzi do zahamowania objawów i ustąpienia choroby Ménétriera.

Badania naukowe sugerują, że u dorosłych przyczyną gastroparezy przerostowej jest nadmierna ekspresja czynnika wzrostu TGF-α, który pobudzając do rozrostu komórki wydzielające śluz oraz hamując liczbę komórek wydzielających kwas solny, doprowadza do rozrostu nabłonka i przerostu fałdów błony śluzowej żołądka. U dorosłych choroba Ménétriera najczęściej ma charakter przewlekły i postępujący.

Choroba Ménétriera – objawy

Choroba Ménétriera manifestuje się głównie objawami ze strony układu pokarmowego. Typowe są bóle w górnej części jamy brzusznej (głównie po spożyciu posiłku tłustego, ciężkostrawnego), biegunki oraz wymioty. Często pojawia się utrata apetytu, niedożywienie, szybki spadek masy ciała. Niekiedy dochodzi do krwawienia z przewodu pokarmowego, skutkującego rozwojem niedokrwistości. Chory zwykle skarży się na zmęczenie i osłabienie.

Objawami późnymi schorzenia mogą być: obrzęki (głównie kończyn dolnych w okolicy kostek, rzadziej w rejonie twarzy) oraz płyn w jamie brzusznej i jamach opłucnych. Symptomy te wynikają z hipoalbuminemii – obniżonego stężenia białek w osoczu –  pojawiającego się w tym przypadku na skutek niedożywienia i/lub utajonego krwawienia z przewodu pokarmowego.

Choroba w zaawansowanym stadium powoduje schorzenia toksyczne, rozszerzenie, zwężenie i perforację okrężnicy – tego rodzaju powikłania są bardzo rzadkie, ale niekiedy bywają tak poważne, że konieczne jest częściowe lub całkowite wycięcie jelita grubego.

Choroba Ménétriera – diagnostyka

Niestety objawy choroby Ménétriera nie są swoiste i mogą świadczyć o rozwoju wielu innych schorzeń, takich jak np. choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zespół Zollingera i Ellisona, zapalenie błony śluzowej czy nowotwory żołądka. Z tego względu jej rozpoznanie często jest trudne i opóźnione, a wywiad z pacjentem oraz badanie przedmiotowe przeprowadzone w gabinecie lekarskim nie wystarczą do postawienia jednoznacznej diagnozy. Aby mieć pewność co do charakteru schorzenia, lekarz może zlecić pogłębioną diagnostykę, która wiąże się z koniecznością wykonania specjalistycznych badań.

Największą wartość diagnostyczną ma gastroskopia, czyli badanie przewodu pokarmowego przy użyciu endoskopu. Przez usta lub nos pacjenta do przełyku, a następnie żołądka, wprowadzana jest cienka sonda zakończona niewielką kamerą. W ten sposób specjalista może wykryć nieprawidłowości anatomiczne struktur układu pokarmowego, stany patologiczne błony śluzowej przełyku, żołądka i dwunastnicy (np. owrzodzenia, procesy zapalne, nowotwory). W przebiegu choroby Ménétriera, w żołądku widoczne są duże ilości śluzu oraz grube, mocno przerośnięte i kręte fałdy błony śluzowej. W trakcie gastroskopii specjalista pobiera wycinek do oceny mikrobiologicznej i histopatologicznej (wynik badania jest podstawą do rozpoznania choroby). Może również przeprowadzić szybki test urazowy aby potwierdzić/wykluczyć obecność bakterii Helicobacter pylori w przewodzie pokarmowym.

Lekarz może zlecić również przeprowadzenie USG jamy brzusznej. Pomocne bywają badania RTG z kontrastem i tomografia komputerowa żołądka – jeśli pacjent cierpi na chorobę Ménétriera, w obrazie widoczne będą przerośnięte fałdy śluzówki. Często zaleca się wykonanie badań laboratoryjnych, w tym oznaczenie wydzielania kwasu solnego oraz stężenia gastryny – hormonu odpowiedzialnego za regulację procesu trawienia i prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/qa/jakie-badania-na-zoladek/

Choroba Ménétriera – leczenie

Z uwagi na fakt, że nie do końca poznana jest etiologia choroby, nie został opracowany jeden, skuteczny schemat jej leczenia.

W sytuacji, kiedy chorobie Ménétriera towarzyszy zakażenie Helicobacter pylori, konieczne jest podjęcie działań mających na celu eradykację bakterii z przewodu pokarmowego. Po przeprowadzeniu antybiotykoterapii możliwe jest ustąpienie objawów i całkowite wyleczenie chorego.

Jeśli chodzi o  farmakoterapię w leczeniu choroby Ménétriera, to w praktyce nie zaleca się podawanie choremu środków hamujących wydzielanie kwasu żołądkowego, ponieważ skuteczność tej metody terapeutycznej coraz częściej poddawana jest w wątpliwość, a wręcz uważana jest za nieskuteczną. U dzieci, specjalista może zalecić leczenie farmakologiczne hamujące namnażanie się wirusa cytomegalii.

Ciężki przebieg choroby może być wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu polegającego na częściowym lub całkowitym usunięciu żołądka.

Choroba Ménétriera a rak żołądka

Objawy choroby Ménétriera są podobne jak symptomy raka żołądka, ale oczywiście są to dwa różne schorzenia. Warto jednak wiedzieć, że nadmierny rozrost fałdów błony śluzowej żołądka może zapoczątkować rozwój groźnego schorzenia onkologicznego – szanse na pojawienie się raka żołądka u osób cierpiących na chorobę Ménétriera szacuje się na około 2-15%. Dlatego tak ważna jest szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznego leczenia gastroparezy przerostowej – osoby cierpiące na chorobę Ménétriera powinny być pod kontrolą specjalisty i regularnie poddawać się gastroskopii (o częstości badania decyduje lekarz).

Choroba Ménétriera – dieta

Nie ma szczegółowych wytycznych dotyczących żywienia osób cierpiących na chorobę Ménétriera, choć w piśmiennictwie medycznym można znaleźć nieliczne informacje o możliwym terapeutycznym działaniu diety wysokobiałkowej.

Aby utrzymać błonę śluzową żołądka w dobrej kondycji, należy przestrzegać ogólnych zasad zdrowego żywienia: unikać potraw tłustych ciężkostrawnych. Warto postawić na dania lekkie, przygotowane na parze lub gotowane. Śluzówkę przewodu pokarmowego mogą podrażniać pokarmy, do przyrządzenia których użyto ostrych przypraw oraz napoje, takie jak kawa, herbata czy alkohol.

Choroba Ménétriera – co jeszcze można zrobić?

Warto pamiętać, że działanie drażniące wywiera dym tytoniowy (dlatego między innymi rekomenduje się zaprzestanie palenia papierosów) oraz przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Osoby cierpiące na chorobę Ménétriera powinny przedyskutować z lekarzem kwestię suplementacji żelaza oraz witamin.