Dieta na cukrzycę typu 2 – jakie ma znaczenie?

Cukrzyca typu drugiego zaliczana jest do chorób cywilizacyjnych. Jej rozwój ściśle związany jest ze złymi nawykami żywieniowymi oraz szeroko pojętym, niezdrowym stylem życia. Nieleczona, cukrzyca typu 2 może prowadzić do wystąpienia licznych, niebezpiecznych powikłań. Istotnym elementem postępowania medycznego w przypadku wykrycia cukrzycy typu 2 jest wdrożenie właściwej diety. Dlaczego dieta w cukrzycy jest taka ważna oraz z czego składa się dobrze dobrana dieta cukrzycowa?

Czym jest cukrzyca typu 2?

Cukrzyca to choroba metaboliczna, w przebiegu której dochodzi do rozwoju zaburzeń w przetwarzaniu węglowodanów przez organizm. Komórki nie są w stanie skutecznie wykorzystywać glukozy, co prowadzi do wzrostu stężeń tego cukru we krwi oraz związanych z tym objawów i zwiększonego ryzyka rozwoju powikłań chorobowych. Podstawowy podział cukrzycy wyróżnia 2 typy tego schorzenia: cukrzycę typu 1 oraz cukrzycę typu 2. Różnią się one od siebie mechanizmem rozwoju oraz przyczynami, jednak przebieg kliniczny pełnoobrazowej choroby jest dość podobny. Pierwsze objawy cukrzycy obejmują:

• Wzmożone pragnienie (polidypsja),
• Zwiększone oddawanie moczu (poliuria),
• Wzrost apetytu,
• Utratę masy ciała,
• Nudności.

W przypadku wystąpienia tego typu objawów należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza w celu pomiaru stężenia glukozy we krwi oraz wykonania dodatkowych testów diagnostycznych w kierunku cukrzycy.

Rozwój cukrzycy typu 1 warunkowany jest przez czynniki genetyczne, czyli wrodzone. Do pojawienia się pierwszych objawów chorobowych zazwyczaj dochodzi już w wieku dziecięcym. W przebiegu cukrzycy typu 1 uszkadzane są komórki trzustki odpowiedzialne za produkcję insuliny. Hormon ten warunkuje prawidłowe wykorzystywanie glukozy przez tkanki organizmu. Ze względu na uszkodzenia trzustki poziomy insuliny znacząco spadają, co prowadzi do rozwoju typowych objawów cukrzycy.

Cukrzyca typu 2 nazywana jest także cukrzycą wieku dorosłego i stanowi ona ok. 90% wszystkich przypadków cukrzycy. Jej rozwój poprzedza pojawienie się insulinooporności, czyli uodpornienie się komórek organizmu na działanie insuliny, co także prowadzi do wzrostu stężeń glukozy we krwi. Za przyczyny rozwoju cukrzycy typu 2 w głównej mierze uznaje się obecnie czynniki środowiskowe, choć czynniki genetyczne mogą odgrywać rolę w jej patogenezie. Szczególnie narażone na rozwój cukrzycy typu 2 są osoby wykazujące czynniki ryzyka takie jak:

• Otyłość,
• Nadwaga,
• Siedzący tryb życia,
• Brak lub też niewielka ilość aktywności fizycznej,
• Nieodpowiednia dieta,
• Narażenie na przewlekły stres.

W celu rozpoznania cukrzycy typu 2 przeprowadza się badania z krwi, które mają na celu uwidocznienie zaburzeń w obrębie metabolizmu węglowodanowego. Podstawowym testem diagnostycznym, nakierunkowanym na wykrycie insulinooporności lub cukrzycy jest pomiar stężeń glukozy we krwi żylnej na czczo. W przypadku uzyskania nieprawidłowych , zbyt wysokich wyników lekarz może skierować osobę badaną na OGTT, czyli doustny test obciążenia glukozą, nazywany także „krzywą cukrową”. Badanie to pozwala uwidocznić zmiany stężenia glukozy w czasie, dzięki czemu jest niezwykle przydatnym narzędziem wykorzystywanym do rozpoznawania zaburzeń metabolicznych związanych z cukrzycą.

