Choroba Meniere'a - co to jest? Objawy, przyczyny, metody leczenia

Choroba Meniere’a, jest chorobą narządu słuchu i równowagi. Objawia się nagłymi atakami zawrotów głowy, szumami usznymi, upośledzeniem słuchu i uczuciem pełności w uchu. Nieleczona może prowadzić do trwałego ubytku słuchu i nasilających się problemów z utrzymaniem równowagi.

Co to jest choroba Meniere’a?

Choroba Meniere’a jest chorobą ucha wewnętrznego, która powoduje nagłe ataki zawrotów głowy, szumy uszne, trudności w słyszeniu oraz uczucie pełności lub ciśnienia w uchu. Ataki te mogą trwać od kilku minut do kilku godzin. Osoby cierpiące na to zaburzenie mogą zmagać się z objawami, które pojawiają się bez ostrzeżenia, nawracają i zakłócają ich codzienne życie. Zespół Meniere’a nie jest stanem zagrażającym życiu, ale może wpływać na jakość życia i zdolność do wykonywania pracy lub prowadzenia pojazdów.

Choroba Meniere’a – objawy

• Zawroty głowy: uczucie wirowania, które ma nagły początek i przychodzi bez ostrzeżenia, atak trwa od 20 minut do 12 godzin i mogą mu towarzyszyć nudności i wymioty.
• Szumy uszne to termin określający dzwonienie, brzęczenie lub syczenie w uchu. Szumy te mogą mieć różne natężenie i mogą być stałe lub ustępować.
• Uczucie pełności w uchu: osoby z chorobą Meniere’a często odczuwają ucisk lub zatkanie ucha.
• Trudności w słyszeniu towarzyszące chorobie Meniere’a mogą być przejściowe, ale brak odpowiedniego leczenia może prowadzić do stopniowej, trwałej utraty słuchu.
• Niektórzy pacjenci odczuwają niepokój i żyją w nieustannym napięciu, oczekując ataku zawrotów głowy. Część chorych rozwija depresję próbując mierzyć się z objawami wpływającymi na ich słuch i równowagę.

Choroba Meniere’a objawy neurologiczne

Niepokojące objawy pojawiające się w chorobie Meniere’a to:

• zmiany nastroju: depresja, niepokój, lęk,
• zaburzenia snu,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• zaburzenia równowagi,
• oczopląs.

Choroba Meniere’a – przyczyny

Przyczyny choroby Meniere’a są wciąż niejasne. Jedna z teorii zakłada, że wywołuje ją nadmierna ilość płynu w uchu wewnętrznym. Gromadzenie się płynu wywołuje poszerzenie układu endolimfatycznego i wystąpienie wodniaka błędnika błoniastego. Błędnik jest narządem równowagi stymulującym receptory podczas ruchu ciała. Receptory wysyłają następnie do mózgu informacje o pozycji i ruchu ciała. Zaburzenia w obrębie błędnika i ślimaka powodują objawy charakterystyczne dla zespołu Meniere’a: zawroty głowy i szumy uszne.

Inna teoria mówi, że choroba ta jest spowodowana zmianami w krążeniu krwi w uchu wewnętrznym. Skurcz naczyń prowadzi do niedotlenienia i wzrostu stężenia toksycznych produktów przemiany materii uszkadzających błędnik błoniasty. Zaburzenia naczynioruchowe mogą aktywować bodźce fizyczne (np. światło, zimno, ciepło), stres, zmęczenie lub zaburzenia hormonalne.

Niektórzy eksperci sugerują, że choroba Meniere’a może być spowodowana przez autoimmunologiczne reakcje organizmu, które prowadzą do uszkodzenia błędnika. Hipergammaglobulinemia, obecność autoprzeciwciał; zwiększona liczba komórek układu odpornościowego w pobliżu woreczka endolimfatycznego stwierdzane u pacjentów wydają się potwierdzać tę koncepcję. Dodatkowo chorzy; często reagują na kortykosteroidy i cierpią na współistniejące choroby z autoagresji lub alergie.

Choroba Meniere’a – kto choruje? Jakie są czynniki ryzyka?

Choroba Meniere’a jest rzadka – dotyka około 1 na 1000 osób. Występuje zwykle u pacjentów w wieku między 30 a 60 rokiem życia i dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiety. U około 10% osób stwierdza się rodzinne występowanie, co sugeruje predyspozycje genetyczne do rozwoju tej jednostki chorobowej.

Nie ma jednoznacznej przyczyny choroby Meniere’a, ale istnieją pewne czynniki ryzyka, które mogą wpłynąć na rozwój choroby. Niektóre z tych czynników to:

• historia choroby Meniere’a w rodzinie,
• wysokie ciśnienie krwi,
• migrenowe bóle głowy,
• przebyty uraz głowy,
• zaburzenia układu odpornościowego: choroby autoimmunologiczne, alergie,
• przebyte infekcje wirusowe np. wirus opryszki, wirus cytomegalii, wirus Epsteina-Barr,
• przebyte infekcje bakteryjne m.in. kiła, borelioza,
• narażenie na hałas i drgania,
• zaburzenia hormonalne, takie jak niedoczynność tarczycy.

