Dieta miażdżycowa – czego należy unikać

Odpowiednia dieta jest jednym z podstawowych elementów profilaktyki miażdżycy – groźnej choroby, w trakcie której dochodzi do odkładania się cholesterolu w ścianach tętnic. Co jeść, a czego unikać, aby zminimalizować ryzyko rozwoju miażdżycy? Co powinien zawierać jadłospis osoby, u której zdiagnozowano tę niebezpieczną dla zdrowia i życia chorobę?

Przyczyny i objawy miażdżycy

W Polsce za około 35% zgonów odpowiadają choroby układu krążenia, do których zaliczamy  między innymi: miażdżycę, nadciśnienie tętnicze, przewlekłą chorobę wieńcową, zawał i niewydolność mięśnia sercowego, udar mózgu czy zakrzepicę żylną.

Miażdżyca (łac. atheromatosis, atherosclerosis) jest cywilizacyjną, zapalną, chorobą dużych i średnich tętnic. W jej przebiegu dochodzi do tworzenia się charakterystycznych zmian w postaci blaszki miażdżycowej zbudowanej głównie z cholesterolu, odkładającej się w ścianie tętnic wieńcowych serca, tętnicach kończyn dolnych, mózgowych i szyjnych. Efektem jest zwężenie ich światła, co upośledza przepływ krwi, której zadaniem jest, między innymi, dostarczenie tlenu do tkanek i narządów. Typowym objawem niedotlenienia jest ból (w przypadku np. bólu serca nazywamy go bólem wieńcowym).

Pojawienie się zmian miażdżycowych wiąże się z zaburzeniem gospodarki lipidowej: wysokim stężeniem trójglicerydóworaz „złego cholesterolu” LDL (ang. low-density lipoprotein) i niskim stężeniem „dobrego cholesterolu” HDL (ang. high-density lipoprotein) w osoczu krwi.

Do głównych przyczyn dyslipidemii (stanu, w którym stężenia lipidów i lipoprotein różnią się od wartości uznanych za prawidłowe) i pojawienia się miażdżycy zaliczamy czynniki wynikające ze stylu życia – wówczas mówimy o dyslipidemii pierwotnej. Są to między innymi:

• nieprawidłowa dieta,
• nadwaga i otyłość,
• palenie papierosów,
• unikanie aktywności fizycznej.

Dyslipidemia wtórna może rozwinąć się w przebiegu choroby podstawowej – zaburzenia gospodarki lipidowej skutkujące odkładaniem się blaszek miażdżycowych mogą pojawić się  u osób cierpiących np. na cukrzycę, choroby wątroby przebiegające z cholestazą, niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy czy zespół Cushinga.

Przeczytaj także: https://diag.pl/pacjent/artykuly/miazdzyca-objawy-przyczyny-leczenie-jak-uchronic-sie-przed-jedna-z-chorob-cywilizacyjnych-xxi-wieku/

Miażdżyca jest schorzeniem rozwijającym się przez lata, postępującym i bardzo niebezpiecznym, dlatego od lat środowisko medyczne kładzie szczególny nacisk na działania profilaktyczne, mające na celu zapobieganie tej groźnej chorobie. Należy pamiętać, że choć współczesna medycyna oferuje duże możliwości leczenia choroby, to nie prowadzą one do całkowitego cofnięcia się zmian miażdżycowych.

Dieta miażdżycowa – skorzystaj z pomocy lekarza lub dietetyka

Osoby cierpiące na miażdżycę lub chcące ograniczyć ryzyko rozwoju schorzeń układu krążenia, w pierwszej kolejności powinny przyglądnąć się swojemu trybowi życia. Bardzo ważne jest rzucenie nałogu tytoniowego, zadbanie o prawidłową masę ciała oraz postawienie na aktywność fizyczną. Z uwagi na fakt, że błędy żywieniowe sprzyjają powstawaniu i progresji miażdżycy, bardzo ważna jest również zdrowa, zbilansowana dieta, której należy rygorystycznie przestrzegać. Warto pamiętać, że choć wyklucza ona spożywanie niektórych produktów, daje możliwość przygotowania wielu potraw, które zachwycają nie tylko smakiem, ale bogactwem witamin oraz mikroelementów.

Aby skomponować dietę miażdżycową, najlepiej zwrócić się o pomoc do dietetyka lub lekarza. Układanie jadłospisu samodzielnie może skutkować niedoborami składników odżywczych.

Dieta miażdżycowa – co jeść?

Dieta miażdżycowa zakłada spożywanie produktów, które obniżają poziom złego cholesterolu LDL (który odkłada się w tętnicach), a zwiększają poziom cholesterolu dobrego HDL. Należy pamiętać, że lipoproteiny HDL „wymiatają” cholesterol ze ścian tętnic, transportują go do wątroby, gdzie zostaje rozłożony, a następnie usunięty z organizmu (dlatego przeciwdziałają miażdżycy).

