Co łagodzi stan zapalny jelit?

Jelita to jedna z najważniejszych i największych części naszego organizmu. Procesy zachodzące w jelitach wpływają na stan odżywienia i metabolizm organizmu, ale też na układ odpornościowy, układ hormonalny, a nawet na działanie układu nerwowego. Stan zapalny w jelitach może początkowo nie dawać objawów i pozostać niezauważony. Dlatego warto wiedzieć czym właściwie jest stan zapalny w jelitach, jak się go diagnozuje i w jakich jednostkach chorobowych występuje oraz jak go leczyć.

Czym jest stan zapalny?

Stan zapalny jest naturalną reakcją obronną układu odpornościowego na wnikające patogeny, np. bakterie, grzyby lub wirusy, ale także na uszkodzenia, czy toksyny. Proces powstawania stanu zapalnego ma na celu zwalczenie infekcji, doprowadzenie do naprawy tkanek i przywrócenia równowagi organizmu. W szczególnym przypadku chorób autoimmunizacyjnych, niestety procesy zapalne są wywoływane przez własny układ odpornościowy niszczący swoje tkanki, co również wywołuje stan zapalny i prowadzi do rozwoju objawów. Stan zapalny o niskim nasileniu może być spowodowany przez substancje alergizujące lub białka z pokarmów powodujące nadwrażliwości pokarmowe, ale też nieprawidłową dietę, szczególnie bogatą w produkty przetworzone, cukier i tłuszcze nasycone oraz czerwone mięso.

Jak już wspomniano, wywołanie stanu zapalnego jest mechanizmem ochronnym, jednak jeżeli organizm jest cały czas narażony na patogeny, toksyny lub chorujemy, jest to obciążenie dla organizmu. Badania wskazują, że stan zapalny o niskim nasileniu może być jednym z ważniejszych czynników prowadzących do rozwoju chorób cywilizacyjnych, szczególnie niektórych chorób jelit, schorzeń układu krążenia, chorób autoimmunizacyjnych, alergii, chronicznym zmęczeniu, lub cukrzycy typu 2 i otyłości.

Stan zapalny przewodu pokarmowego

Układ pokarmowy człowieka jest niezwykle ważną częścią naszego organizmu, to tu codzienne dostarczamy niezbędne do życia płyny i pokarmy. Z tego względu, jest to też najbardziej narażony układ na kontakt z różnymi patogennymi mikroorganizmami, wirusami i toksynami. Poza tym jelita są naturalnym miejscem bytowania mikrobioty jelitowej i fermentacji resztek pokarmowych, dlatego bardzo ważne jest żeby treść jelitowa pozostała w świetle jelit i została prawidłowo wydalona poza organizm. Jest to możliwe dzięki prawidłowemu działaniu bariery jelitowej oraz układowi odpornościowemu związanemu z jelitami (GALT – gut associated lymphoid tissue). W skład bariery jelitowej wchodzi mikrobiota, śluz jelitowy i nabłonek jelitowy, w którym komórki nabłonka związane są połączeniami ścisłymi. Fizjologicznie wydzielane jest tu wiele ochronnych substancji (sIgA, defensyny), część z nich produkowana jest przez bakterie prozdrowotne, np. kwas masłowy, który wspiera prawidłowe działanie bariery i wydzielanie ochronnego śluzu. Jednak patogeny, toksyny, nieprawidłowa dieta, czy zaburzenia mikrobioty związane z niektórymi chorobami, mogą osłabić barierę jelitową, co zwiększa przesiąkliwość (przepuszczalność) nabłonka, powoduje rozluźnienie połączeń ścisłych, co  sprawia że do krwiobiegu przedostają się toksyny, fragmenty bakterii i cząsteczki białek co wywołuje stan zapalny.

Takie zaburzenia obserwuje się w przebiegu nieswoistych chorób zapalnych jelit, np. choroby Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Wtedy zmiany zapalne są widoczne na śluzówce i lekarz specjalista ocenia je w badaniu kolonoskopowym. W jelitach mogą też tworzyć się uchyłki i polipy, które mogą sprzyjać stanom zapalnym i nowotworom. Innym przykładem zmian zapalnych w przewodzie pokarmowym są wrzody żołądka i dwunastnicy, są one widoczne podczas gastroskopii. Warto pamiętać, że nieleczone długotrwałe zmiany zapalne mogą sprzyjać rozwojowi nowotworów układu pokarmowego, dlatego nie warto bagatelizować tego problemu.

Zapalenie jelita objawy

Objawy stanu zapalnego zależą od jego nasilenia i przyczyny. Początkowo w łagodnej postaci stan zapalny może nie powodować objawów. Często przewlekły stan zapalny o niskim nasileniu może pozostać niezauważony. Przykładowo w nadwrażliwościach lub łagodnych alergiach pokarmowych obserwuje się opuchnięcie, łatwiejsze przybieranie na wadze, dolegliwości jelitowe i/lub skórne, czasami trudno te objawy przypisać konkretnemu pokarmowi lub grupie produktów.

