27 stycznia 2023 - Przeczytasz w 3 min

Czym mogą byś spowodowane szmery w sercu u dorosłych i dzieci?

Osłuchiwanie serca jest jednym z podstawowych elementów badania przedmiotowego i powinno być regularnie wykonywane w gabinecie lekarskim. Umożliwia ocenę tonów serca i miarowości jego akcji, a także wykrycie nieprawidłowych dodatkowych zjawisk osłuchowych. Należą do nich m.in. szmery, które są spowodowane turbulentnym przepływem krwi. Dowiedz się, jakie mogą być przyczyny szmerów w sercu i jakie objawy mogą im towarzyszyć.

przyczyny szmerów w sercu

Szmery w sercu – czym są?

Szmer w sercu jest nieprawidłowym zjawiskiem osłuchowym stwierdzonym podczas osłuchiwania serca. Najczęściej jest wykrywany przypadkowo podczas badania przedmiotowego, ale zawsze wymaga pogłębienia diagnostyki, może bowiem świadczyć o chorobach serca i naczyń krwionośnych lub schorzeniach ogólnoustrojowych. Szmery w sercu są spowodowane turbulentnym przepływem krwi, którego przyczyn jest bardzo wiele – od łagodnych szmerów u dzieci i u kobiet w ciąży po ciężkie wady zastawek serca stanowiące zagrożenie życia pacjenta.

Rodzaje szmerów nad sercem

Szmer nad sercem wymaga dokładnej oceny, która umożliwia wstępne określenie prawdopodobnej przyczyny jego obecności. Lekarz, który podczas badania przedmiotowego stwierdza szmer w okolicy serca, określa jego cechy, m.in.:

  • lokalizację – szmer jest zwykle słyszalny w innym stopniu w różnych okolicach klatki piersiowej; punkt największej głośności może sugerować, która struktura w sercu odpowiada za jego powstawanie, np. szmer w drugiej okolicy międzyżebrowej prawej może być związany z wadą zastawki aortalnej, a szmer w okolicy koniuszka serca z wadą zastawki dwudzielnej (mitralnej);
  • promieniowanie – np. szmer niedomykalności zastawki dwudzielnej zwykle promieniuje do okolicy lewej pachy;
  • głośność – oceniana w sześciopunktowej skali Levine’a, gdzie 1 oznacza bardzo cichy szmer, a 6 szmer słyszalny stetoskopem, który nie dotyka klatki piersiowej chorego;
  • moment występowania – wyróżnia się szmery skurczowe (między pierwszym i drugim tonem serca), rozkurczowe (między drugim i pierwszym tonem serca) i skurczowo-rozkurczowe.

Szmery mogą też pojawiać się, zanikać i zmniejszać lub zwiększać głośność w zależności od przyjętej pozycji ciała, fazy oddechowej czy stosowanych leków (nitratów).

Najczęstsze przyczyny szmerów nad sercem

Szmer w sercu u osoby dorosłej lub u dziecka wzbudza często niepokój pacjenta lub rodzica. Objaw ten towarzyszy m.in. wadom zastawkowym – zwężeniu lub niedomykalności zastawki aortalnej, dwudzielnej (mitralnej) bądź trójdzielnej czy też zwężeniu zastawki płucnej. Może również świadczyć o nieprawidłowych połączeniach w sercu, np. obecności otworu w przegrodzie międzyprzedsionkowej lub międzykomorowej czy przetrwałego przewodu tętniczego Botalla, który jest niezbędny w życiu płodowym, a po urodzeniu powinien ulec zamknięciu. Do innych przyczyn szmerów nad sercem należą: inne wady wrodzone serca (np. tetralogia Fallota), zapalenie wsierdzia, a nawet niektóre choroby ogólnoustrojowe, np. niedokrwistość czy nadczynność tarczycy. Oddzielnego omówienia wymagają szmery niewinne, które bywają stwierdzane u dzieci lub kobiet w ciąży i nie wiążą się z żadnym procesem chorobowym.

Szmery niewinne u dzieci – czy są niebezpieczne?

Szmery nad sercem są najczęstszą przyczyną zgłaszania się rodziców z dzieckiem do kardiologa. Szacuje się, że nawet 72% dzieci ma na którymś etapie dzieciństwa i wieku nastoletniego słyszalny szmer w sercu. U większości występuje on przejściowo, podczas gdy u części jest nadal stwierdzany w wieku dorosłym. Szmer nad sercem u noworodka wymaga dokładnego zebrania wywiadu od matki na temat przebiegu ciąży (w tym przebytych w trakcie ciąży infekcji i cukrzycy ciążowej) i dokładnego badania dziecka. Głośny szmer u noworodka może oznaczać wadę serca, podczas gdy cichy bywa związany z zamykaniem się przewodu tętniczego Botalla.