Jak powinna wyglądać dieta miażdżycowa? Jadłospis, wg wielu lekarzy i dietetyków, powinien obfitować w:

• świeże, nieprzetworzone, różnokolorowe warzywa i owoce, które są źródłem wielu antyoksydantów:  witamin (A, C, E), składników mineralnych (cynku, selenu, miedzi, manganu), polifenoli oraz roślinnych karotenoidów;
• pełnoziarniste produkty zbożowe (z pełnego przemiału:  np. pieczywo razowe, kaszę gryczaną, ryż brązowy, makaron razowy) – zawierające dużą liczbę witamin z grupy B, błonnika pokarmowego, cynku oraz magnezu;
• chude mleko i jego przetwory (np. jogurty, maślanki, sery białe czy kefiry) będące źródłem wapnia, białka i witamin z grupy B;
• oleje roślinne z wyłączeniem olejów tropikalnych (oleju palmowego, oleju kokosowego): oliwę z oliwek, olej lniany, olej z czarnuszki, olej z pestek winogron oraz awokado;
• tłuste ryby, będące źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-3 (łososia, śledzia, halibuta, sardynkę, makrelę, węgorza, itp.);
• chude mięso drobiowe (kurczaka, indyka) bez skóry – zawierające sporo białka;
• nasiona roślin strączkowych (np. fasolę, groch, soczewicę), będące źródłem białka oraz witamin;
• orzechy – zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe, błonnik, kwas foliowy;
• napoje (w objętości około 1,5-2 litrów dziennie): wodę, soki warzywne bez dodatku cukru, napary herbat ziołowych.

Sprawdź badanie: https://diag.pl/sklep/pakiety/e-pakiet-badanie-niedoboru-witamin-i-mineralow/

Dieta miażdżycowa – czego unikać?

Wyniki licznych badań naukowych wskazują na produkty, których spożywanie zwiększa ryzyko powstawania zmian miażdżycowych w tętnicach. Należą do nich między innymi:

• tłuszcze zwierzęce (których źródłem jest czerwone mięso), zawierające nasycone kwasy tłuszczowe. Zaliczamy do nich między innymi: smalec, słoninę, tłuste mięsa, podroby, boczek, salami, bekon;
• oleje tropikalne, utwardzone tłuszcze roślinne (twarde margaryny) oraz tłuszcze typu trans (zawarte w niektórych wyrobach cukierniczych, fast foodach, daniach instant, chipsach, batonach itp.);
• produkty zbożowe z oczyszczonych ziaren: ciasteczka, drożdżówki, płatki śniadaniowe, słodkie pieczywo itp.;
• żywność wysokoprzetworzona;
• cukier – jego spożycie w nadmiernej ilości sprzyja nadwadze i otyłości, które prowadzą do rozwoju cukrzycy typu II (a ta, jak wspomniano wcześniej, wpływa na powstawanie zmian miażdżycowych);
• sól, która przyczynia się rozwoju nadciśnienia tętniczego, będącego czynnikiem ryzyka miażdżycy) – należy unikać słonych przekąsek i potraw, konserw, słonych marynat;
• napoje: gazowane i niegazowane słodzone napoje, alkohol (zarówno nisko-, jak i wysokoprocentowy).

Dieta miażdżycowa – co warto jeszcze wiedzieć?

Posiłki w diecie miażdżycowej powinny składać się z produktów jak najmniej przetworzonych – w przypadku owoców i warzyw warto postawić na jak największą ich ilość w postaci surowej. Potrawy, których przyrządzenie wymaga obróbki termicznej, powinny być gotowane w wodzie/na parze, blanszowane czy duszone. Nie zaleca się panierowania i smażenia w głębokim tłuszczu, gdyż w wysokiej temperaturze powstają szkodliwe dla zdrowia związki. Zamiast soli, warto sięgnąć po świeże zioła i inne przyprawy: czosnek, imbir, kurkumę itp.

Posiłki należy spożywać regularnie. każdy kęs powinien być dokładnie przeżuwany, co ułatwia trawienie i pozwala uniknąć przejadania się.

Dieta miażdżycowa – dieta śródziemnomorska

Za jedną z najzdrowszych diet miażdżycowych uchodzi dieta śródziemnomorska – liczne badania naukowe potwierdzają, że populacja basenu Morza Śródziemnomorskiego rzadko choruje na schorzenia układu  krążenia. Obecnie jest ona przez środowisko medyczne najczęściej polecanym sposobem żywienia. Szczególnie wskazana jest osobom, które chcą zadbać o swoje zdrowie: zmniejszyć ryzyko występowania chorób układu sercowo-naczyniowego oraz liczbę czynników ich ryzyka. Dieta korzystnie wpływa na profil lipidowy oraz stężenie glukozy we krwi. Zakłada spożywanie produktów zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy antyoksydacyjne, duże ilości błonnika, składniki mineralne, polifenole oraz karotenoidy. Dieta śródziemnomorska wyklucza z jadłospisu czerwone mięso, tłuszcze typu trans, produkty wysokoprzetworzone, słodzone i solone.