Jak oczyścić jelita i zadbać o zdrowie przewodu pokarmowego?

Temat oczyszczania jelit ze złogów kałowych, toksyn czy organizmów chorobotwórczych, np. bakterii i grzybów, pojawia się często w mediach społecznościowych i w artykułach o charakterze lifestyle’owym. Autorzy zwracają w nich uwagę, że detoks organizmu jest konieczny, by uchronić się przed negatywnymi konsekwencjami niewłaściwego odżywiania i zanieczyszczeń środowiska. Często jednak proponują radykalne rozwiązania, które mogą okazać się szkodliwe dla zdrowia. Dowiedz się, jak bezpiecznie oczyszczać jelita ze złogów.

Jakie mogą być przyczyny problemów z jelitami?

Odpowiednio skomponowana dieta, nawadnianie i aktywność fizyczna stanowią podstawę codziennej troski o właściwe funkcjonowanie jelit, ale także całego organizmu. Mają także wpływ na dobre samopoczucie i sen. Często jednak trudno znaleźć w ciągu dnia czas na przygotowanie wartościowego posiłku, trening czy wypicie 2 litrów wody. W konsekwencji coraz więcej osób zmaga się z przewlekłymi problemami, które wiążą się z układem pokarmowym. Zwykle należą do nich:

• zaleganie mas kałowych, zaparcia,
• wzdęcia lub gazy,
• bóle brzucha
• biegunki.

Przeważnie towarzyszą im także: osłabienie, ogólna męczliwość, zmniejszenie apetytu czy problemy ze snem. Nie należy ignorować takich objawów, ponieważ mogą one świadczyć o poważnych chorobach układu pokarmowego lub całego organizmu. Warto wówczas skonsultować się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. Specjalista może zlecić niezbędne badania, których wyniki pozwolą określić przyczynę problemu. Następnie wspólnie będziecie mogli ustalić dalszy plan leczenia, który niekiedy obejmuje także np. konsultację dietetyczną czy wizytę u lekarza gastroenterologa.

Na czym polega zaparcie?

Zaparcie dotyczy sytuacji, gdy pacjent wypróżnia się zbyt rzadko (mniej niż 2 razy na tydzień). Zwykle wówczas dołączają także inne problemy, które wiążą się z pasażem treści pokarmowej w jelitach, np. stolce stają się twarde, ich oddawaniu towarzyszy wysiłek i uczucie niepełnego wypróżnienia. Zaparcie ciężkie występuje, gdy chory oddaje mniej niż 2 stolce w ciągu miesiąca.

Jak powstaje zaparcie?

U osób z problemem przewlekłych zaparć treść pokarmowa przechodzi przez jelita zbyt wolno lub zostaje zablokowana na pewnym odcinku. Wolny pasaż może być spowodowany np. przez nieprawidłową perystaltykę przewodu pokarmowego, zbyt silne i nieskoordynowane skurcze okrężnicy lub niewłaściwą pracę mięśni dna miednicy. Powolne przesuwanie się treści pokarmowej w obrębie jelit prowadzi do jej odwodnienia i zagęszczenia, dlatego masy kałowe zaczynają być zbite i twarde. Wówczas wydalanie złogów staje się jeszcze trudniejsze i znacznie obniża komfort życia osoby.

Jakie mogą być przyczyny zaparć?

Proces defekacji ma bardzo złożony mechanizm. Różne zaburzenia, które mogą pojawić się w jego przebiegu, utrudniają prawidłowe oddawanie stolca i sprawiają, że masy kałowe zalegają w jelicie przez długi czas.

Zaparcia mogą się pojawiać:

• jako problem czynnościowy, który rozwija się, gdy dochodzi do znacznego zwolnienia pasażu treści pokarmowej w jelicie. Pojawia się np. w wyniku częstego powstrzymywania się od defekacji;
• na skutek dysfunkcji mięśni dna miednicy – wówczas perystaltyka przewodu pokarmowego jest właściwa, jednak masy kałowe zostają zatrzymane w odbytnicy;
• w przebiegu jednej z postaci zespołu jelita drażliwego;
• pod wpływem niektórych leków, np. przeciwzapalnych, przeciwdrgawkowych czy stosowanych w leczenie choroby Parkinsona i nadciśnienia tętniczego, oraz na skutek przyjmowania preparatów żelaza i środków antykoncepcyjnych;
• w przebiegu chorób zapalnych jelit, np. choroby Leśniowskiego-Crohna;
• w wyniku zaburzeń drożności jelit, np. z powodu przepukliny, skrętu jelit, zwężenia odbytu czy zmian nowotworowych;
• w zaburzeniach gospodarki jonowej, m.in. przy zbyt wysokim poziomie wapnia we krwi;
• jako objaw chorób układu nerwowego, np. zmian naczyniowych w mózgu i zaburzeń psychicznych, takich jak depresja lub jadłowstręt psychiczny;
• w ciąży;
• w przebiegu zaburzeń układu hormonalnego, takich jak cukrzyca, niedoczynność tarczycy lub przysadki mózgowej;
• w chorobach, które dotyczą miednicy mniejszej, np. w endometriozie czy guzie jajnika.

Obejrzyj nasz webinar – Zdrowie zaczyna się w jelitach.

Dlaczego naturalne oczyszczenie jelit zyskuje na popularności?