Szmery niewinne u dzieci nie wiążą się z występowaniem innych objawów i nie wymagają leczenia. Nie stanowią zagrożenia dla ich zdrowia i nie są wskazaniem do ograniczenia ich aktywności fizycznej.

Szmer w sercu – co dalej?

U osób, u których stwierdzono nowo powstały szmer i niepokojące objawy (np. ból w klatce piersiowej, duszność, obrzęki, sinicę), konieczna jest pilna diagnostyka, obejmująca przede wszystkim badanie EKG, badania krwi oraz badanie echokardiograficzne (echo serca). Przezklatkowe echo serca jest badaniem obrazowym, które w nieinwazyjny sposób pozwala na ocenę struktur serca i jego czynności. Umożliwia rozpoznanie wad zastawkowych, zapalenia wsierdzia czy rozwarstwienia aorty. U niektórych pacjentów (np. ze znaczną otyłością) konieczne może być wykonanie przezprzełykowego badania echokardiograficznego.

Sprawdź badania dostępne w e-PAKIECIE SERCOWYM.

Autor: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

  1. Thomas S., Heaton J., Makaryus A., Physiology, Cardiovascular Murmurs, „StatPearls” 2022, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK525958/.
  2. Mejia E., Dhuper S., Innocent Murmur, „StatPearls” 2022, dostęp online: grudzień 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507849/.