Choroba Meniere’a – jak wygląda diagnostyka?

Testy diagnostyczne, takie jak audiometria i badanie równowagi, są ważnymi narzędziami w diagnozowaniu choroby Meniere’a. Audiometria pozwala na ocenę stopnia utraty słuchu, a badanie równowagi pomaga w ocenie funkcji błędnika. Pomocne w postawieniu rozpoznania są próby z preparatami odwadniającymi, których podanie poprzedzająca badanie audiometryczne. Wyraźna poprawa słyszenia po podaniu glicerolu, furosemidu lub mocznika potwierdza obecność wodniaka błędnika.

Dodatkowo, lekarz może zlecić badanie obrazowe, takie jak tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny, w celu wykluczenia innych przyczyn objawów pacjenta.

Diagnostyka może być trudna, ponieważ objawy choroby są często podobne do innych chorób. Dlatego ważne jest, aby pacjenci skonsultowali się z doświadczonym lekarzem laryngologiem, który będzie mógł postawić właściwą diagnozę i zalecić odpowiednie leczenie.

Choroba Meniere’a – leki

Choroba Meniere’a może być leczona za pomocą różnych leków, które pomagają łagodzić objawy. Leki wykorzystywane w farmakoterapii choroby Meniere’a to:

• diuretyki, które pomagają zmniejszyć ilość nagromadzonego w uchu wewnętrznym płynu,
• leki przeciwwymiotne, które pomagają łagodzić nudności i wymioty związane z zawrotami głowy,
• leki poprawiające krążenie krwi w uchu wewnętrznym,
• leki przeciwhistaminowe, które mogą łagodzić zawroty głowy i nudności,
• preparaty stosowane w łagodzeniu objawów choroby lokomocyjnej,
• zastrzyki podawane do jamy bębenkowej (bezpośrednio do ucha) – taką drogą są aplikowane glikokortykosteroidy, czy antybiotyki.

Leczenie operacyjne jest rozważane wtedy, gdy farmakoterapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów (u około 10% pacjentów). Przed podjęciem decyzji o u operacyjnym, pacjent powinien omówić ze swoim lekarzem korzyści i ryzyko związane z zabiegiem. Zabiegi chirurgiczne wykonywane w chorobie Meniere’a to m.in. przecięcie nerwu przedsionkowego lub operacje prowadzące do dekompresji worka endolimfatycznego i drenażu nadmiaru płynu.

Amerykańska agencja do spraw Żywności i Leków (FDA – ang. Food and Drug Administration) zaaprobowała niedawno terapię choroby Meniere’a za pomocą urządzenia łagodzącego zawroty głowy poprzez podawanie pulsów ciśnienia do ucha środkowego.

Choroba Meniere’a – jak sobie radzić z objawami?

Osoby cierpiące na chorobę Meniere’a mogą próbować różnych strategii, aby łagodzić objawy i poprawić jakość swojego życia. Warto zwrócić uwagę na następujące kwestie:

• unikanie stresu – stres może prowadzić do nasilenia objawów choroby Meniere’a, dlatego warto szukać sposobów na redukcję stresu, np. medytacji, jogi czy technik relaksacyjnych,
• zmiana diety – niektóre pokarmy i napoje mogą nasilać objawy choroby Meniere’a, warto zastosować dietę ze zmniejszoną zawartością soli,
• unikanie używek – tytoń, alkohol mogą być wyzwalaczami ataków zawrotów głowy,
• ćwiczenia równowagi – specjalne ćwiczenia mogą pomóc w poprawie równowagi i koordynacji ruchowej,
• w przypadku znacznego niedosłuchu konieczne będzie dobranie aparatu lub wzmacniacza słuchowego,
• terapia poznawczo-behawioralna – terapia może pomóc pacjentom w radzeniu sobie z objawami choroby Meniere’a poprzez zmianę sposobu myślenia i postępowania.

Choroba Meniere’a może dotknąć każdego, niezależnie od wieku czy płci, a osoby narażone na czynniki ryzyka powinny być świadome możliwości zachorowania i monitorować swoje zdrowie. Pacjenci z podejrzeniem choroby Meniere’a powinny skonsultować się z lekarzem laryngologiem, który będzie w stanie zdiagnozować chorobę i zalecić odpowiednie leczenie. Przebieg choroby charakteryzuje się okresami zaostrzeń i remisji, ale brak leczenia może doprowadzić do trwałego uszkodzenia słuchu.

Autor: Dr n. med. Justyna Chlebowska-Tuz

Bibliografia:

1. Etiopatogeneza, diagnostyka i leczenie choroby Méniére’a Waldemar Narożny i wsp. Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 2, 152–158
2. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/menieres-disease
3. https://www.nidcd.nih.gov/health/menieres-disease#4
4. https://www.menieres.org.uk/i
5. https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-uszu/106005,choroba-menirea
6. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15167-menieres-disease