 Jeżeli jednak stan zapalny jelit się nasila, najczęściej powoduje:

– ból brzucha,

– zaburzenia rytmu wypróżnień, np. częściej biegunka, zaparcie,

– stan podgorączkowy lub gorączkę,

– osłabienie i chudnięcie,

– krew i śluz w kale,

– czasem nudności i wymioty.

Jeżeli wystąpią wszystkie z wymienionych POWYŻEJ objawów należy, niezwłocznie udać się do lekarza lub szpitala. Jeżeli obserwujemy tylko część objawów może to też oznaczać, zakażenie jakimś patogenem jelitowym. W takiej sytuacji można odczekać dbając o nawodnienie i jak objawy nie ustąpią po 2-3 dniach udać się do lekarza rodzinnego.

Zapalenie jelit u dzieci 

U dzieci objawy ostrego zapalenia jelit i nieswoistych chorób zapalnych jelit również obejmują ból, biegunki (czasem z krwią), gorączkę, czasem nudności i wymioty. Należy się wtedy udać się do pediatry. Warto pamiętać, że u małych dzieci szczególnie u niemowląt, odwodnienie następuje szybciej dlatego, należy szybko się skonsultować z lekarzem pediatrą.

Co łagodzi stan zapalny jelit?

Warto poznać sposoby na złagodzenie stanu zapalnego, bo są to sposoby nie tylko na poprawę stanu jelit, ale też kondycję całego organizmu. Diety przeciwzapalne przynoszą wiele korzyści terapeutycznych w chorobach autoimmunizacyjnych, psychicznych, nowotworowych oraz w cukrzycy i otyłości. Poza dietą warto też rozważyć odpowiednią suplementację. Przeciwzapalnie na jelita wpływają:

– suplementacja odpowiednimi probiotykami,

– suplementacja kwasami tłuszczowymi omega-3 i witaminą D3.

– suplementacja maślanem sodu,

– odpowiednio dobrana zdrowa i przeciwzapalna dieta (bogata w prebiotyki, antyoksydanty).

Bardzo dobrym wsparciem leczenia stanów zapalnych w jelitach są probiotyki. Wiele szczepów szczególnie z rodzajów Lactobacillus i Bifidobacterium ma działanie przeciwzapalne i korzystnie wpływa na stan bariery jelitowej oraz łagodzi objawy jelitowe. Są jedno i wieloszczepowe probiotyki, których suplementacja obniża stan zapalny w jelitach i ich stosowanie może być korzystne w przebiegu nieswoistych chorób zapalnych jelit, zarówno wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, jak i choroby Leśniowskiego-Crohna. W nieswoistych chorobach zapalnych jelit obserwuje się zaburzenia mikrobioty jelitowej, obniżenie Lachnospiraceae i Bacteroidetes, oraz wzrost Proteobacteria, w tym Escherichia coli w porównaniu z populacją zdrową. Na stan bariery jelitowej korzystnie i procesy zapalne w jelitach wpływa też spożywanie skrobi opornej i innych prebiotyków, które stymulują wzrost bakterii odżywających nabłonek jelitowy, np. Akkermansia muciniphila, Faecalibacterium prauznitzi. W wielu badaniach podkreśla się duże znaczenie obniżonej liczebności właśnie F. prausnitzii i związanej z tym mniejszej produkcji przeciwzapalnego maślanu w nieswoistych chorobach zapalnych jelit.

Zapalenie jelit leczenie

W przypadku podejrzenia stanu zapalnego jelit należy skonsultować się z lekarzem, wykonać odpowiednią zaleconą diagnostykę i znaleźć jego przyczynę. Warto wykonać badania podstawowe z krwi to morfologia, OB oraz CRP (marker ogólnego stanu zapalnego w organizmie). Ważnym nieinwazyjnymi badaniami oceniającym stan zapalny w jelitach jest badanie kalprotektyny lub laktoferyny z kału. Gdy wartości tych markerów jelitowych są podwyższone, a pacjent ma objawy, lekarz może zalecić badanie kolonoskopowe z pobraniem wycinków. W przypadku nieswoistych chorób zapalnych jelit, najczęściej stosuje się leczenie farmakologiczne (leki przeciwzapalne i immunosupresyjne, sterydowe lub biologiczne). W zależności od ciężkości choroby może też być konieczne przeprowadzenie leczenia operacyjnego.

