Czym są komórki endocerwikalne? O czym świadczą w wyniku cytologii?

Komórki endocerwikalne to wyspecjalizowane komórki, które wyściełają kanał szyjki macicy. Ich obecność w wynikach badań cytologicznych jest istotnym wskaźnikiem, który może pomóc w ocenie zdrowia reprodukcyjnego kobiety. W artykule przyjrzymy się bliżej roli tych komórek, ich znaczeniu w diagnostyce i metodom ich badania.

Czym są komórki endocerwikalne?

Komórki endocerwikalne są komórkami gruczołowymi w obrębie kanału szyjki macicy. Ich główną funkcją jest produkcja śluzu, który odgrywa kluczową rolę w procesie reprodukcji. Śluz ten zmienia swoje właściwości w zależności od fazy cyklu miesiączkowego, co wpływa na możliwość zapłodnienia. W trakcie owulacji śluz produkowany przez komórki endocerwikalne staje się bardziej płynny, co ułatwia plemnikom dotarcie do jajeczka. W pozostałych fazach cyklu śluz gęstnieje, tworząc barierę, która chroni macicę przed infekcjami.

Jaką funkcję pełnią komórki endocerwikalne?

Rola komórek endocerwikalnych w organizmie kobiety jest wieloaspektowa. Mają one m.in. znaczenie dla profilaktyki i diagnostyki chorób.

Ochrona przed infekcjami

Komórki endocerwikalne są kluczowe dla ochrony układu rozrodczego przed infekcjami. Śluz, który produkują, działa jako bariera zapobiegająca wnikaniu patogenów do wnętrza macicy. Gdy dochodzi do zaburzeń w produkcji tego śluzu, ryzyko infekcji  wzrasta.

Przeczytaj także: Nadżerka szyjki macicy – co warto wiedzieć?

Rola w badaniach cytologicznych

Obecność komórek endocerwikalnych jest istotna dla diagnostyki medycznej. W badaniach cytologicznych ich obecność wskazuje na prawidłowo pobrany materiał, co zwiększa wiarygodność wyników. Badania cytologiczne pozwalają na wczesne wykrycie zmian przedrakowych, co jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Komórki endocerwikalne są częścią nabłonka gruczołowego wyściełającego kanał szyjki macicy, który znajduje się w strefie transformacji. Strefa ta jest miejscem, w którym najczęściej rozwijają się zmiany przedrakowe i rak szyjki macicy, dlatego jej ocena jest bardzo ważna.

Zobacz także: Profilaktyka raka szyjki macicy.

Jak się bada komórki endocerwikalne?

Badanie komórek endocerwikalnych odbywa się głównie poprzez cytologię, która jest standardowym testem w diagnostyce raka szyjki macicy. Proces ten wymaga odpowiedniego przygotowania pacjentki oraz właściwego pobrania materiału. Przed przystąpieniem do badania cytologicznego pacjentka powinna przestrzegać kilku zasad. Należy unikać stosunków płciowych, irygacji pochwy oraz stosowania dopochwowych leków na co najmniej 48 godzin przed badaniem. Najlepiej jest przeprowadzać badanie w okresie, kiedy nie występuje miesiączka, ponieważ może to wpłynąć na jakość pobranego materiału.
Podczas badania lekarz pobiera wymaz z szyjki macicy za pomocą specjalnej szczoteczki. Materiał ten jest następnie analizowany w laboratorium. Istnieją różne metody pobierania, preparowania i badania materiału, w tym cytologia konwencjonalna oraz cytologia w podłożu płynnym, która zapewnia lepszą jakość preparatów.

Cytologia ginekologiczna – dowiedz się więcej o tym badaniu.

Wyniki badania cytologicznego są klasyfikowane według systemu Bethesda, który określa obecność komórek endocerwikalnych oraz ich ewentualne zmiany. W przypadku wykrycia nieprawidłowości lekarz może zalecić dodatkowe badania, takie jak kolposkopia lub biopsja, aby dokładniej ocenić stan szyjki macicy.

Brak komórek endocerwikalnych w cytologii

Brak komórek endocerwikalnych oznacza, że w pobranym wymazie nie znaleziono komórek wyściełających kanał szyjki macicy. Nieobecność komórek endocerwikalnych może mieć różne przyczyny, a jego znaczenie zależy od kontekstu klinicznego.

Niewłaściwe pobranie wymazu

Pobranie wymazu tylko z powierzchni szyjki macicy (z nabłonka płaskiego), z pominięciem kanału szyjki.
Zastosowanie niewłaściwej techniki lub narzędzi (np. szczoteczki cytologicznej).

Zmiany anatomiczne lub fizjologiczne

Po menopauzie strefa transformacji cofa się do kanału szyjki macicy, co utrudnia dostęp do tych komórek.
Zabiegi chirurgiczne na szyjce macicy (np. konizacja, krioterapia) mogą zmieniać jej strukturę. Ciąża: zmiany hormonalne mogą wpłynąć na lokalizację strefy transformacji.

Procesy zapalne lub chorobowe

Przewlekłe stany zapalne mogą zmieniać charakter tkanki w okolicy szyjki macicy. Obecność blizn lub zwężenia kanału szyjki macicy może uniemożliwiać pobranie komórek endocerwikalnych.

Znaczenie braku komórek endocerwikalnych

U pacjentek bez objawów i czynników ryzyka: brak komórek endocerwikalnych nie zawsze wymaga powtórzenia badania, szczególnie jeśli wynik cytologii jest prawidłowy. U pacjentek z grupy ryzyka (np. zakażenie HPV, wcześniejsze zmiany CIN): może być konieczne powtórzenie cytologii lub zastosowanie innych metod diagnostycznych, takich jak kolposkopia.

Nadmiar komórek endocerwikalnych w cytologii

Nadmiar komórek endocerwikalnych w cytologii wskazuje na specyficzne procesy zachodzące w obrębie kanału szyjki macicy:

Stan zapalny: infekcje bakteryjne (np. Chlamydia trachomatis), wirusowe (np.HPV) lub grzybicze mogą powodować zwiększone złuszczanie nabłonka gruczołowego.

Zmiany hormonalne: wysoki poziom estrogenów (np. w ciąży lub u kobiet stosujących terapię hormonalną) może zwiększać aktywność nabłonka gruczołowego.

Procesy nowotworowe lub przednowotworowe: nadmiar komórek endocerwikalnych, szczególnie o nietypowym wyglądzie, może wskazywać na obecność gruczolakoraka lub zmian przednowotworowych.

Uszkodzenie mechaniczne: zbyt intensywne pobranie wymazu może zwiększać liczbę  komórek endocerwikalnych w próbce.

Znaczenie nadmiaru komórek endocerwikalnych

Jeśli komórki endocerwikalne są prawidłowe, ich nadmiar nie stanowi problemu. Jeśli wykazują cechy atypii (np. zmiany w kształcie, wielkości, strukturze jądra), konieczne mogą być dodatkowe badanie, takie jak kolposkopia lub biopsja.