LH − hormon luteinizujący, lutropina. Rola w organizmie, nadmiar, niedobór i badania

Artykuły
Wszystko o hormonach
Redakcja Diagnostyki
Udostępnij
Spis treści:

LH, inaczej lutropina lub hormon luteinizujący to jeden z hormonów gonadotropowych. Odgrywa kluczową rolę w regulacji cyklu miesięcznego u kobiety, doprowadzając do owulacji bezpośrednio poprzedzonej maksimum jego stężenia. LH zmienia swoje stężenie w zależności od fazy cyklu miesiączkowego. W okresie menopauzalnym poziom LH znacznie wzrasta. Lutropina występuje także w organizmie mężczyzny, gdzie wpływa na produkcję testosteronu. Jak wykonuje się pomiary hormonu LH, na co wskazują odchylenia od normy i dlaczego korelacja LH z  z FSH jest taka ważna?

LH – jaką funkcję pełni w organizmie?

LH (zwany też hormonem luteinizującym, ang. luteinizing hormone lub lutropiną) produkowany (uwalniany i syntetyzowany) jest przez przedni płat przysadki mózgowej, pod kontrolą podwzgórza. Na produkcję LH na zasadzie sprzężenia zwrotnego wpływa stężenie gonadoliberyny, hormonu wydzielanego przez podwzgórze, a także hormonów płciowych, to jest testosteronu oraz estradiolu.

LH – hormon istotny dla kobiet. Jaką pełni rolę?

U kobiet LH odpowiada przede wszystkim za wywołanie owulacji. Jego rolą jest też regulacja wydzielania innych hormonów, m. in. progesteronu i estrogenu. W jaki sposób się to dzieje?

Cykl miesiączkowy możemy podzielić na dwa okresy (fazy):

  • Okres folikularny, pęcherzykowy (faza przed jajeczkowaniem –  przed owulacją)

Okres lutealny, ciałka żółtego (faza po jajeczkowaniu – po owulacji), w których wyróżnia się 4 fazy:

  • I faza krwawienia miesiączkowego;
  • II – faza dojrzewania pęcherzyków;
  • III – faza owulacyjna;
  • IV – faza wydzielnicza (lutealna).

Po krwawieniu miesiączkowym, w fazie folikularnej (między 6. a 13. dniem cyklu) następuje pulsacyjne wydzielanie FSH (folitropiny), która ma wpływ na dojrzewanie pęcherzyków i rozwój tego dominującego (pęcherzyka Graafa). LH wydzielany początkowo w małych ilościach, powoli wzrasta, aż do momentu przed owulacją. Przeznaczony do owulacji pęcherzyk wydziela estradiol, który w środku cyklu wywołuje szczyt LH (tzw. pik LH) − utrzymuje on na tym poziomie przez kilka godzin. Maksymalny wyrzut LH powoduje pęknięcie pęcherzyka i uwolnienie w ciągu 10-12 godzin komórki jajowej. W miejscu pękniętego pęcherzyka powstaje ciałko żółte, które wydziela progesteron. Z kolei wyższe stężenie progesteronu i estradiolu hamują wydzielanie FSH. Te zmiany w stężeniach hormonów mają na celu przygotowanie komórki jajowej do zapłodnienia i jej implementacji w błonie śluzowej macicy. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia w fazie lutealnej cyklu, poziom LH spada. Na kilka dni przed okresem ciałko żółte zanika. Spada wówczas poziom estrogenów, ale nieco wzrasta poziom LH.

Poziom stężenia LH w organizmie różni się w zależności od fazy cyklu miesiączkowego, a także w zależności od wieku. Największe stężenie LH występuje w okresie okołoowulacynym, a ściśle mówiąc tuż przed wystąpieniem owulacji.

Poziom LH w cyklu stale się zmienia. Zakresy referencyjne, określane potocznie jako normy, zależą od fazy cyklu miesięcznego w dniach dla której są podawane.

  • faza folikularna 1,1 – 11,6 mlU/ml,
  • owulacja 17 – 77 mlU/ml,
  • po owulacji 0 – 14,7 mlU/ml.

W okresie menopauzy wygasa czynność jajników, a poziom LH w organizmie wzrasta i mieści się, zgodnie z przytoczonym powyżej źródłem w granicach 11,3 – 39,8 mlU/ml. W okresie ciąży LH pełni ważną rolę, zwłaszcza na początkowym etapie, ponieważ pomaga w utrzymaniu zarodka.

Hormon LH u mężczyzn − za co odpowiada?

U mężczyzn hormon luteinizujący pobudza syntezę testosteronu w jądrach. Poziom hormonu LH w okresie życia mężczyzny jest względnie trwały i powinien wynosić między 1,1 – 7,0 mlU/ml.

LH – badania hormonu u kobiet i mężczyzn

Badanie poziomu LH u kobiet czy mężczyzn wykonuje się w przypadku podejrzenia takich chorób, jak:

  • Niepłodność u kobiet i mężczyzn,
  • Zespół policystycznych jajników,
  • Nieregularne miesiączki,
  • Zaburzenia pracy przysadki mózgowej,
  • Gruczolak przysadki,
  • Zbyt wczesne lub zbyt późne dojrzewanie,
  • Dysfunkcje jajników czy jąder,
  • Niedoczynność gonad,
  • Potwierdzenie menopauzy,
  • Zespół Turnera i Klinefeltera.