Mniej inwazyjne naturalne metody leczenia jak probiotykoterapia, czy przeciwzapalna dietoterapia najczęściej stosuje się w remisji tych chorób i w łagodniejszych stanach zapalnych jelit. W przypadku problemów jelitowych lub już potwierdzonych chorób jelit, warto wykonać badanie mikrobioty jelit z kału i otrzymać celowaną probiotykoterapię.

Więcej informacji znajdziesz tutaj: https://diag.pl/sklep/pakiety/mikrobiota-jelit-pro-jakosciowe-i-ilosciowe-badanie-mikrobiologiczne-kalu/

Stan zapalny jelit dieta

Jak już wspomniano dieta może stanowić istotne wsparcie leczenia stanów zapalnych jelit. W okresach zaostrzeń nieswoistych chorób zapalnych jelit i w zaostrzonej chorobie uchyłkowej zaleca się dietę łatwostrawną, ubogoresztkową, eliminującą błonnik nierozpuszczalny w postaci nasion i pestek, który może mechanicznie drażnić ściany jelita. Zaleca się wtedy unikanie pełnoziarnistych produktów zbożowych, ostrych i ciężkostrawnych potraw. Dieta łatwostrawna i ubogoresztkowa nie powinny być stasowana na stałe.

W remisji warto wprowadzać produkty o właściwościach przeciwzapalnych. Szczególnie korzystne są wspomniane kwasy tłuszczowe omega-3 (np. z ryb morskich), które wpływają na zmniejszenie aktywności mediatorów stanu zapalnego. Warto także spożywać żywność bogatą w polifenole (np. jagody, winogrona, zielona herbata, kakao, kurkuma) i inne antyoksydanty (np. witaminę C) oraz fermentowane produkty mleczne i kiszonki, które też mogą korzystnie modulować mikrobiotę jelitową. Zgodnie z zaleceniami dietetycznymi, do codziennej diety warto wprowadzać lepiej tolerowane warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste, ponieważ zawierają sporo witamin, składników mineralnych i prebiotycznych substancji wpływających korzystnie na mikrobiotę, jelita i cały organizm.

Jeżeli chodzi o najlepsze dla zdrowia jelit style odżywiania (diety), często rekomendowana jest dieta przeciwzapalna. Wspiera ona redukcję stanów zapalnych w organizmie. Opiera się na naturalnych, nieprzetworzonych produktach, szczególnie rekomendowane są:

– warzywa i owoce (szczególnie jagody, szpinak, brokuły),

– pełnoziarniste produkty zbożowe (np. owies, brązowy ryż),

– tłuste ryby (łosoś, sardynki – źródła kwasów omega-3),

– orzechy i nasiona (migdały, siemię lniane),

– oliwa z oliwek jako główne źródło tłuszczu,

– przyprawy o działaniu przeciwzapalnym (kurkuma, imbir).

Unika się natomiast cukru, wysoko przetworzonych produktów, czerwonego mięsa, tłuszczów trans i nadmiaru alkoholu. Dieta ta wspomaga zdrowie serca, układu pokarmowego i może łagodzić objawy chorób autoimmunologicznych.

Szczegółowe zasady można poznać czytając artykuł: https://diag.pl/pacjent/artykuly/dieta-przeciwzapalna-co-jesc-a-czego-unikac/.

Innymi dietami o działaniu przeciwzapalnym, które korzystnie wpływają na jelita i zdrowie też w kontekście stanów zapalnych jelit, jest dieta śródziemnomorska. Dieta śródziemnomorska powinna być bogata w warzywa, oliwę z oliwek, owoce morza i orzechy – jej działanie przeciwzapalne zostało potwierdzone w wielu badaniach.

Poznaj zasady diety śródziemnomorskiej, przeczytaj artykuł: https://diag.pl/pacjent/qa/dieta-srodziemnomorska-produkty-i-zalety/.

Dieta w nieswoistych chorobach zapalnych jelit i innych stanach zapalnych powinna być indywidualnie dostosowana do fazy choroby, tolerancji pokarmów oraz ewentualnych niedoborów żywieniowych.  Za względu na zaburzenia mikrobioty i powiązaną z nimi dysfunkcję bariery jelitowej  w chorobach o podłożu zapalnym może być korzystna dieta przeciwzapalna w oparciu o wyniki badania nadwrażliwości pokarmowych IgG-zależnych ImuPro. Po wykonaniu badań eliminuje się produkty, które powodują stan zapalny, następnie przeprowadza prowokację sprawdzając czy dany produkt wywołuje objawy. Dieta na podstawie tego badania może być pomocna w przypadku chorób autoimmunizacyjnych w tym nieswoistych chorobach zapalnych jelit, innych schorzeniach jelit, np. w zespole jelita nadwrażliwego (IBS), zaparciach, wzdęciach i biegunkach oraz w migrenach, ale także nadwadze i otyłości.