Współcześnie coraz więcej osób szuka samodzielnie informacji na temat naturalnych metod dbania o zdrowie. W Internecie, a zwłaszcza w mediach społecznościowych czy w artykułach, które dotyczą stylu życia, pojawia się wiele porad, jak poprawić działanie organizmu „domowymi sposobami”. Bardzo często dotyczą one leczenia problemów z układem pokarmowym czy nawet chorób jelit. Zwykle skupiają się one na naturalnych metodach oczyszczania jelit ze złogów kałowych, gazów, toksyn czy organizmów chorobotwórczych, np. bakterii i grzybów. Często obiecują bardzo szybkie rezultaty, np. detoks organizmu w 1 dzień. Nieskomplikowane rozwiązania problemu w krótkim czasie sprawiają, że coraz więcej osób decyduje się na naturalne oczyszczanie jelit w domu bez kontroli lekarza. Takie działania mogą mieć jednak poważne konsekwencje dla zdrowia.

Jakie zagrożenia mogą wiązać się z oczyszczaniem jelit naturalnymi metodami?

Medycyna naturalna proponuje wiele sposobów, jak szybko oczyścić organizm ze szkodliwych substancji. Niektóre rozwiązania są jednak bardzo radykalne. Naturalne oczyszczanie jelit odbywa się bowiem wówczas np. poprzez stosowanie głodówki czy przestrzeganie restrykcyjnej diety, która wyklucza różne produkty, m.in. gluten. Niektórzy autorzy artykułów o tematyce stylu życia i medycyny naturalnej sugerują nawet, aby do leczenia dołączyć nieskomplikowane zabiegi medyczne. Przykładowo stosowanie wlewek doodbytniczych stanowi jedną z mechanicznych metod oczyszczania jelit. Takie sposoby nie znajdują jednak potwierdzenia w badaniach naukowych. Co więcej, radykalne rozwiązania mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, ponieważ znacznie zaburzają równowagę metaboliczną organizmu, na przykład długotrwałe głodówki oddziałują negatywnie na gospodarkę cukrową organizmu. Dodatkowo wykluczanie z diety różnych produktów żywnościowych może powodować niedobory składników odżywczych. Stosowanie wlewek doodbytniczych wiąże się natomiast z ryzykiem poważnych zaburzeń równowagi mikroflory bakteryjnej w końcowych odcinkach jelita grubego.

Jak można bezpiecznie oczyszczać jelita?

Oczyszczanie jelit za pomocą środków przeczyszczających jest wskazane wyłącznie w określonych przypadkach, np. przed operacjami układu pokarmowego czy badaniami endoskopowymi dolnego odcinka jelita. Jednak wówczas przebiega ono zgodnie z zaleceniami i pod kontrolą lekarza.

Przewlekłe zaparcia najczęściej wynikają z nieprawidłowej perystaltyki jelit. Zwykle zwolnienie pasażu treści pokarmowej rozwija się u osób, których dieta jest uboga w błonnik. Regularna aktywność fizyczna i właściwe nawadnianie organizmu wspomagają właściwą pracę układu pokarmowego. Warto zatem zadbać, by w ciągu dnia wypijać co najmniej 2 litry płynów, najlepiej wody.

Dieta oczyszczająca jelita opiera się przede wszystkim na produktach, które są bogate w błonnik. Pomaga on oczyszczać organizm z metali ciężkich i z toksycznych produktów przemiany materii. Dodatkowo reguluje wypróżnienia, ponieważ zmiękcza stolec i zwiększa jego objętość, co pobudza perystaltykę jelit. Co więcej, pomaga przesuwać zalegające resztki pokarmowe do dalszych części układu trawienia, dzięki czemu ułatwia ich usuwanie. Dietetycy zalecają, aby dziennie dostarczać do organizmu około 20–30 g błonnika w kilku porcjach. Do jego najlepszych źródeł należą:

• warzywa, np.: sałata, biała i czerwona fasola, groch, papryka, cukinia, kapusta, marchew i pomidory;
• świeże i suszone owoce, m.in.: jabłka, cytrusy, banany, gruszki, śliwki, morele, figi i daktyle;
• zioła, w tym nasiona babki płesznik i babki jajowatej;
• produkty zbożowe, głównie pieczywo żytnie z dodatkiem ziaren, kasza gryczana i jęczmienna, brązowy ryż, płatki pszenne i owsiane, musli (muesli), pestki dyni i słonecznika oraz otręby.

Warto zadbać o regularność wypróżnień. Przykładowo zaleca się, aby każdego dnia o stałej porze poświęcić około 15–20 minut na próbę spokojnego wypróżnienia, jednak bez zwiększonego parcia.

Jeżeli zaparcia utrzymują się pomimo odpowiedniej diety oraz dbania o codzienną aktywność fizyczną i nawodnienie, warto skonsultować się z lekarzem. Problemy z pasażem treści pokarmowej w jelitach mogą bowiem pojawiać się w przebiegu chorób zarówno układu trawienia, jak i innych części organizmu.

Należy zachować szczególną czujność, gdy nagle pojawią się objawy, takie jak: ból brzucha, nudności i wymioty oraz zatrzymanie stolca i gazów. Mogą one świadczyć o niedrożności jelit i wymagają natychmiastowej pomocy lekarza w warunkach szpitalnych.

Autor: Monika Nowakowska

Weryfikacja merytoryczna: lek. Agnieszka Żędzian

Bibliografia:

1. P. Gajewski i in., Interna Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013, s. 833–834, 968–971.