Podobne artykuły

Powiązane pakiety

e-PAKIET SERCOWY
Dedykowany dla: Kobiet, Mężczyzn Wskazany: → W diagnostyce m.in. pogorszenia ogólnej kondycji, nieustępującego zmęczenia, pojawiających się duszności, nasilonej senności, obrzęków → Kontrolnie – w monitorowaniu leczenia chorób przewlekłych (np. choroby zakrzepowo-zatorowej, nadciśnienia, cukrzycy, miażdżycy, niewydolności serca) → Profilaktycznie, przy braku objawów do ogólnej oceny stanu zdrowia Pamiętaj przed pobraniem: *Na badania krwi na serce należy zgłosić się w godzinach porannych *Do punktu pobrań zgłoś się na czczo *Przed pobraniem krwi unikaj wysiłku     Serce – rola w organizmie Serce jest głównym narządem układu krwionośnego, którego zadaniem jest pompowanie i dostarczanie natlenowanej krwi do każdej, nawet najodleglejszej komórki naszego organizmu. Dobowa ilość skurczów mięśnia sercowego przekracza nawet 100 tysięcy, co daje około      7500l przepompowanej krwi tylko w trakcie jednej doby. Krew do serca zbierana jest z sieci naczyń krwionośnych, których łączna długość wynosi około 160 tysięcy kilometrów. Ten katorżniczy wysiłek wykonuje umieszczony w klatce piersiowej, czterojamowy mięsień ważący zaledwie ~300g.     Jakie badanie na serce z krwi? e-PAKIET SERCOWY uwzględnia pomiar szeregu parametrów, które zarówno w sposób pośredni, jak i bezpośredni wpływają na funkcjonowanie mięśnia sercowego: glukoza, lipidogram, homocysteina, D-dimer, troponina sercowa, elektrolity (Na, K), magnez. Serce, aby biło jak najdłużej swoim właściwym rytmem, musi mieć zapewnione ku temu odpowiednie warunki. Jego pracę upośledza m.in. przetrwale podniesiony poziom glukozy we krwi oraz zbyt wysokie stężenie cholesterolu. Oba te czynniki znacząco zmieniają struktury naczyń krwionośnych otaczających serce i powoli, ale skutecznie prowadzą do jego niewydolności. Badania laboratoryjne na serce uwzględnione w pakiecie pozwalają na monitorowanie stężenia parametrów wpływających na funkcjonowanie mięśnia sercowego, a otrzymane wyniki pozwalają na wprowadzenie ewentualnych modyfikacji, poprawiających wydolność tego niezwykle ważnego narządu.     Poznaj znaczenie uwzględnionych badań w pakiecie kardiologicznym: Glukoza to badanie, na podstawie którego, wg kryteriów opracowanych przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, możliwe jest rozpoznanie zaburzeń metabolizmu glukozy. Wysokie stężenie glukozy na czczo wynika zwykle z podstępnej, obarczonej szeregiem powikłań choroby metabolicznej – cukrzycy. Długotrwale zwiększone stężenie glukozy we krwi, powoduje w naczyniach krwionośnych zaopatrujących mięsień sercowy w tlen powstawanie patologicznych zmian o charakterze mikroangiopatycznym. Oznacza to, że naczynia krwionośne ulegają nieprawidłowej przebudowie, która utrudnia zaopatrywanie serca w tlen i składniki odżywcze, co sprawia, że z czasem praca mięśnia sercowego staje się po prostu nieefektywna. Lipidogram (CHOL, HDL, nie-HDL, LDL, TG) to zestaw badań służący monitorowaniu gospodarki lipidowej organizmu i oszacowaniu ryzyka zachorowania na choroby sercowo – naczyniowe np. miażdżycę i nadciśnienie tętnicze oraz wystąpienia groźnych incydentów jak udar, zawał, czy nagła śmierć sercowa. Dieta wysokotłuszczowa i wysokowęglowodanowa, która w konsekwencji odpowiada za zwiększenie stężenia cholesterolu we krwi prowadzi do rozwoju miażdżycy. To choroba polegająca na tworzeniu w obrębie tętniczych naczyń krwionośnych blaszek miażdżycowych, zawężających światło naczynia. Skutkiem tych zmian jest zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi, ale także zmniejszony przepływ krwi przez naczynia krwionośne, również te, które zaopatrują serce w tlen i składniki odżywcze. Serce pracujące pod wpływem zwiększonego ciśnienia ulega nieprawidłowej przebudowie, a niedotlenienie powoduje, że z biegiem czasu staje się niewydolne. Najgroźniejszym powikłaniem miażdżycy jest zawał mięśnia sercowego, który nadal obarczony jest wysokim ryzykiem zgonu. Homocysteina jest badaniem wykorzystywanym w ocenie ryzyka chorób o podłożu miażdżycowym i zakrzepowym, stanowi cenne uzupełnienie lipidogramu. Wysokie stężenie homocysteiny jest istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia: choroby wieńcowej, zawału serca, miażdżycy tętnicy szyjnej, miażdżycy tętnic obwodowych, miażdżycy tętnic mózgowych, udaru mózgu, zakrzepicy żylnej i zatorowości tętnicy płucnej. D-dimer. Oznaczanie stężenia D-dimerów jest wykonywane w podejrzeniu nasilenia procesów krzepnięcia krwi, które mogą być przyczyną powstawania zakrzepów, utrudniających pracę mięśnia sercowego. Oznaczanie znajduje zastosowanie w diagnostyce chorób zakrzepowo-zatorowych, m.in. zatoru płucnego i zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych. Prawidłowe stężenie D-dimerów pozwala z bardzo dużym prawdopodobieństwem wykluczyć zaburzenia związane z procesem krzepnięcia krwi. Troponina sercowa i pomiar jej stężenia to badanie, które stanowi złoty standard w wykrywaniu martwicy mięśnia sercowego, powstającej wskutek zawału mięśnia sercowego. Przydatne jest również w diagnostyce niewydolności mięśnia sercowego o różnym stopniu rozległości, spowodowanej m.in. jego niedokrwieniem, zapaleniem lub nawet uszkodzeniem mechanicznym. Elektrolity (Na, K). Zaburzenia elektrolitowe często wynikają z zaburzonej funkcji filtracyjnej nerek, stanowią również skutek odwodnienia. Mogą prowadzić do szeregu powikłań, m.in. zaburzeń rytmu serca, są także przyczyną powstawania obrzęków. W przypadku hipokaliemii, czyli obniżonego stężenia potasu we krwi obserwowanymi objawami są zazwyczaj kołatanie i arytmia serca. Magnez bierze udział w przekazywaniu impulsów nerwowo – mięśniowych, również w obrębie mięśnia sercowego. Oznaczenie magnezu jest niezbędne w ustaleniu przyczyny nawracających skurczy mięśniowych, drżenia lub/i osłabienia mięśni oraz uczucia mrowienia, ale także zaburzeń rytmu serca. Szacuje się, że niedobór magnezu może dotyczyć nawet 10% populacji. Ze względu na szereg zależności występujących między analizowanymi parametrami, wyniki uzyskanych badań należy skonsultować z lekarzem.     Co może mieć wpływ na wynik: * Od osób suplementujących biotynę w dawce >5mg/dobę, materiał do badania należy pobierać najwcześniej po 8 godz. od ostatniego zażycia biotyny. * W okresie 24 godzin przed badaniem na serce z krwi należy wstrzymać się od intensywnej aktywności fizycznej.     Jak się pobiera materiał do badania? Do wykonania badań z pakietu kardiologicznego niezbędna jest próbka krwi.     Ile czeka się na wyniki?  Od 1 do 2 dni. *Czas prezentowany jest w dniach roboczych i może ulec zmianie ze względu na uwarunkowania laboratoryjne i nie stanowi zobowiązania do realizacji usługi w tym czasie. Informację o przewidywanym czasie wykonania wszystkich badań objętych pakietem, zależnie od wybranego punktu pobrań, można sprawdzić na podstronach poszczególnych badań, wybierając placówkę realizacji lub kontaktując się z infolinią.
Tagi

Podobne artykuły