Badania hormonu LH wykonuje się z surowicy krwi żylnej i jej analizę w laboratorium. Przy badaniu pacjent nie musi być na czczo, lecz istotna jest pora dnia, w której badanie jest wykonywane W przypadku kobiet, lekarz zleca wykonanie badania w odpowiednim dniu cyklu miesiączkowego. W celu monitoringu owulacji badanie wykonuje się w połowie cyklu. W innych przypadkach, badanie to zlecane jest najczęściej (choć nie zawsze) w 2-5 dniu cyklu.

LH u mężczyzn bardzo często oznacza się łącznie z badaniem poziomu testosteronu. Obydwa testy możesz przeprowadzić w laboratoriach DIAGNOSTYKI. W wielu przypadkach sprawdzenie poziomu LH jest jedynie wstępem do dalszej diagnostyki. Pamiętaj, że wszystkie wyniki badań hormonalnych  interpretowane są przez lakarza.

Stężenie LH w moczu określają dostępne w każdej aptece czy drogerii testy owulacyjne. Jak już zostało wspomniane, owulacja występuje po 12 – 24 godzinach po tzw. piku (szczycie) LH. Testy owulacyjne działają na tej zasadzie, że im ciemniejszy jest pasek, tym wyższe stężenie LH w organizmie. Lekarze zalecają jednak, aby te testy wykonywać dopiero po konsultacji ginekologicznej. Istnieje bowiem wiele stanów chorobowych, które mogą powodować zwiększony poziom LH w organizmie.

Wysoki poziom LH − co oznacza?

Na jakie nieprawidłowości może wskazywać stężenie LH? Za wysoki poziom LH może świadczyć o niewydolności jajników, zespole policystycznych jajników czy też zaburzeń pracy przysadki. Wysokie stężenia LH u kobiety może wskazywać na rozpoczynającą się menopauzę.

U mężczyzn podwyższone stężenie LH w połączeniu z podwyższonym testosteronem może oznaczać zespół niewrażliwości na androgeny. Z kolei, zarówno podwyższony, jak i obniżony poziom LH może występować w przypadku niewydolności jąder. Dlatego badanie to często wykonywane jest u chłopców w przypadku braku jednego lub obydwu jąder.

Niski poziom LH − co oznacza?

U kobiet i u mężczyzn obniżony poziom LH może wskazywać na nieprawidłowe funkcjonowanie podwzgórza czy przysadki mózgowej, także na nowotwory przysadki. U kobiet objawia się to może jako wtórna niewydolność jajników. Niski poziom LH będzie obserwowany także u kobiet, które przyjmują leki hamujące owulację (m.in. pewien rodzaj antykoncepcji hormonalnej).

Niskie stężenie LH wraz z obniżonym testosteronem może wskazywać na wtórną niewydolność jąder, związaną z upośledzeniem pracy przysadki mózgowej lub podwzgórza. Obniżenie stężenia LH u mężczyzn obserwowane jest u chorych na nowotwory jąder. Powodem niskiego stężenia LH przy podwyższonym testosteronie może być przyjmowanie testosteronu (tzw. testosteron egzogenny, zewnętrzny).

Stosunek LH do FSH − jak go interpretować?

W czasie diagnostyki hormonów płciowych kobiet i mężczyzn, lekarz często zleca oznaczenie stężeń kilku z nich. Interpretacja wyników i postawienie właściwej diagnozy opiera się m.in. na odczytaniu ich.

Jak interpretowany jest stosunek LH do FSH? Te dwa istotne hormony wydzielane przez przysadkę mózgową regulują cykl miesiączkowy kobiety. W zdrowo funkcjonującym organizmie kobiety ich poziomy są zmienne w trakcie trwania cyklu. U zdrowej kobiety w wieku rozrodczym stosunek LH do FSH powinien wynosić 1. Niższy, może wskazywać na niedoczynność przysadki mózgowej, wyższy − na zespół policystycznych jajników.

W diagnostyce istotna jest  prawidłowość stężeń obydwu hormonów. Obniżone LH i FSH wskazują na nieprawidłowe działanie przysadki mózgowej, z czym związana jest wtórna niewydolność jajników. Z kolei podwyższenie stężeń obu: LH i FSH oznacza pierwotną niewydolność jajników, a więc, np. wady wrodzone lub zniekształcenia. Podwyższone hormony gonadotropowe zwiastować mogą okres przedmenopauzalny.

Badanie LH – diagnostyka niepłodności i nie tylko!

Badanie hormonu luteinizującego – LH,  w odpowiedniej fazie cyklu pomaga zdiagnozować problemy z niepłodnością, zaburzenia miesiączkowania, a także nieprawidłowe działanie osi przysadka-podwzgórze-jajniki. Co więcej, oznaczenie zmieniających się wartości hormonu LH w trakcie cyklu pozwala na dokładne określenie owulacji. Stale podniesiony LH może wskazywać na okres przedmenopauzalny. U mężczyzn poziom LH powinien być względnie stały. Zbyt niskie lub zbyt wysokie stężenie może być wskazywać na niewydolność jąder. Przy problemach z niepłodnością, po konsultacji z lekarzem można wykonać cały profil hormonalny. Zestaw takich kompleksowych badań dostępny jest w pakiecie na stronie diag.pl.

Bibliografia:

Borelioza – test LymeDetect (odp. humoralna i komórkowa)
Nadciśnienie tętnicze – objawy, przyczyny, leczenie i badanie