Jakie schorzenia mogą powodować otyłość?

Otyłość to nie tylko efekt nieprawidłowych nawyków żywieniowych i małej aktywności fizycznej. Może ona również być następstwem cukrzycy czy wynikać z różnego rodzaju zaburzeń o podłożu genetycznym lub hormonalnym. Bywa, że przyczyną otyłości są leki.

Czym jest otyłość?

Według definicji WHO (ang. World Health Organization), nadwaga oraz otyłość to niewłaściwe i nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w ludzkim organizmie, zagrażające jego zdrowiu. Otyłość uznana jest za poważny problem medyczny, społeczny oraz ekonomiczny współczesnych czasów. Dane udostępnione przez GUS oraz NFZ NIK wskazują, że w naszym kraju problem nadmiarowych kilogramów dotyczy aż 9 mln osób dorosłych – w 2022 roku na nadwagę i otyłość cierpiało (w zależności od województwa) około 60-70% mieszkańców.

Otyłość pierwotna i otyłość wtórna

Z uwagi na fakt, że otyłość zagraża zdrowiu, a nawet życiu, schorzenie wymaga podjęcia bezwzględnego leczenia. Aby jednak terapia przyniosła zamierzony efekt, należy znać przyczynę nadmiarowych kilogramów. Wyróżniamy:

• otyłość pierwotną (prostą) – stanowi 90% przypadków otyłości. Jej rozwój spowodowany jest błędnymi nawykami żywieniowymi oraz małą ilością ruchu. Gromadzenie się tkanki tłuszczowej wynika z dodatniego bilansu energetycznego: jedzenia dużej liczby posiłków wysokokalorycznych, podjadania pomiędzy posiłkami przy jednocześnie niewystarczającej aktywności fizycznej;
• otyłość wtórna – stanowi ok. 10% przypadków otyłości. Jej przyczyną są różnego rodzaju schorzenia.

Warto przeczytać: https://diag.pl/pacjent/artykuly/zdrowe-nawyki-zywieniowe-czy-dla-kazdego-sa-takie-same-jak-wprowadzic-je-w-zycie/

Jakie schorzenia mogą powodować otyłość?

W piśmiennictwie medycznym można znaleźć liczne informacje na temat  czynników, które przyczyniają się do rozwoju otyłości wtórnej.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy jest najczęściej spotykaną przyczyną otyłości wtórnej – nadmiarowe kilogramy są jednym z typowych objawów choroby. Dzieje się tak dlatego, że niewystarczająca ilość hormonów tarczycy może w znacznym stopniu spowalniać metabolizm, co (mimo braku zmian w dotychczasowych nawykach żywieniowych) powoduje tycie. Osoby cierpiące na niedoczynność tarczycy zwykle szybciej się męczą, w konsekwencji prowadzi to do mniejszej aktywności fizycznej, sprzyjającej wzrostowi masy ciała.

Zespół Cushinga

Zespół Cushinga to zbiór symptomów klinicznych, które wynikają z podwyższonego stężenia GKS (glikokortykosteroidów) we krwi. Sytuacja ta może wynikać z:

• trwającego dłuższy czas leczenia przeciwzapalnego opartego na podawaniu choremu GKS,
• rozwijających się nowotworów przysadki mózgowej czy nadnerczy.

Oprócz otyłości, obserwuje się między innymi: zanik mięśni kończyn dolnych i górnych, nadmierny apetyt, zaczerwienienie twarzy, zaburzenia psychiczne, nadmierną męczliwość, złamania patologiczne kości czy zaburzenia miesiączkowania.

Zespół policystycznych jajników PCOS

PCOS jest zaburzeniem endokrynologicznym, które rozwija się u kobiet w okresie rozrodczym. U 40–70% osób cierpiących na zespół policystycznych jajników występuje nadwaga/otyłość. Dodatkowo pojawić się mogą zaburzenia cyklu miesiączkowego, nadmierne owłosienie, trądzik czy dolegliwości bólowe z miednicy.

Zespoły uwarunkowane genetycznie

Problem z otyłością obserwuje się również w przebiegu chorób o podłożu genetycznym. Do schorzeń tego rodzaju należą między innymi:

• zespół Pradera-Williego – najczęściej diagnozowany zespół uwarunkowany genetycznie, związany z otyłością,
• zespół Downa,
• zespół Turnera,
• zespół Bardeta-Biedla,
• zespół Alströma,
• zespół Cohena,
• zespół Carpentera.

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 to choroba, która może powodować otyłość i jednocześnie przyczyniać się do jej nasilenia. Wynika to z nieprawidłowego metabolizmu glukozy związanego z odpornością na insulinę i względnego niedoboru insuliny, czego efektem bywa odkładanie się tkanki tłuszczowej i niekontrolowany przyrost masy ciała.

Hipogonadyzm

Hipogonadyzm to stan, w którym obserwuje się zmniejszone wydzielanie hormonów płciowych zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Może to wynikać z nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu rozrodczego, upośledzenia funkcji podwzgórza lub przysadki. Zaburzenia hormonalne sprzyjają między innymi pojawieniu się problemów z nadmiarowymi kilogramami.

Otyłość a leki

Na rozwój otyłości w niektórych przypadkach ma wpływ zażywanie określonych leków. Należą do nich wspomniane wcześniej glikokortykosteroidy, ale również wybrane środki przeciwpsychotyczne i przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe i przeciwalergiczne.

Otyłość a menopauza

Znaczna część kobiet w wieku okołomenopauzalnym cierpi na nadwagę lub otyłość – w  tym przypadku charakterystyczne jest odkładanie się tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej. Nadmiarowe kilogramy wynikają między innymi ze zmian stężenia hormonów płciowych oraz zmniejszenia aktywności fizycznej. Zmiany zachodzące w organizmie kobiety powodują, że utrzymanie wcześniejszych zwyczajów żywieniowych może powodować wzrost masy ciała.

Sprawdź również: https://diag.pl/pacjent/qa/jakie-badania-na-menopauze-jak-ja-wykryc/

Leczenie otyłości

Leczenie otyłości pierwotnej oparte jest na zbilansowanej diecie oraz aktywności fizycznej. Bardzo przydatne może okazać się skorzystanie z pomocy dietetyka oraz trenera personalnego. Prawidłowy jadłospis oraz odpowiednia dawka ruchu są również istotnymi czynnikami walki z otyłością wtórną, choć w tej sytuacji kluczowe jest leczenie choroby podstawowej i wyeliminowanie czynnika, powodującego nadmierne tycie. W niektórych przypadkach nie jest to jednak możliwe (np. wspomniane powyżej choroby genetyczne są nieuleczalne, a podejście do problemu z otyłością u osób które na nie cierpią, powinno być spersonalizowane).