Znaczenie diety w cukrzycy typu 2

Leczenie cukrzycy typu 2 zależne jest od stopnia zaawansowania choroby oraz dodatkowych uwarunkowań zdrowotnych pacjenta. W wielu przypadkach może być konieczne przyjmowanie leków w formie tabletek lub zastrzyków podskórnych. Niezależnie od dobranej przez lekarza metody cel tego leczenia jest taki sam – utrzymywanie prawidłowych stężeń cukru (glukozy) we krwi pacjenta.

Dieta w przebiegu leczenia cukrzycy typu 2 odgrywa niezwykle istotną rolę. Wdrożenie właściwych nawyków żywieniowych oraz korekta popełnianych dotychczas błędów może znacząco poprawić stan zdrowia pacjenta oraz bezpośrednio wpływać na lepsze kontrolowanie glikemii. Dzięki temu znacząco zmniejsza się ryzyko rozwoju powikłań cukrzycy, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Poza stosowaniem właściwej diety w przebiegu cukrzycy należy także zwiększyć stopień aktywności fizycznej oraz unikać spożywania alkoholu.

Co jeść przy cukrzycy typu 2?

Optymalnie, dieta w przebiegu cukrzycy typu 2 powinna zostać ułożona z pomocą lekarza diabetologa lub też wyspecjalizowanego dietetyka. Najważniejszym elementem jadłospisu cukrzycowego jest dbanie o właściwą kaloryczność spożywanych posiłków, szczególnie jeśli u danej osoby współwystępuje otyłość lub nadwaga. Warto pamiętać o zasadzie jedzenia mniejszych porcji, częściej w ciągu dnia. Dzięki temu można uniknąć napadowego głodu oraz spożywania nadmiernych ilości kalorii.

Należy pamiętać, aby w diecie cukrzycowej zawierać jak najwięcej produktów nieprzetworzonych, takich jak np. makaron z mąki razowej, gruboziarniste kasze lub ryż niełuskany. Warto unikać spożywania cukrów prostych na rzecz węglowodanów złożonych. Oznacza to, że należy unikać spożywania czekolady, cukierków, wyrobów cukierniczych, soków owocowych oraz innego rodzaju słodkich przekąsek. Osobom z cukrzycą typu 2 zaleca się spożywanie pokarmów bogatych w błonnik, takich jak m.in. warzywa, rośliny strączkowe (soczewica, fasola) oraz pełnoziarniste produkty zbożowe.

Dieta cukrzycowa powinna ograniczać także ilość spożywanych tłuszczów, które mogą przyczyniać się do wzrostu stężeń tzw. „złego cholesterolu”. Z tego powodu należy unikać spożywania tłuszczów nasyconych (obecnych np. w maśle, smalcu oleju palmowym), na rzecz tłuszczów nienasyconych. Jako źródło białka powinno wybierać się ryby oraz drób zamiast tłustych gatunków mięs, takich jak np. karkówka lub boczek.

W celu uzyskania precyzyjnych zaleceń diagnostycznych najlepiej konsultować się z lekarzem prowadzącym danego pacjenta. Dobra dieta cukrzycowa powinna zostać dobrana indywidualnie, aby jak najlepiej spełniać potrzeby danej osoby oraz w sposób właściwy uzupełniać dobrane leczenie farmakologiczne.

Źródła:

https://www.su.krakow.pl/repozytorium-plikow/strefa-pacjenta/zalecenia-po-hospitalizacji/80-dp-05b-dieta-w-cukrzycy-typu-2-z-przykladowym-jadlospisem-dla-diety-1600-kcal/file

https://www.nhs.uk/conditions/type-2-diabetes/food-and-keeping-active/ https://www.diabetes.org.uk/guide-to-diabetes/enjoy-food/eating-with-diabetes/i-have-type-2-diabetes